Dzierzba pustynna

Dzierzba pustynna
	Lanius isabellinus
	Hemprich & Ehrenberg, 1833
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	dzierzby
Rodzaj	Lanius
Gatunek	dzierzba pustynna
Podgatunki
	L. i. isabellinus Hemprich & Ehrenberg, 1833; L. i. tsaidamensis Stegmann, 1930; L. i. arenarius Blyth, 1846;
	L. i. isabellinus Hemprich & Ehrenberg, 1833; L. i. tsaidamensis Stegmann, 1930; L. i. arenarius Blyth, 1846;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; obszary lęgowisk Lanius isabellinus obszary lęgowisk Lanius phoenicuroides zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dzierzba pustynna^[3] (Lanius isabellinus) – gatunek niewielkiego ptaka wędrownego z rodziny dzierzb (Laniidae). Dawniej uważany za podgatunek gąsiorka (Lanius collurio) – jako Lanius collurio isabellinus.

Podgatunki i występowanie[edytuj | edytuj kod]

Poszczególne podgatunki zamieszkują^[4]^[5]:

dzierzba pustynna^[3] (L. isabellinus isabellinus) – północne Chiny, Mongolia, południowa Rosja. Zimuje głównie na Półwyspie Arabskim i w północno-wschodniej Afryce.
dzierzba chińska^[3] (L. isabellinus arenarius) – zachodnie i północno-środkowe Chiny. Zimuje głównie w Pakistanie i północnych Indiach.
L. isabellinus tsaidamensis – zachodnio-środkowe Chiny. Zimuje głównie w Pakistanie i północnych Indiach.

Do Polski zalatuje tylko wyjątkowo^[6].

Do L. isabellinus włączano kiedyś takson L. isabellinus phoenicuroides^[4], został on jednak wydzielony jako osobny gatunek o nazwie dzierzba rdzawosterna (Lanius phoenicuroides)^[3]^[5], choć niektórzy badacze uznali tę decyzję za przedwczesną, gdyż niezawodnie rozpoznawalne są tylko dorosłe samce^[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Osobnik młodociany

Wygląd: Upierzenie jasne – u samca grzbiet brązowoszary, ogon rdzawy, pierś blada z beżowym nakrapianiem, na skrzydle białe lusterko. Na policzkach ciemna maska. U samic upierzenie bardziej matowe, maska na policzkach jaśniejsza, a na skrzydłach najczęściej brak rysunku, spód ciała lekko kreskowany. U obu płci ciemny dziób i ciemnobrązowe nogi.
Wymiary średnie: długość ciała ok. 16,5–18 cm^[4]
rozpiętość skrzydeł 26–27 cm
Masa ciała: 26–33,5 g^[4]

Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]

Biotop: Stepy ze skupiskami krzewów.
Pożywienie: Głównie owady, ale nie stroni również od małych kręgowców – małych ptaków, gadów i ssaków. Często robi zapasy, nabijając zdobycz na ciernie lub ostre gałązki.

Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje dzierzbę pustynną za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern). Liczebność światowej populacji nie została oszacowana, ale nie jest to ptak rzadki. Trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny^[2].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[8].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

ptaki Polski

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Lanius isabellinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b Lanius isabellinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Laniidae Rafinesque, 1815 - dzierzby - Shrikes (wersja: 2019-10-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-22].
↑ ^a ^b ^c ^d Yosef, R., International Shrike Working Group & Kirwan, G.M.: Isabelline Shrike (Lanius isabellinus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-12].
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Shrikes, vireos, shrike-babblers. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-22]. (ang.).
↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego: Lista awifauny krajowej. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce – stan z 31.12.2020. [dostęp 2021-06-20].
↑ T. Stawarczyk. Aktualizacja systematyki i taksonomii ptaków krajowych. „Ornis Polonica”. 55, s. 290–298, 2014.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183)

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Lanius isabellinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[iucn-2] Lanius isabellinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[mk-3] Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Laniidae Rafinesque, 1815 - dzierzby - Shrikes (wersja: 2019-10-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-22].

[hbwa-4] Yosef, R., International Shrike Working Group & Kirwan, G.M.: Isabelline Shrike (Lanius isabellinus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-12].

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Shrikes, vireos, shrike-babblers. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-22]. (ang.).

[kflista-6] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego: Lista awifauny krajowej. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce – stan z 31.12.2020. [dostęp 2021-06-20].

[stawarczyk-7] T. Stawarczyk. Aktualizacja systematyki i taksonomii ptaków krajowych. „Ornis Polonica”. 55, s. 290–298, 2014.

[rozp-8] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]