Dziobowal dwuzębny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Dziobowal dwuzębny
Mesoplodon bidens[1]
(Sowerby, 1804)
Ilustracja
Ilustracja
Porównanie wielkości dziobowala dwuzębnego z człowiekiem rozumnym (Homo sapiens)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Rząd

Cetartiodactyla

Podrząd

Whippomorpha

Infrarząd

walenie

Parvordo

zębowce

Nadrodzina

Ziphioidea

Rodzina

zyfiowate

Rodzaj

dziobowal

Gatunek

dziobowal dwuzębny

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[25]
Status iucn3.1 LC pl.svg
Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Dziobowal dwuzębny[26], wal dwuzębny[27], delfin Soverby’ego[28] (Mesoplodon bidens) – gatunek ssaka morskiego z rodziny zyfiowatych (Ziphiidae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1804 roku angielski przyrodnik James Sowerby nadając mu nazwę Physeter bidens[2]. Holotyp pochodził z obszaru posiadłości Jamesa Brodiego, w Elgin, w hrabstwie Moray, w Szkocji, w Wielkiej Brytanii[29]. Okazem typowym był samiec wyrzucony na mieliznę, z którego zachowała się tylko czaszka, pierwotnie umieszczona w muzeum Sowerby’ego, a obecnie znajdująca się w muzeum Uniwersytetu Oksfordzkiego; holotyp został zebrany w 1800 roku przez Jamesa Brodiego[30].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[31].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Mesoplodon: gr. μεσος mesos „środkowy”; oπλα opla „uzbrojenie”; οδους odous, οδοντος odontos „ząb”[32].
  • bidens: łac. bidens, bidentis „posiadający dwa zęby, dwuzębny”, od bi- „dwu-”, od bis „podwójny”; dens, dentis „ząb”[33].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Dziobowal dwuzębny występuje w chłodniejszych wodach północnego Oceanu Atlantyckiego od Labradoru (Kanada), Islandii i 71°30′ szerokości geograficznej północnej na Morzu Norweskim na południe do północno-wschodnich Stanów Zjednoczonych, Azorów i Madery; pojedyncze zapisy z Zatoki Meksykańskiej i wschodniego Morza Śródziemnego uważane są za zabłąkane osobniki[31]. Ogólnie wydaje się bardziej rozpowszechniony we wschodnim Oceanie Atlantyckim niż w zachodnim, co może mieć związek z preferowaniem chłodniejszych wód[31].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 450–550 cm; masa ciała 1000–1500 kg[34]. Ubarwienie niebieskoszare na grzbiecie, spodem jaśniejsze. Czasami występują szare lub białe plamy na skórze. Samce mają w dolnej szczęce dwa wystające zęby, a na grzbiecie małą, zaokrągloną na końcu płetwę grzbietową.

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Dziobowale dwuzębne żywią się kałamarnicami, ośmiornicami i rybami.

Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)[25].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Niepoprawna późniejsza pisownia Delphinus sowerbensis Blainville, 1817.
  2. ↑ a b c d e f g h Kombinacja nazw; niepoprawna późniejsza pisownia Delphinus sowerbensis Blainville, 1817.
  3. ↑ a b c d e f g Kombinacja nazw.
  4. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Delphinus micropterus G. Cuvier, 1829.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Mesoplodon bidens, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ a b J. Sowerby. Sketch of the Head of a new species of Whale or Cachelot. „Transactions of the Linnean Society of London”. 7, s. 310, 1804. (ang.). 
  3. ↑ H.M.D. de Blainville: Dauphin. Delphinus. W: A.G. Desmarest: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc. T. 9. Paris: Chez Deterville, 1817, s. 177. (fr.).
  4. ↑ A.G. Desmarest: Mammalogie, ou, Description des espèces de mammifères. Cz. 2. Paris: Chez Mme. Veuve Agasse, imprimeur-libraire, 1822, s. 521, seria: Encyclopédie méthodique. (fr.).
  5. ↑ R.-P. Lesson: Manuel de mammalogie, ou histoire naturelle des mammiferes. Paris: J. B. Bailliere, 1827, s. 419. (ang.).
  6. ↑ Lesson 1828 ↓, s. 127.
  7. ↑ Lesson 1828 ↓, s. 155.
  8. ↑ G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation, pour servir de base a l’histoire naturelle des animaux et d’introduction a l’anatomie comparée. Wyd. Nouvelle édition rev. et aug. T. 1. Paris: Chez Déterville, 1829, s. 288. (fr.).
  9. ↑ F. Cuvier: De l’histoire naturelle des cétacés. Paris: Roret, 1836, s. 241; ryc. 8, fig. 1, seria: Roret’s Suite à Buffon. (fr.).
  10. ↑ T. Bell: A History of British Quadrupeds, Including the Cetacea. London: John van Voorst, 1837, s. 497. (ang.).
  11. ↑ R. Hamilton: Whale of the southern seas. W: W. Jardine: The naturalist’s library. Cz. 26: Mammalia. Whales. Edinburgh: W. H. Lizars, 1842, s. 192, ryc. xii. (ang.).
  12. ↑ J.E. Gray. On the British Cetacea. „The Annals and Magazine of Natural History”. 17 (110), s. 84, 1846. (ang.). 
  13. ↑ J.E. Gray: Mammalia. On the cetaceous animals. W: J. Richardson & J.E. Gray: The zoology of the voyage of the H.M.S. Erebus & Terror, under the command of Captain Sir James Clark Ross, during the years 1839 to 1843. By authority of the Lords Commissioners of the Admiralty. Cz. 1: Mammalia, Birds. London: E. W. Janson, 1844–1875, s. 27, ryc. 5, fig. 2–4. (ang.).
  14. ↑ J.E. Gray: Catalogue of the Specimens of Mammalia in the Collection of the British Museum. Cz. 1: Cetacea. 1850, s. 74. (ang.).
  15. ↑ G.L. Duvernoy. Mémoire sur les caractères ostéologiques des genres nouveaux ou des espèces kouvelles de Cétacés vivants ou fossiles. „Annales des Sciences Naturelles, Zoologie”. Troisiéme Série. 15, s. 69, 1851. (fr.). 
  16. ↑ D.F. Eschricht. Om Gangesdelphinen. „Det Kongelige Danske videnskabernes selskabs skrifter”. Femte række. 2, s. 384, 1851. (duń.). 
  17. ↑ D.F. Eschricht. On the Gangetic Dolphin. „The Annals and Magazine of Natural History”. Second series. 9 (52), s. 290, 1852. (ang.). 
  18. ↑ P. Gervais: Zoologie et paléontologie françaises (animaux vertébrés): ou nouvelles recherches sur les animaux vivants et fossiles de la France. Wyd. 2. Cz. 2. Paris: Arthus Bertrand, 1859, s. 291, ryc. 40, fig. 1. (fr.).
  19. ↑ P.J. Van Beneden. Les squelettes de Cétacés et les Musées qui les renferment. „Bulletins de l’Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique”. 2me série. 25, s. 120, 1868. (fr.). 
  20. ↑ J.A. Allen. Catalogue of the mammals of Massachusetts: with a critical revision of the species. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology at Harvard College”. 1 (8), s. 205, 1869. (ang.). 
  21. ↑ A.W. Malm. Hvaldjur i Sveriges museer, åk 1869. „Kungl. Svenska vetenskapsakademiens handlingar”. Ny följd. 9 (2), s. 96, 1871. (szw.). 
  22. ↑ W.H. Flower. A further Contribution to the Knowledge of the existing Ziphioid Whales. Genus Mesoplodon. „Transactions of the Zoological Society of London”. 10, s. 415, 1878. (ang.). 
  23. ↑ А.Г. Томилин: Китообразные. W: В.Г. Гептнер: Звери СССР и прилежащих стран (звери восточной Европы и северной Азии). Cz. 9. Москва: Издательство академии наук СССР, 1957, s. 477. (ros.).
  24. ↑ F.C. Fraser & P.E. Purves. Hearing in cetaceans evolution of the accessory air sacs and the structure and function of the outer and middle ear in recent cetaceans. „Bulletin of the British Museum (Natural History) Zoology”. 7 (1), s. 16, 19, 39, 72, ryc. 11, 12, 1960. (ang.). 
  25. ↑ a b R.L. Pitman & R.L. Brownell jr., Mesoplodon bidens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [online], wersja 2022-1 [dostęp 2022-09-03] (ang.).
  26. ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 191. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  27. ↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 399, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  28. ↑ Wale dziobogłowe. onet.wiem. [dostęp 2015-09-23].
  29. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Mesoplodon bidens. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-09-03].
  30. ↑ P. Hershkovitz. Catalog of Living Whales. „Bulletin of the United States National Museum”. 246, s. 129, 1966. (ang.). 
  31. ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 286. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  32. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 415, 1904. (ang.). 
  33. ↑ bidens, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-03] (ang.).
  34. ↑ C. MacLeod: Family Ziphiidae (Beaked Whales). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 356. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dziobowal_dwuzębny&oldid=68451360”