Kolczakowate (gryzonie)
| Echimyidae | |||
| J.E. Gray, 1825[1] | |||
 Przedstawiciel rodziny – kolcozbrojnik nagoogonowy (Hoplomys gymnurus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina |
kolczakowate | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Echimys G. Cuvier, 1809 | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Podrodziny | |||
| |||
Kolczakowate[2], kolczaki (Echimyidae) – rodzina ssaków z podrzędu jeżozwierzowców (Hystricomorpha) w obrębie rzędu (Rodentia) gryzoni wyglądem zewnętrznym zbliżonych do myszowatych.
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Występują w Ameryce Południowej[3]. Prowadzą naziemny lub nadrzewny tryb życia. Jednym z przedstawicieli jest występujący w Gujanie kolczakowiec kajeński (Proechimys guyannensis).
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Kolczakowate są gryzoniami o średniej wielkości[4], ale w stosunku do innych przedstawicieli południowoamerykańskich jeżozwierzokształtnych są małe. Długość 8–50 cm. Korpus kształtu szczurzego, średniej wielkości oczy. Ogon ma długość mniej więcej połowy wymiaru ciała. Przednie łapy mają 4 funkcjonalne palce, a tylne 5. W zależności od gatunku i przystosowania palce i pazury są wykształtowane w różny sposób. Uzębienie ma układ: 1 / 1, 0 / 0, 1 / 1, 3 / 3 = 20
Kolczakowate zajmują różne siedliska. Niektóre z nich są w pełni nadrzewne, prawdopodobnie nigdy nie schodzą z wierzchołków drzew. Inne prowadzą życie w norach, lub buszują w poszyciu leśnym. Pożywienie kolczakowatych – również w zależności od gatunku – stanowić mogą zarówno pędy bambusa, owoce, liście, kora, jak i owady.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Do kolczakowatych zaliczane są podrodziny[5][6][2]:
- Capromyinae Smith, 1842 – hutie
- Carterodontinae Courcelle, Tilak, Leite, Douzery & Fabre, 2019 – jedynym przedstawicielem jest rodzaj Carterodon Waterhouse, 1848 – kolczastek – z jednym gatunkiem Carterodon sulcidens (Lund, 1841) – kolczastek bruzdozębny
- Heteropsomyinae Anthony, 1917 – pieczarowce – takson wymarły
- Euryzygomatomyinae Emmons, 2005
- Echimyinae J.E. Gray, 1825 – kolczaki
Z analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Fabre’a i współpracowników (2014) wynika, że powyższe podrodziny nie tworzą kladu, do którego nie należałyby także hutiowate (Capromyidae); na tej podstawie autorzy włączyli hutiowate do kolczakowatych, nadając im rangę podrodziny Capromyinae[7].
Opisano również rodzaje wymarłe o niepewnej pozycji taksonomicznej i nie przypisane do żadnej z podrodzin[8]:
- Palaeoechimys Spillmann, 1949[9] – jedynym przedstawicielem był Palaeoechimys peruvianus Spillmann, 1949
- Protadelphomys Ameghino, 1902[10] – jedynym przedstawicielem był Protadelphomys latus Ameghino, 1902
- Reigechimys Verzi, Vucetich & Montalvo, 1994[11]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Pisownia oryginalna.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 341, 1825. (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 293–297. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ P.-H. Fabre, J. Patton & Y. Leite: Family Echimyidae (Hutias, Coypu South and American Spiny-rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 552–641. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
- ↑ University of Michigan Museum of Zoology.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-18]. (ang.).
- ↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 568–582. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ P.-H. Fabre, J.T. Vilstrup, M. Raghavan, C. Der Sarkissian, E. Willerslev, E.J.P. Douzery & L. Orlando. Rodents of the Caribbean: origin and diversification of hutias unravelled by next-generation museomics. „Biology Letters”. 10 (7), s. 20140266, 2014. DOI: 10.1098/rsbl.2014.0266. (ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra, Echimyidae Gray, 1825, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-18] (ang.).
- ↑ F. Spillmann. Contribución a la paleontología del Perú. Una mamifauna fósil de la región del río Ucayali. „Publicaciones del Museo de Historia Natural "Javier Prado"”. (C). 1, s. 29, 1949. (hiszp.).
- ↑ F. Ameghino. Première contribution à la connaissance de la faune mammalogique des couches à Colpodon. „Boletin de la Academia Nacional de Ciencias en Córdoba, República Argentina”. 17, s. 112, 1902. (hiszp.).
- ↑ D.H. Verzi, M.G. Vucetich & C.I. Montalvo. Octodontid-like Echimyidae (Rodentia) an Upper Miocene episode in the radiation of the family. „Palaeovertebrata”. 23 (1-4), s. 201, 1994. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kazimierz Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.