Dzwonkówka niebieskotrzonowa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
dzwonkówka niebieskotrzonowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Entoloma asprellum (Fr.) Fayod Annls Sci. Nat., Bot., sér. 7 9: 383 (1889) | |
_(8488381905).jpg)
Dzwonkówka niebieskotrzonowa (Entoloma asprellum (Fr.) Fayod) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1821 Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus asprellus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1889 Victor Fayod, przenosząc go do rodzaju Entoloma[1].
- Agaricus asprellus Fr. 1821
- Leptonia asprella (Fr.) P. Kumm. 1871
- Rhodophyllus asprellus (Fr.) Quél. 1886
- Rhodophyllus asprellus (Fr.) Quél. 1886 var. asprellus
- Rhodophyllus asprellus var. gracilis Romagn. 1956
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003, wcześniej używał nazwy wieruszka niebieskotrzonowa[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 1–3 cm, kształt początkowo stożkowaty, potem kolejno wypukły, płaskowypukły, płaski i płaski z lekko wklęsłym środkiem. Jest lekko higrofaniczny, z blaszkami silnie prześwitującymi do połowy promienia. Powierzchnia czerwonawo–brązowa, jaśniejąca ku brzegowi i blaknąca w stanie suchym. Pokryta jest promieniście gęstymi włókienkami, na brzegu przechodzącymi w łuski[4].
Średniogęste, wąsko przyrośnięte do głęboko zbiegających, czasami z małym ząbkiem. Liczba blaszek; 20–30, L=1–9. Początkowo są brudnoszare, potem szaroróżowe[4].
Wysokość 2–6 cm, grubość 0,1–0,4 cm, kształt cylindryczny lub spłaszczony z bruzdą. Powierzchnia stalowoszara lub niebieskoszara, na wierzchołku oprószona, w dolnej części gładka
i błyszcząca[4].
W kapeluszu brązowy, w trzonie szaroniebieski. Zapach niewyraźny lub lekko zjełczały. Smak łagodny lub nieco cierpki[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki o rozmiarach 9,0–14 × 6,0–10,0 μm, w widoku z boku 5–8–kątne. Podstawki 4–zarodnikowe, bez sprzążek. Cystyd brak. Strzępki trichodermy o końcach nabrzmiałych do rozmiarów 20–90 x 10–25 μm. Strzępki skórki wewnątrz z pigmentem, bez sprzążek[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Europie, na północy aż po Islandię i północne rejony Półwyspu Skandynawskiego[5]. W piśmiennictwie naukowym do 2003 r. na terenie Polski podano 10 stanowisk[3]. Aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[6]. Dzwonkówka niebieskotrzonowa znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech[3].
Pojawia się na wilgotnych użytkach zielonych, łąkach podalpejskich i w tundrze, zarówno suchej, jak i wilgotnej. Owocniki wyrastają latem i jesienią na ziemi wśród traw, turzyc i mchów, a w warunkach arktyczno-alpejskich wśród karłowatych wierzb[4]. W Polsce występuje także w lasach, szczególnie pod jodłą pospolitą[3].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Dzwonkówka niebieskotrzonowa charakteryzuje się półprzeźroczystym i silnie prążkowanym kapeluszem, włókienkowato-grudkowatą powierzchnią i dość ciemną czerwono-brązową barwą kapelusza, brudnymi blaszkami i brakiem cheilocystyd. W publikacjach często jednak mylona jest z innymi gatunkami i dlatego zapisy w literaturze nie zawsze są wiarygodne[4]. Jest wiele podobnych gatunków dzwonkówek. Pewne ich rozpoznanie często możliwe jest tylko poprzez analizę mikroskopową[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2018-12-07]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2018-12-07]. (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Mycobank. Entoloma asprellum. [dostęp 2018-12-07].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-12-07].
- ↑ Aktualne stanowiska dzwonkówki niebieskotrzonowej w Polsce. [dostęp 2018-12-07].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.