Egzogenne kwasy tłuszczowe

Kwasy tłuszczowe egzogenne (NNKT – niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, ang. EFA – essential fatty acid) nazywane też kwasami niezbędnymi – grupa kwasów tłuszczowych, które nie mogą być syntetyzowane w organizmie zwierzęcym, w tym również człowieka, i muszą być dostarczane w pożywieniu, w przeciwieństwie do kwasów endogennych. Żywienie pokarmami ubogimi w niezbędne kwasy tłuszczowe może doprowadzić do zaburzeń chorobowych.

Rodzaje

Wśród nienasyconych kwasów tłuszczowych wyróżnia się grupę wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które zawierają więcej niż jedno wiązanie podwójne węgiel-węgiel w łańcuchu węglowodorowym reszty kwasowej. Są one niezbędnym elementem diety człowieka (stanowią grupę tzw. witamin F), gdyż są potrzebne do tworzenia ważnych związków, np. prostaglandyn. Ważniejsze niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe u człowieka to:

• kwas linolowy
• kwas α-linolenowy

Z tych kwasów tłuszczowych organizm ludzki może zsyntezować inne potrzebne mu kwasy tłuszczowe. NNKT pod nazwą witamina F (nazwa międzynarodowa: vitaminum F) jest stosowana w lecznictwie. Wskazaniem do stosowania są m.in. choroby skóry.

Skutki niedoboru

Niedobór NNKT:

• może powodować choroby skóry (łupież)
• powoduje zwiększenie utraty wody w organizmie
• w czasie ciąży może doprowadzić do niedorozwoju płodu

Występowanie

Występują głównie w tłuszczach zwierząt wodnych i olejach roślinnych.

Kwasy wielonienasycone:

• linolowy (LA) – olej krokoszowy, kukurydziany, słonecznikowy, sojowy, arachidowy, rzepakowy, oliwa
• α-linolenowy (ALA) – olej lniany, rzepakowy, z orzechów włoskich
• γ-linolenowy (GLA) – olej z ogórecznika lekarskiego, wiesiołka, czarnej porzeczki, konopny
• arachidonowy (AA) – produkty pochodzenia zwierzęcego, mięso
• eikozapentaenowy (EPA) – algi, łosoś, olej rybi (dorsz)
• dokozaheksaenowy (DHA) – olej z makreli, niektóre algi, nasiona lnu

Zobacz też

• kwasy tłuszczowe
• kwasy tłuszczowe omega-3
• kwasy tłuszczowe omega-6
• tłuszcze trans
• substancja egzogenna