Edith Farkas
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Alma Mater |
Victoria University of Wellington |
| Badania ozonu w atmosferze | |
Edith Elizabeth Farkas (ur. 13 października 1921 w Gyuli, zm. 3 lutego 1993 w Wellington) – węgierska naukowiec zajmująca się przez ponad 30 lat badaniem zawartości ozonu w atmosferze. Była pierwszą Węgierką, a także pierwszą członkinią personelu Meteorological Service of New Zealand Limited, która brała udział w badaniach zmian w zawartości ozonu na Antarktydzie[1].
Wczesne życie i emigracja[edytuj | edytuj kod]
Farkas urodziła się 13 października 1921 roku w Gyuli na Węgrzech. Uczęszczała do szkoły podstawowej i średniej w Szentgotthárdzie, Győrze i Budapeszcie. Studiowała na Katolickim Uniwersytecie Pétera Pázmánya i ukończyła go w roku 1944, uzyskując stopień nauczyciela matematyki i fizyki. Przed zakończeniem II wojny światowej wraz z rodzicami uciekła do Austrii[2], a w 1949 roku wyemigrowała do Nowej Zelandii[1][2], gdzie podjęła studia na Victoria University of Wellington[2].
Kariera[edytuj | edytuj kod]
W 1951 roku Farkas, jako meteorolog[3], rozpoczęła pracę w dziale badawczym nowozelandzkiej służby meteorologicznej (Meteorological Service of New Zealand Limited), w której pracowała do czasu przejścia na emeryturę w roku 1986[4]. Monitorowała zmiany w zawartości ozonu, podejmując wiodące w świecie badania w tej dziedzinie. W latach 60. jej praca była ukierunkowana na oznaczanie ozonu w atmosferze za pomocą spektrofotometru Dobsona[4][3], a także badania dynamiki stratosfery oraz wpływ oddziaływań atmosferycznych na intensywność promieniowania ultrafioletowego docierającego do Ziemi[1]. Jej praca w znacznym stopniu przyczyniła się do odkrycia dziury ozonowej[3]. Podczas badań na Antarktydzie prowadziła pomiary ozonu przypowierzchniowego i zmętnienia powietrza[1]. Wyniki wieloletnich prac opublikowała w około 40 artykułach naukowych, prowadziła wykłady oraz brała udział w międzynarodowych konferencjach poświęconych badaniu ozonu[2].
Farkas była pierwszą Węgierką, a także pierwszą kobietą z personelu Meteorological Service of New Zealand Limited, która postawiła stopę na Antarktydzie (1975)[3]. Była również pierwszą kobietą, która otrzymała nagrodę Henry Hill Award (1986). Szczególne uznanie otrzymała w roku 1988 podczas Quadrennial Ozone Symposium za 30-letni wkład w badania nad ozonem[1]. Na kanwie jej pamiętników z okresu II wojny światowej została wydana książka The Farkas Files[3].
Śmierć[edytuj | edytuj kod]
Chorowała na raka kości. Zmarła w Wellington 3 lutego 1993 roku[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Rosslyn Shanks | iwonderweather [online], iwonderweather.co.nz [dostęp 2018-04-02] [zarchiwizowane z adresu 2015-01-14] (ang.).
- ↑ a b c d e Földrajzi Múzeumi Tanulmányok 12. (Magyar földrajzi gyűjtemény; Érd, 1993) | Könyvtár | Hungaricana [online], library.hungaricana.hu [dostęp 2018-04-02] (węg.).
- ↑ a b c d e The Farkas Files | Book 425698 – Bookemon [online], bookemon.com [dostęp 2018-04-02] (ang.).
- ↑ a b Rowan Taylor, The State of New Zealand’s Environment, 1997, s. 10.