Egzogenne kwasy tłuszczowe
 |
Ten artykuł od 2011-04 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Kwasy tłuszczowe egzogenne (NNKT – niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, ang. EFA – essential fatty acid) nazywane też kwasami niezbędnymi – grupa kwasów tłuszczowych, które nie mogą być syntetyzowane w organizmie zwierzęcym, w tym również człowieka, i muszą być dostarczane w pożywieniu, w przeciwieństwie do kwasów endogennych. Żywienie pokarmami ubogimi w niezbędne kwasy tłuszczowe może doprowadzić do zaburzeń chorobowych[potrzebny przypis].
Rodzaje[edytuj | edytuj kod]
Wśród nienasyconych kwasów tłuszczowych wyróżnia się grupę wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które zawierają więcej niż jedno wiązanie podwójne węgiel-węgiel w łańcuchu węglowodorowym reszty kwasowej. Są one niezbędnym elementem diety człowieka (stanowią grupę tzw. witamin F), gdyż są potrzebne do tworzenia ważnych związków, np. prostaglandyn. Ważniejsze niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe u człowieka to:
Z tych kwasów tłuszczowych organizm ludzki może zsyntetyzować inne potrzebne mu kwasy tłuszczowe.
NNKT pod nazwą witamina F są stosowane w lecznictwie. Wskazaniem do stosowania są m.in. choroby skóry.
Poza efektami korzystnymi dla zdrowia, NNTK typu ω−6 mają też właściwości prozapalne i zwiększające utlenianie. W badaniach na szczurach stwierdzono, że spożywanie dużych ilości oleju słonecznikowego (20% masy pożywienia) prowadzi do niekorzystnych zmian w mięśniu sercowym[1].
Skutki niedoboru[edytuj | edytuj kod]
Niedobór NNKT:
- może powodować choroby skóry (łupież)[2]
- powoduje zwiększenie utraty wody w organizmie
- w czasie ciąży może doprowadzić do niedorozwoju płodu
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Występują głównie w tłuszczach zwierząt wodnych i olejach roślinnych[2].
Kwasy wielonienasycone:
- linolowy (LA) – olej krokoszowy, kukurydziany, słonecznikowy, sojowy, arachidowy, rzepakowy, oliwa
- α-linolenowy (ALA) – olej lniany, rzepakowy, z orzechów włoskich
- γ-linolenowy (GLA) – olej z ogórecznika lekarskiego[3], wiesiołka, czarnej porzeczki, konopny
- arachidonowy (AA) – produkty pochodzenia zwierzęcego, mięso
- eikozapentaenowy (EPA) – algi, łosoś, olej rybi (dorsz)
- dokozaheksaenowy (DHA) – olej z makreli, niektóre algi, nasiona lnu
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- kwasy tłuszczowe
- kwasy tłuszczowe omega-3
- kwasy tłuszczowe omega-6
- tłuszcze trans
- substancja egzogenna
- Israeli paradox(ang.)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Sanjoy Ghosh i inni, Induction of mitochondrial nitrative damage and cardiac dysfunction by chronic provision of dietary omega-6 polyunsaturated fatty acids, „Free Radical Biology & Medicine”, 41 (9), 2006, s. 1413–1424, DOI: 10.1016/j.freeradbiomed.2006.07.021, PMID: 17023268Język=en [dostęp 2021-09-20].
- ↑ a b Słownik chemiczny. Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna, 1995, s. 680. ISBN 83-214-0963-6.
- ↑ Anna Sobierska: Najbogatsze źródło GLA – ogórecznik lekarski. biotechnologia.pl, 2014-10-17. [dostęp 2015-07-12].