Edward Meissner

Edward Meissner

Data i miejsce urodzenia	19 czerwca 1902 Brzozówka
Data i miejsce śmierci	17 lutego 1957 Kielce
Rodzaj działalności	społeczna, charytatywna
Prezes Polskiego Czerwonego Krzyża w Kielcach
Przynależność	Związek Harcerstwa Polskiego, Polski Czerwony Krzyż, Szare Szeregi
Odznaczenia

Edward Aleksander Meissner, ps. „Stanisław” (ur. 19 czerwca 1902 w Brzozówce, zm. 17 lutego 1957 w Kielcach) – działacz Polskiego Czerwonego Krzyża, Związku Harcerstwa Polskiego.

Dzieciństwo i okres szkolny

Edwarad Meissner urodził się w Brzozówce (powiat Olkuski) 19 czerwca 1902 roku, jego rodzice mieli tam majątek i browar. Ojciec Herman Meissner, matka Eleonora z domu Krusche, pochodzili z Łodzi i Pabianic.

Edukację rozpoczął w Kielcach, dokąd przeniósł się z rodziną. Rodzina zamieszkała w domu przy ul. Sienkiewicza 42. Nauki pobierał w Gimnazjum Rosyjskim w Kielcach, a następnie w Gimnazjum im. Śniadeckich. Od wczesnych lat udzielał się w społeczności szkolnej oraz w nowo powstałym wówczas harcerstwie. Będąc harcerzem uczestniczył w wielu widocznych do dziś przedsięwzięciach społeczeństwa Kielc. Do bardziej znaczących należy ustawienie krzyża w lesie na Bruszni pod Kielcami, dla upamiętnienia pochowanych tam powstańców z 1863 r. Uczestniczył w organizowaniu obozów harcerskich, wycieczek turystyczno krajoznawczych i szkoleniach.

Ze swoją apteczką samarytanina zawsze służył pomocą. I tak przez całe swoje krótkie życie – „opatrywał urazy i okaleczenia odnoszone przez ludzi w różnych sytuacjach życiowych”. Rok 1918 wraz z innymi harcerzami rozbrajał Austriaków, zdobywał broń i zabezpieczał magazyny. W książce pt. „Harcerze w bojach 1914-1918” czytamy „[...] z młodszych druh Meissner Edward tworzył oddział wartowniczy w liczbie 132 ludzi. W liście Dowództwa m. Kielc czytamy, że akcja może być wzorem dla starszych, a owoce ich pracy będą podwaliną bytu Rzeczypospolitej Polskiej [...]”. Kilka lat później, w 1921 r. uzyskał Stopień Harcerza I Klasy i podjął pracę w Chorągwi Harcerskiej. Tego samego roku Wódz Naczelny Józef Piłsudski stwierdził „[...] Wyście w pierwszych stanęli szeregach, tych, którzy odważyli się sięgnąć po zaszczytne miano niepodległości.”. W roku 1923 zdał maturę.

Dorosłe życie

W 1924 roku rozpoczął studia na wydziale matematycznym Politechniki Gdańskiej, gdzie przebywał przez krótki okres, zrezygnował po jednym z wykładów. Następnie podjął studia na Wydziale Ekonomicznym w Wyższej Szkole Handlowej (obecnie Szkoła Główna Handlowa) w Warszawie. Szczególnie interesowały go wykłady profesora Krzeczkowskiego i profesora Krzywickiego. Na uczelni założył studenckie koło kielczan „Viginia” oraz uczestniczył w społecznych pracach na rzecz „Bratniaka”, zbierając fundusze dla potrzebujących studentów. Po odbyciu obowiązkowej służby wojskowej w Gródku Jagiellońskim podjął pierwszą pracę w Szkole Handlowej w Kielcach, a następnie w Polskim Czerwonym Krzyżu.

W 1933 r. ożenił się z panną Jadwigą Skołyszewską – absolwentką Uniwersytetu Jagiellońskiego, na wydziale medycznym, o profilu Wychowanie Fizyczne.

Okupacja hitlerowska

Zbliżające się dni grozy nakazywały Polskiemu Czerwonemu Krzyżowi podejmować działania niezbędne do przygotowania obrony ludności cywilnej jak do współpracy z Ligą Obrony Powietrznej, Strażą Pożarną z Izbami Lekarskimi i Ubezpieczalnią Społeczną.

Na kilka dni przed wybuchem wojny jako rezerwista został powołany do 4 pułku piechoty w Kielcach. Walczył w Górach Świętokrzyskich z kompanią żołnierzy. Walki trwały krótko, po przegranej kampanii wrześniowej, w ubraniach otrzymanych od ludności zamieszkującej te tereny powrócili do miasta. W krótkim czasie Niemcy zaostrzyli kurs wobec mieszkańców, zaczęły się różne ograniczenia i zakazy, a obywatele z nazwiskiem niemiecki i wyznaniem ewangelickim zmuszeni byli do podpisania Volkslisty, prowadzono pomiary antropologiczne, odmowa groziła obozem koncentracyjnym. Meissnerowie nie ugięli się ani przed roztaczanymi przez nimi wspaniałymi perspektywami, ani przed utratą wolności, obozem koncentracyjnym i szykanami w stosunku do całej rodziny. Była to pierwsza batalia stoczona z narażeniem życia. Na szczęście wygrała odwaga lub legitymacja Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, co jeszcze było respektowane.

Po upadku powstania warszawskiego, Kielce były pierwszym większym miastem, do którego szły transporty ludności wysiedlonej ze zniszczonej Warszawy. Tłumy wycieńczonych, zmasakrowanych psychicznie, posiadających cały swój dobytek przy sobie „biedaków” pierwsze kroki kierowały do PCK. Tam ewidencjonowano i rozdzielano na różne kwatery, stołówki szpitale, miejsca schronienia. Kielczanie zdali wspaniale egzamin z dojrzałości społecznej, a każdy apel Edwarda Meissnera był podchwytywany z nawiązką. Przez dom Jadwigi i Edwarda Meisserów przewinęło się mnóstwo osób – warszawscy członkowie rodziny i nieznajomi. Codzienne przygotowywane były „gary” zupy i innych potraw, kąpiel, bielizna, spanie. Pani Domu mawiała „Edeczku ty dla wszystkich masz serce, ale litości dla własnej żony nie masz”. Niezależnie od pracy zawodowej współpracował z Szarymi Szeregami między innymi z M. Sołtysiakiem (ps. „Barabaszem”), z Antonim Hedą (ps. „Szary”), z harcmistrzem J. Dobskim, czy Eugenią Praussową (ps. „Squaw”). Praca w PCK, bardzo w tej działalności pomagała.

W PCK utworzono szereg sekcji, które niosły pomóc ludności cywilnej, rannym, poszukiwanym i jeńcom wojennym. Bez precedensu była interwencja w sprawie nieludzko traktowanych polskich jeńców w obozie na Bukówce w Kielcach. Była ona aktem wielkiej odwagi, ponieważ generał niemiecki (odpowiedzialny za jeńców) powiedział, że sprawdzą razem i jeśli skarga będzie nieprawdziwa, pełnomocnik PCK dostanie na miejscu kulę w głowę. Na miejscu obaj byli świadkami, jak jeńcy rzucili się na ciężarówkę, która przywiozła do obozu brudną, jeszcze z ziemią brukiew, którą łapczywie jedli. Widok ten generałowi wystarczył. Edward Meissner wyszedł zwycięsko i uszedł z życiem. Kolejny raz ogromna determinacja, wrodzona odwaga i poczucie odpowiedzialności za los bliźnich, za realizację idei Czerwonego Krzyża pozwoliły tę batalię wygrać. Wszystko to nie podobało się okupantowi, zaczęli ograniczać działalność PCK do poszukiwania jedynie osób zaginionych.

Życie po wojnie

W roku 1945, po zakończeniu okupacji Kielc pracował na tym samym stanowisku, organizował oświatę sanitarną, domy dziecka dla sierot wojennych na Wiśniówce i w Busku, stacje pogotowia ratunkowego w Kielcach na ul. Solnej oraz wiele innych. Piastował wiele społecznych funkcji. Był autorem wielu artykułów i publikacji w periodykach służby zdrowia, czerwonokrzyskich oraz w prasie codziennej. W swoich wspomnieniach Eugenia Praussowa pisze, jak była świadkiem przesłuchiwania Edwarda Meissnera w Urzędzie Bezpieczeństwa (UB). Siedząc na korytarzu tej instytucji w oczekiwaniu na „rozmowę” po głosie rozpoznała prezesa PCK. Podobno po przyjściu do domu oddawał on krwisty mocz, co świadczyło o obitych nerkach. W późniejszym okresie cierpiał na bóle głowy. Leczony był w szpitalu kieleckim następnie w Krakowie, stan zdrowia nie poprawiał się i na własne życzenie powrócił do domu do Kielc.

Odznaczenia

• Odznaka honorowa „Za wzorową pracę w służbie zdrowia” (1948)
• Marszałek Rola Żymierski wyraził podziękowanie za pracę w Radzie Wojskowej Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Kielcach.
• W 1949 otrzymał Odznakę Honorową Polskiego Czerwonego Krzyża II Stopnia.
• W 1955 otrzymał Odznakę Honorową PCK I Stopnia.
• W 1956 Uchwałą Rady Państwa z 22 lipca został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi.

Po śmierci

Wyrazy współczucia i kondolencje były dowodem: „[...] że dla każdego był drogowskazem, jak żyć pięknie, pożytecznie, godnie. Dla Polski był niezastąpiony, harcerz z ducha i czynu [...]” – napisała to w swoim liście pani Aleksandra Dobrowolska. W piśmie kondolencyjnym Eugenia Praussowa pisała: „[...] Był serdecznym, niezawodnym, wypróbowanym przyjacielem mego męża Stanisława Praussa (harcerza i malarza), zachowałam dla Niego wprost uwielbienie. Człowiek tak szlachetny, wykształcony, ludziom życzliwy i bohatersko odważny, godzien jest być wzorem do naśladowania w czasach największego ucisku zachował swoją patriotyczną postawę, dał przykład rdzennym Polakom jak kochać Ojczyznę, która go chlebem swoim karmiła. Ileż musiał przejść szykan, prześladowań i upokorzeń. Zyskał sobie szacunek, podziw, przyjaźń i miłość społeczeństwa. Dowodem był pogrzeb, jakiego nie pamiętają najstarsi kielczanie. Kondukt pogrzebowy ciągną się od Domu Kultury, przez Plac Panny Marii, ul. Kapitulną do ul. Sienkiewicza.”(kondukt wyruszył z domu na ul. Wspólnej na cmentarz ewangelicki).

W gazecie lokalnej Edward Wołoszyn, harcmistrz, Komendant Chorągwi Harcerzy i Członek Chorągwi Szarych Szeregów (ps. „Skała”) pisał: „[...] Odszedł od nas Obywatel nieprzeciętnej miary o dużej kulturze, wybitny organizator, szczery demokrata, człowiek prawego charakteru, któremu na sercu leżało zawsze dobro ojczystego kraju, szczególnie jednak tej części ludności, która była chora lub cierpiała i potrzebowała pomocy materialnej i pociechy duchowej. W obcowaniu był bezpośredni i delikatny, spieszący zawsze ze skuteczną radą lub pomocą dla potrzebujący bez różnicy dla wyznania i pochodzenia. Wyrozumiały na błędy innych, dla siebie bardzo wymagający. W czasie nocy okupacji hitlerowskiej przechowywał sprzęt harcerski, niezależnie od tego bojowym organizacjom podziemnym dostarczał leków i środków opatrunkowych.”

„Pamiętam, jak po wielu latach, poszłam na grób rodziców, spotkałam tam nieznajomą modlącą się leciwą kobietę. Podczas rozmowy z nią dowiedziałam się, że była warszawianką z powstania, która z PCK otrzymała wówczas maszynę do szycia, ponieważ była krawcową, pozwoliło jej to utrzymać rodzinę.” wspomina córka Edwarda – Zofia. „W podobnych okolicznościach inna osoba, powiedziała mi, że dzięki prezesowi PCK, jej mąż przeżył okupację, ponieważ był chory na cukrzycę i otrzymał insulinę.” dodaje Zofia Meissner – Bednarska.

W 1986 roku Zarząd Wojewódzki Polskiego Czerwonego Krzyża wraz z Komendą Chorągwi Związku Harcerstwa Polskiego im. Stefana Żeromskiego ufundowały płytę marmurową upamiętniającą Jego pracę w PCK i Harcerstwie. Tablica znajduje się na budynku na ulicy Sienkiewicza 42, w domu w którym spędził całe w Kielcach swoje życie, tam gdzie również mieściła się siedziba Oddziału Wojewódzkiego Polskiego Czerwonego Krzyża.

W 1990 r. Prezydium Rady Miejskiej w Kielcach nadało jednej z ulic nazwę Edwarda Meissnera. Ulica jest położona w dzielnicy Czarnów na osiedlu Dalnia z widokiem na Karczówkę.

Bibliografia

• Maria Eliza Steinhagen, Krushowie. Historia rodu. Wspomnienia, Wyd. Literatura, Łódź 2003.
• Jan Żakiewicz, Konrad Meissner, Edward Meissner, Członek Polskiego Czerwonego Krzyża, Związku Harcerstwa Polskiego Ziemi Kieleckiej 1902-1957, Wyd. Związku Harcerstwa Polskiego, Komenda Hufca w Katowicach im. Bohaterów Wieży Spadochronowej, Katowice 1981.
• Mieczysław Pabis, Odeszli na wieczną wartę, Wyd. Związku Harcerstwa Polskiego, Hufiec im. Obrońców Westerplatte, Kielce 2000.
• Jan Hendler, Przekwitają Kwiaty Białych Róż, Pracownia Poligraficzna, 2003.
• Włodzimierz Malwin, Jedynka, Wyd. Komenda Chorągwi Związku Harcerstwa Polskiego im. Stefana Żeromskiego w Kielcach.
• Zofia Meissner-Bednarska, Kronika Rodzin: Krushe, Meissnerów, Bednarskich, Drukarnia V8, Gliwice 2009 (pozycja nie publikowana).