Edward Fenech Adami
| |
| Data i miejsce urodzenia |
7 lutego 1934 |
|---|---|
| Prezydent Republiki Malty | |
| Okres |
od 4 kwietnia 2004 |
| Przynależność polityczna | |
| Pierwsza dama | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Premier Malty | |
| Okres |
od 12 maja 1987 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Premier Malty | |
| Okres |
od 6 września 1998 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
| Odznaczenia | |
              
| |
Edward „Eddie” Fenech Adami (ur. 7 lutego 1934 w Birkirkarze) – maltański polityk i prawnik, w latach 1977–2004 lider Partii Narodowej, Premier Malty w latach 1987–1996 i 1998–2004, wieloletni parlamentarzysta, od 1989 do 1990 minister spraw zagranicznych, prezydent Malty od 4 kwietnia 2004 do 4 kwietnia 2009.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Studiował ekonomię, a następnie prawo na Uniwersytecie Maltańskim. Od 1959 praktykował jako adwokat. Na początku lat 60. dołączył do centroprawicowej Partii Narodowej. Został bliskim współpracownikiem lidera tej partii i premiera George'a Borga Oliviera. Był redaktorem partyjnego gazety „Il-Poplu” i przewodniczącym rady administracyjnej partii. W 1962 i 1966 bez powodzenia kandydował do Izby Reprezentantów[1].
Mandat poselski uzyskał po raz pierwszy w 1969[1] w wyniku wyborów uzupełniających przeprowadzanych po śmierci jednego z deputowanych[2]. Od tego czasu z powodzeniem ubiegał się o reelekcję w kolejnych wyborach w 1971, 1976, 1981, 1987, 1992, 1996, 1998 i 2003, zasiadając w maltańskim parlamencie nieprzerwanie do 2004.
W 1977 wystartował w wyborach na przewodniczącego Partii Narodowej. W głosowaniu uzyskał dwie trzecie głosów, pokonując Ċensu Tabone i Guida de Marco[2]. W wyborach w 1981 kierowane przez niego ugrupowanie uzyskało najwięcej głosów, jednak więcej mandatów uzyskała rządząca Partii Pracy, której zarzucano gerrymandering przy kształtowaniu okręgów wyborczych. Doprowadziło to do kryzysu konstytucyjnego i czasowego bojkotu prac parlamentu przez Partię Narodową[1][2], co skutkowało zmianami w ordynacji wyborczej zapewniającymi większość mandatów zwycięskiej partii[1].
W 1987 Partia Narodowa uzyskała większość parlamentarną, w maju tegoż roku Edward Fenech Adami objął urząd premiera. Sprawował go przez dwie kadencje do października 1998, gdy jego ugrupowanie przegrało wybory z laburzystami. Przyczyn porażki upatrywano w niepopularnej reformie wprowadzającej na Malcie podatek VAT[2]. Od marca 1989 do maja 1990 jednocześnie pełnił funkcję ministra spraw zagranicznych[3].
We wrześniu 1998 ponownie został premierem, gdy Partia Narodowa zwyciężyła w przedterminowych wyborach parlamentarnych. Zapewnił sobie reelekcję również w wyniku wyborów w 2003. W okresie urzędowania zakończył negocjacje akcesyjne Malty z Unią Europejską. W lutym 2004 ustąpił z funkcji lidera partii, a w marcu 2004 zakończył urzędowanie na stanowisku premiera oraz wykonywanie mandatu poselskiego.
4 kwietnia 2004 został nowym prezydentem Malty, jego pięcioletnia kadencja zakończyła się 4 kwietnia 2009.
Żonaty z Mary, ma pięcioro dzieci[4]; jego syn Beppe Fenech Adami również zajął się działalnością polityczną.
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Narodowy Order Zasługi (1990)[5]
- Xirka Ġieħ ir-Repubblika (2004, z urzędu)
- Krzyż Wielki Orderu Infanta Henryka (Portugalia, 1994)[6]
- Krzyż Wielki Orderu Piusa IX (Watykan, 1995)[7]
- Order Krzyża Ziemi Maryjnej I klasy (Estonia, 2003)[8]
- Order Trzech Gwiazd I klasy (Łotwa, 2004)[9]
- Łańcuch Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia, 2004)[10]
- Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (Włochy, 2005)[11]
- Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Łaźni (Wielka Brytania, 2005)[12]
- Krzyż Uznania I klasy (Łotwa, 2006)[13]
- Wielki Order Króla Tomisława (Chorwacja, 2006)[14]
- Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy (Ukraina, 2008)[15]
- Wielki Łańcuch Orderu Infanta Henryka (Portugalia, 2008)[6]
- Order Orła Białego (Polska, 2009)[16]
- Komandor Legii Honorowej (Francja, 2010)[17]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Fenech Adami bows out [online], timesofmalta.com, 4 kwietnia 2009 [dostęp 2017-01-05] (ang.).
- ↑ a b c d Three decades of Eddie [online], maltatoday.com.mt, 1 kwietnia 2009 [dostęp 2017-01-05] (ang.).
- ↑ Rulers: Malta: Ministries, etc. [online], rulers.org [dostęp 2017-01-05] (ang.).
- ↑ Dr Edward Fenech Adami [online], gov.mt [dostęp 2017-01-05] (ang.).
- ↑ Past Recipients of Maltese Honours and Awards and Date of Conferment, opm.gov.mt [zarchiwizowane 2016-03-04] (ang.).
- ↑ a b Entidades Estrangeiras Agraciadas com Ordens Portuguesas [online], ordens.presidencia.pt [dostęp 2025-03-14] (port.).
- ↑ ONORIFICENZE, „Acta Apostolicae Sedis”, 87 (8), 7 sierpnia 1995, s. 739 [dostęp 2025-03-17] (wł.).
- ↑ Bearers of Decorations – Edward Fenech Adami – Maarjamaa Risti I klassi teenetemärk [online], president.ee [dostęp 2025-03-14] (ang.).
- ↑ Par apbalvošanu ar Triju Zvaigžņu ordeni [online], vestnesis.lv, 12 lutego 2004 [dostęp 2025-03-14] (łot.).
- ↑ Ordinul Naţional „Steaua României” [online], presidency.ro [dostęp 2025-03-14] (rum.).
- ↑ Cavaliere di Gran Croce Ordine al Merito della Repubblica Italiana decorato di Gran Cordone [online], quirinale.it, 11 maja 2005 [dostęp 2025-03-14] (wł.).
- ↑ Emotional Return for the Queen [online], independent.com.mt, 24 listopada 2005 [dostęp 2025-03-14] (ang.).
- ↑ Par Atzinības krusta piešķiršanu [online], vestnesis.lv, 16 czerwca 2006 [dostęp 2025-03-14] (łot.).
- ↑ Odluka o odlikovanju Njegove Ekscelencije dr. Edwarda Fenech-Adami, predsjednika Republike Malte Veleredom kralja Tomislava s lentom i Velikom Danicom za izniman doprinos promicanja prijateljstva i razvitka uzajamne suradnje između Republike Hrvatske i Republike Malte [online], narodne-novine.nn.hr, 2 listopada 2006 [dostęp 2025-03-13] (chorw.).
- ↑ Указ Президента України № 631/2008 Про нагородження Е. Фенеха Адамі орденом князя Ярослава Мудрого [online], rada.gov.ua, 9 lipca 2008 [dostęp 2025-03-14] (ukr.).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 stycznia 2009 r. o nadaniu orderów i odznaczenia (M.P. z 2009 r. nr 30, poz. 435).
- ↑ France Bestows on President Emeritus Edward Fenech Adami its highest distinction for lifetime achievement [online], independent.com.mt, 16 stycznia 2010 [dostęp 2025-03-14] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Dr Edward Fenech Adami [online], gov.mt [dostęp 2017-01-05] (ang.).
|
|
- Absolwenci Uniwersytetu Maltańskiego
- Deputowani do Izby Reprezentantów (Malta)
- Maltańscy ministrowie spraw zagranicznych
- Maltańscy prawnicy
- Politycy Partii Narodowej (Malta)
- Premierzy Malty
- Prezydenci Malty
- Komandorzy Legii Honorowej
- Odznaczeni Krzyżem Uznania
- Odznaczeni Krzyżem Wielkim Orderu Infanta Henryka (Portugalia)
- Odznaczeni Orderem Gwiazdy Rumunii
- Odznaczeni Orderem Krzyża Ziemi Maryjnej
- Odznaczeni Orderem Łaźni
- Odznaczeni Orderem Narodowym Zasługi (Malta)
- Odznaczeni Orderem Orła Białego (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Orderem Piusa IX
- Odznaczeni Orderem Trzech Gwiazd
- Odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Włoskiej
- Odznaczeni Wielkim Łańcuchem Orderu Infanta Henryka (Portugalia)
- Odznaczeni Wielkim Orderem Króla Tomisława
- Odznaczeni Xirka Ġieħ ir-Repubblika
- Ludzie urodzeni w Birkirkarze
- Urodzeni w 1934