Dziuplówka pióroogonowa

Dziuplówka pióroogonowa
	Distoechurus pennatus
	(W. Peters, 1874)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	torbacze
Rząd	dwuprzodozębowce
Rodzina	akrobatkowate
Rodzaj	Distoechurus; W. Peters, 1874
Gatunek	dziuplówka pióroogonowa
Synonimy
	Gatunku: Phalangista (Distoechurus) pennata W. Peters, 1874; Phalangista pinnata Ramsay, 1877; Distoechurus neuhassi Matschie, 1916; Distoechurus pennatus amoenus O. Thomas, 1920; Distoechurus pennatus dryas O. Thomas, 1920; Distoechurus neuhausi: Laurie & J. Edwards Hill, 1954;
	Gatunku: Phalangista (Distoechurus) pennata W. Peters, 1874; Phalangista pinnata Ramsay, 1877; Distoechurus neuhassi Matschie, 1916; Distoechurus pennatus amoenus O. Thomas, 1920; Distoechurus pennatus dryas O. Thomas, 1920; Distoechurus neuhausi: Laurie & J. Edwards Hill, 1954;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dziuplówka pióroogonowa^[7] (Distoechurus pennatus) – gatunek ssaka z rodziny akrobatkowatych (Acrobatidae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj (opisany w randze podrodzaju) i gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał 1874 niemiecki zoolog Wilhelm Peters nadając im ospowiednio nazwy Phalangista (Distoechurus) i Phalangista (Distoechurus) pennata^[1]. Miejsce typowe według oryginalnego opisu to Nowa Gwinea (wł. Nuova Guinea)^[1] uściślone do „Andai”, Ptasia Głowa, Papua Zachodnia, Indonezja^[8]^[9]. Okaz typowy pochodził z kolekcji włoskiego przyrodnika i podróżnika Luigiego d’Albertisa^[1]. Jedyny przedstawiciel rodzaju dziuplówka^[7] (Distoechurus)^[9]^[10]^[11]^[12].

Takson Distoechurus oczekuje na dokładną rewizję taksonomiczną, ponieważ różnorodność form sugeruje, że może to być kompleks gatunkowy^[10]. Dostępne są cztery epitety gatunkowe: pennatus z Andai, z Ptasiej Głowy, w zachodniej Papui, w Indonezji; neuhassi z Sattelberg, na półwyspie Huon, w Morobe, w Papui-Nowej Gwinei; amoenus z Rawlinson Range, w Morobe; dryas z Mount Gayata, z Richardson Range, w Papui-Nowej Gwinei^[10]. Wstępne oceny genetyczne i morfologiczne wskazują, że takson ten zawiera trzy lub nawet więcej odrębnych gatunków^[10].

Gatunek monotypowy^[13]^[10].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Distoechurus: gr. διστοιχος distoikhos „dwurzędowy”; ουρα oura „ogon”^[14].
pennatus: łac. pennatus „pierzasty”, od penna „pióro”^[15].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Dziuplówka pióroogonowa występuje powszechnie na nizinnych i górskich obszarach Nowej Gwinei^[13]^[10].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 9–10,5 cm (maksymalnie do 10,8 cm), długość ogona 11,5–14,5 cm (maksymalnie do 15,3 cm); masa ciała 30–45 g^[13]^[12]. Nazwę gatunkową zawdzięcza grzebieniowi włosów na długim, nagim ogonie. Zwierzę ma krępe ciało o długości 10-12 cm, a na czarnej głowie trzy podłużne białe pasy. Oczy są duże, a uszy małe i nieowłosione. Kończyny Distoechurus pennatus są krótkie, szczupłe i chwytne, a palce uzbrojone w ostre, zagięte pazury. Jego sierść jest popielata do jasnobrązowej, gęsta i krótka, jednak w odróżnieniu od spokrewnionej z nim akrobatki karliczki nie posiada błony lotnej.

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Zwierzę prowadzi nocny, nadrzewny tryb życia, zwinnie wspina się i skacze po gałęziach, a gniazda buduje w dziuplach. Żyje w małych grupach. Odżywia się kwiatami drzew, owocami oraz owadami i innymi bezkręgowcami.

Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)^[6].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Distoechurus neuhassi Matschie, 1916.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e W.C.H. Peters. Diagnosi di tre nuovi mammiferi della Nuova Guinea ed isole Key. „Annali del Museo civico di storia naturale di Genova”. 6, s. 303, 1874. (łac. • wł.).
↑ E.P. Ramsay. Zoology of the "Chevert" Mammals. Part I. „Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”. 2 (1), s. 12, 1877. (ang.).
↑ P. Matschie. Die Verbreitung der Beuteltiere auf NeuGuinea mit einigen Bemerkungen über ihre Einteilung in Untergattungen. „Mitteilungen aus dem Zoologischen Museum in Berlin”. 8, s. 292, 1915–1917. (niem.).
↑ ^a ^b O. Thomas. New small mammals from New Guinea. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 6, s. 537, 1920. (ang.).
↑ E.M.O. Laurie & J.E. Hill: List of land mammals of New Guinea, Celebes and adjacent islands 1758–1952. London: British Museum, 1954, s. 102. (ang.).
↑ ^a ^b T. Leary, L. Seri, D. Wright, S. Hamilton, K. Helgen, R. Singadan, J. Menzies, A. Allison, R. James, K. Aplin, C. Dickman, L. Salas, T. Flannery, Distoechurus pennatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-06-11] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 14. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ P.J. van der Faan. Catalogue of the Marsupialia from New Guinea, the Moluccas and Celebes in the Museo Civico Di Storia Naturale “Giacomo Doria” in Genoa. „Annali del Museo civico di storia naturale Giacomo Doria”. 73, s. 52, 1962. (ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Species Distoechurus pennatus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-06-11].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 90. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Distoechurus pennatus (W. Peters, 1874). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-06]. (ang.).
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 61. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ ^a ^b ^c K. Aplin: Family Acrobatidae (Feather-tailed Gliders and Feather-tailed Possum). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 591. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 240, 1904. (ang.).
↑ pennatus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-08-06] (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

D. Krentz & C. Yahnke: Distoechurus pennatus. (On-line), Animal Diversity Web, 2007. [dostęp 2008-04-10]. (ang.).

[5] Niepoprawna późniejsza pisownia Distoechurus neuhassi Matschie, 1916.

[Peters-1] W.C.H. Peters. Diagnosi di tre nuovi mammiferi della Nuova Guinea ed isole Key. „Annali del Museo civico di storia naturale di Genova”. 6, s. 303, 1874. (łac. • wł.).

[ram-2] E.P. Ramsay. Zoology of the "Chevert" Mammals. Part I. „Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”. 2 (1), s. 12, 1877. (ang.).

[Matschie-3] P. Matschie. Die Verbreitung der Beuteltiere auf NeuGuinea mit einigen Bemerkungen über ihre Einteilung in Untergattungen. „Mitteilungen aus dem Zoologischen Museum in Berlin”. 8, s. 292, 1915–1917. (niem.).

[Thomas-4] O. Thomas. New small mammals from New Guinea. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 6, s. 537, 1920. (ang.).

[lau&hill-6] E.M.O. Laurie & J.E. Hill: List of land mammals of New Guinea, Celebes and adjacent islands 1758–1952. London: British Museum, 1954, s. 102. (ang.).

[iucn-7] T. Leary, L. Seri, D. Wright, S. Hamilton, K. Helgen, R. Singadan, J. Menzies, A. Allison, R. James, K. Aplin, C. Dickman, L. Salas, T. Flannery, Distoechurus pennatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-06-11] (ang.).

[Cichocki&inni-8] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 14. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[faan-9] P.J. van der Faan. Catalogue of the Marsupialia from New Guinea, the Moluccas and Celebes in the Museo Civico Di Storia Naturale “Giacomo Doria” in Genoa. „Annali del Museo civico di storia naturale Giacomo Doria”. 73, s. 52, 1962. (ang.).

[Wilson&Reeder-10] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Species Distoechurus pennatus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-06-11].

[Burgin&inni-11] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 90. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[mdd-12] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Distoechurus pennatus (W. Peters, 1874). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-06]. (ang.).

[amw-13] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 61. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Aplin-14] K. Aplin: Family Acrobatidae (Feather-tailed Gliders and Feather-tailed Possum). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 591. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[Palmer-15] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 240, 1904. (ang.).

[Jobling-16] pennatus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-08-06] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]