Egzogenne kwasy tłuszczowe

Kwasy tłuszczowe egzogenne (NNKT – niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, ang. EFA – essential fatty acid) nazywane też kwasami niezbędnymi – grupa kwasów tłuszczowych, które nie mogą być syntetyzowane w organizmie zwierzęcym, w tym również człowieka, i muszą być dostarczane w pożywieniu, w przeciwieństwie do kwasów endogennych. Żywienie pokarmami ubogimi w niezbędne kwasy tłuszczowe może doprowadzić do zaburzeń chorobowych^{[potrzebny przypis]}.

Rodzaje[edytuj | edytuj kod]

Wśród nienasyconych kwasów tłuszczowych wyróżnia się grupę wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które zawierają więcej niż jedno wiązanie podwójne węgiel-węgiel w łańcuchu węglowodorowym reszty kwasowej. Są one niezbędnym elementem diety człowieka (stanowią grupę tzw. witamin F), gdyż są potrzebne do tworzenia ważnych związków, np. prostaglandyn. Ważniejsze niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe u człowieka to:

Z tych kwasów tłuszczowych organizm ludzki może zsyntetyzować inne potrzebne mu kwasy tłuszczowe.

NNKT pod nazwą witamina F są stosowane w lecznictwie. Wskazaniem do stosowania są m.in. choroby skóry.

Poza efektami korzystnymi dla zdrowia, NNTK typu ω−6 mają też właściwości prozapalne i zwiększające utlenianie. W badaniach na szczurach stwierdzono, że spożywanie dużych ilości oleju słonecznikowego (20% masy pożywienia) prowadzi do niekorzystnych zmian w mięśniu sercowym^[1].

Skutki niedoboru[edytuj | edytuj kod]

Niedobór NNKT:

może powodować choroby skóry (łupież)^[2]
powoduje zwiększenie utraty wody w organizmie
w czasie ciąży może doprowadzić do niedorozwoju płodu

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Występują głównie w tłuszczach zwierząt wodnych i olejach roślinnych^[2].

Kwasy wielonienasycone:

linolowy (LA) – olej krokoszowy, kukurydziany, słonecznikowy, sojowy, arachidowy, rzepakowy, oliwa
α-linolenowy (ALA) – olej lniany, rzepakowy, z orzechów włoskich
γ-linolenowy (GLA) – olej z ogórecznika lekarskiego^[3], wiesiołka, czarnej porzeczki, konopny
arachidonowy (AA) – produkty pochodzenia zwierzęcego, mięso
eikozapentaenowy (EPA) – algi, łosoś, olej rybi (dorsz)
dokozaheksaenowy (DHA) – olej z makreli, niektóre algi, nasiona lnu

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ SanjoyS. Ghosh SanjoyS. i inni, Induction of mitochondrial nitrative damage and cardiac dysfunction by chronic provision of dietary omega-6 polyunsaturated fatty acids, „Free Radical Biology & Medicine”, 41 (9), 2006, s. 1413–1424, DOI: 10.1016/j.freeradbiomed.2006.07.021, PMID: 17023268Język=en [dostęp 2021-09-20] .
↑ ^a ^b Słownik chemiczny. Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna, 1995, s. 680. ISBN 83-214-0963-6.
↑ Anna Sobierska: Najbogatsze źródło GLA – ogórecznik lekarski. biotechnologia.pl, 2014-10-17. [dostęp 2015-07-12].

[Ghosh-1] SanjoyS. Ghosh SanjoyS. i inni, Induction of mitochondrial nitrative damage and cardiac dysfunction by chronic provision of dietary omega-6 polyunsaturated fatty acids, „Free Radical Biology & Medicine”, 41 (9), 2006, s. 1413–1424, DOI: 10.1016/j.freeradbiomed.2006.07.021, PMID: 17023268Język=en [dostęp 2021-09-20] .

[SłownikChemiczny-2] Słownik chemiczny. Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna, 1995, s. 680. ISBN 83-214-0963-6.

[3] Anna Sobierska: Najbogatsze źródło GLA – ogórecznik lekarski. biotechnologia.pl, 2014-10-17. [dostęp 2015-07-12].

[1]

[2]

[3]