Przejdź do zawartości

Speedway Ekstraliga

Przejrzana
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Ekstraliga na żużlu)
Speedway Ekstraliga
2025
Państwo

 Polska

Oficjalny skrót

SE

Dyscyplina

żużel

Organizator rozgrywek

Ekstraliga Żużlowa

Data założenia

1948

Założyciel

PZM

Poprzednia nazwa

I liga (1948–1999)[a]
Ekstraliga (2000–2006)

Przekształcona
na zawodową

2007

Prezes

Wojciech Stępniewski

Przewodniczący Rady Nadzorczej

Andrzej Witkowski

Partner TV

Canal+,
Eleven Sports

Sponsor tytularny

PGE

Rozgrywki
Liczba drużyn

8

Zwycięzca

drużynowy mistrz Polski

Niższy poziom ligowy

Speedway 2. Ekstraliga

Zwycięzcy
Pierwszy zwycięzca

PKM Warszawa (1948)

Obecny zwycięzca

Speedway Lublin (2024)

Najwięcej zwycięstw

Unia Leszno (18)[b]

Strona internetowa

Speedway Ekstraliga – najwyższa w hierarchii klasa ligowych rozgrywek żużlowych w Polsce. Organizowana od sezonu 1948 (do 1999 pod nazwą I liga żużlowa, a następnie do 2006 jako Ekstraliga żużlowa), przekształcona na zawodową przed sezonem 2007.

Pierwsza propozycja zorganizowania rywalizacji drużynowej pojawiła się pod koniec 1946 roku. W następnym roku odbyły się pierwsze powojenne indywidualne mistrzostwa Polski, ale nie zdecydowano się jeszcze na powołanie drużynowych mistrzostw kraju. Rozgrywki ligowe ruszyły w 1948 roku. Komisja Sportowa PZM wytypowała wówczas szesnaście klubów, które w pierwszej kolejności rywalizowały w eliminacjach. Prawo startu na pierwszym poziomie ligowym wywalczyło dziewięć zespołów, natomiast pozostałe siedem, do których dokooptowano jeszcze dwa, utworzyło drugi poziom[1]. Po sezonie 1999 amatorską I ligę przemianowano na Ekstraligę, którą od sezonu 2007 zastąpiła w pełni zawodowa Speedway Ekstraliga.

Do 2006 roku zarządzana przez Polski Związek Motorowy (Główną Komisję Sportu Żużlowego), zaś od 21 lutego 2007 przez Ekstraligę Żużlową. Od tego czasu do udziału w jej rozgrywkach zostają dopuszczone wyłącznie kluby posiadające status profesjonalny (tj. działające w formie spółki akcyjnej lub sportowej spółki akcyjnej), które – po spełnieniu wszelkich niezbędnych kryteriów – otrzymały roczną licencję na występy na tym szczeblu (możliwe jest również wydawanie tzw. licencji warunkowych).

Speedway Ekstraliga jest obok piłkarskiej Ekstraklasy najlepszą ligą sportową w Polsce pod względem frekwencji na meczach.

Nazwy ligi

[edytuj | edytuj kod]
  • I liga (1948–1999)[a]
  • Ekstraliga (2000–2006)
  • Speedway Ekstraliga (2007–)

Historia

[edytuj | edytuj kod]
 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Od 2000

[edytuj | edytuj kod]

Powołanie Ekstraligi przed sezonem 2000 wiązało się ze zmniejszeniem liczby drużyn uczestniczących w najwyższej klasie rozgrywkowej z 10 do 8. Przez pierwszych pięć sezonów zasady rozgrywek pozostawały niezmienne. Po rundzie zasadniczej (14 kolejek) liga dzieliła się na dwie grupy – mistrzowską (z udziałem drużyn z miejsc od 1 do 4) i spadkową (z udziałem zespołów z miejsc od 5 do 8). Każda z grup ponownie rozgrywała mecze z każdą z drużyn w swojej grupie (u siebie i na wyjeździe). Do rundy finałowej zespoły przystępowały z zaliczeniem punktów zdobytych w rundzie zasadniczej.

Pierwsze zmiany regulaminowe przyniósł sezon 2005. Zastosowano sprawdzony w brytyjskiej lidze punkt bonusowy. Drużyna, która wygrała dwumecz w rundzie zasadniczej otrzymywała dodatkowy punkt do tabeli. Spowodowało to, że drużyna która przegrała mecz nadal walczyła o jak najmniejszą porażkę, by w kontekście meczu rewanżowego walczyć o punkt. Wrócono także do znanej przed 2000 rokiem rundy play-off, choć nieco zmodyfikowanej. Zespoły 3–6 po rundzie zasadniczej rozgrywały mecze ćwierćfinałowe, w półfinałach czekały już dwa najlepsze zespoły. Ten system jednak nie sprawdził się, ponieważ zespoły 1–2 oraz 7–8 miały długą przerwę w rozgrywaniu spotkań, co miało obniżyć ich szansę z drużynami, które do meczów z nimi przystępowały „z marszu”.

Sezon 2006 przyniósł rewolucyjne zmiany. Zgodnie z zasadą Unii Europejskiej o swobodnym przepływie siły roboczej pracowników, otwarto rynek na obywateli innych państw. Dotąd w różnych sezonach ograniczano ilość obcokrajowców w meczu do 1 lub 2. Od roku 2006 drużyny mogły kontraktować dowolną ilość obcokrajowców (stranieri). Pozostawiono jednak przepis, że w meczu drużynę może reprezentować tylko dwóch stałych uczestników cyklu Grand Prix.

Pozostawiono przepis o punkcie bonusowym. Zrezygnowano jednak z play-offów i powrócono do podziału ligi na dwie grupy w rundzie finałowej (tutaj także można było zdobyć punkt bonusowy).

Rozgrywki w 2007 przyniosły kolejne poważne zmiany. Był to pierwszy sezon w pełni zawodowej ligi. Prowadzenie rozgrywek przejęła Ekstraliga Żużlowa. Wszystkie kluby chcące występować w lidze musiały zmienić swój status prawny i ze stowarzyszeń przekształcić się w spółki akcyjne (SA), bądź sportowe spółki akcyjne (SSA). Zasady wyłonienia mistrza zmieniły się i zastosowano nigdzie dotąd niestosowaną innowacyjną formułę play-offów. Po rundzie zasadniczej do rundy finałowej awansowała (tak jak w 2005) czołowa szóstka, jednak tym razem wszystkie sześć zespołów zagrały od ćwierćfinałów (1 z 6, 2 z 5 oraz 3 z 4). Do półfinałów awansują zwycięzcy oraz ten z przegranych zespołów, który przegrał najmniejszą różnicą punktów. W półfinałach zmierzyły się pary 1A z 1B oraz 2A z 3A (gdzie A to zwycięzca, B przegrany z półfinałów, a liczby oznaczają kolejność w „tabeli” zwycięzców i przegranych).

Zmieniła się także tabela biegowa (drobna modyfikacja w układzie par). Jednak największe zmiany w meczu to wprowadzenie złotej rezerwy taktycznej (jokera) przy przegrywaniu różnicą minimum 10 punktów.

8 maja 2008 sponsorem głównym Ekstraligi został operator sieci telefonii komórkowej Mobilking, a od 4 sierpnia 2008 (faktycznie 8 października 2008) sponsorem strategicznym (tytularnym) ligi był CenterNet (co wiązało się ze zmianą nazwy rozgrywek na CenterNet Mobile Speedway Ekstraliga). Wprowadzono też drobne zmiany w regulaminie rozgrywek Ekstraligi dotyczące terminów rozgrywania meczów zaległych.

Najważniejszą zmianą przed sezonem 2009 było zniesienie złotej rezerwy taktycznej (jokera).

W sezonie 2011, w związku z wygaśnięciem dotychczasowej umowy, Ekstraliga nie posiadała sponsora głównego. Na konferencji PZM w listopadzie 2010 ustalono kilka zmian w rozgrywkach SE, w sezonie 2011 wprowadzono KSM, natomiast w latach 2012–2013 ekstraliga żużlowa liczyła dziesięć zespołów. W składzie każdego zespołu obowiązkowo musiało startować czterech zawodników polskich, w tym dwóch młodzieżowców. W składzie mógł jeździć tylko jeden zawodnik cyklu Grand Prix. Przepis ten budził wiele kontrowersji i ostatecznie został zniesiony po sezonie 2012.

Wraz z powiększeniem ligi do dziesięciu zespołów zmieniła się formuła fazy play-off. Do tej fazy rozgrywek awansowały cztery najlepsze zespoły po rundzie zasadniczej. Pierwsza runda play-off rozgrywana była na krzyż (tj. 1 z 4 i 2 z 3). Zespoły z miejsc 9-10 po rundzie zasadniczej walczyły o utrzymanie w Ekstralidze.

Od sezonu 2014 Ekstraliga ponownie liczy 8 zespołów. Od tego sezonu jeden mecz kolejki był rozgrywany również w sobotę. Kolejnymi zmianami od tego sezonu są m.in. nowe stroje drużyn uczestniczących w Ekstralidze, jednolite regulaminy dla wszystkich lig, przerwa wakacyjna w lipcu, a także ogłaszanie obsady biegów nominowanych poprzez umieszczanie ich na specjalnej tablicy magnetycznej. Ponadto od tego sezonu organizowane są również Indywidualne Międzynarodowe Mistrzostwa Ekstraligi, w których startują najlepsi pod względem średniej biegowej zawodnicy ligi[2].

W latach 2012–2014 sponsorem Ekstraligi był koncern energetyczny Enea i w tych latach liga nazywała się Enea Ekstraliga.

W 2015 roku nowym sponsorem tytularnym ligi została PGE Polska Grupa Energetyczna[3]. W 2017 roku został wprowadzony limit lig, w których jednocześnie może jeździć dany zawodnik występujący w Ekstralidze – ma on prawo startować w Ekstralidze, swojej lidze narodowej oraz jednej innej lidze zagranicznej. Decyzja taka byłą umotywowana faktem, że z powodu jazdy zawodników w czterech lub pięciu ligach w jednym sezonie pojawiały się problemy ze zgraniem terminów meczów. Wprowadzone zostało również obowiązkowe monitorowanie pogody na stadionach, które zostały wyposażone w stacje monitorowania warunków atmosferycznych z dostępem do Internetu[4]. Od sezonu 2018 w składzie meczowym drużyny pod numerem 8 lub 16 może pojawić się zawodnik rezerwowy, mający możliwość zastępowania w meczu żużlowców spod numerów 1–5 lub 9–13. Zawodnik taki może mieć maksymalnie 23 lata (rocznikowo)[5]. W przypadku, gdy jest narodowości polskiej, a także ma 21 lat lub mniej może zastępować również juniorów.

Od sezonu 2019 drugim partnerem telewizyjnym zostało Eleven Sports. Umożliwiło to transmitowanie wszystkich meczów Ekstraligi. Od 2019 mecze odbywają się w piątki (transmisje w Eleven) oraz w niedziele (transmisje w Canal+)[6].

W 2020 wprowadzono nową tabelę biegową, która od poprzedniej różni się głównie tym, że liderzy jednego zespołu częściej rywalizują z najlepszymi żużlowcami drużyny przeciwnej, a zawodnicy tzw. „drugiej linii” z drugą linią przeciwnika[7]. Z powodu pandemii COVID-19 start ligi przesunął się na 12 czerwca[8], a spotkania były początkowo rozgrywane bez udziału kibiców. Również ze względu na pandemię wprowadzono możliwość kontraktowania zawodników z niższych lig na zasadzie „gościa” – jeden taki zawodnik mógł jeździć w meczu bez podania przyczyny, natomiast w przypadku kontuzji bądź zakażenia koronawirusem w meczu mógł wystąpić drugi „gość”.

Przed sezonem 2021 podpisano umowę przedłużającą sponsoring tytularny PGE do końca sezonu 2023[9].

Najważniejszą zmianą regulaminową było wprowadzenie przepisu mówiącego o tym, że każdy zespół musi mieć w składzie meczowym co najmniej jednego zawodnika do lat 24[10]. Pojawiły się również zmiany, które dotyczyły zaostrzenia przepisów dotyczących występów „gości” – od teraz mogą oni startować w meczu tylko w przypadku zakażenia innego zawodnika. W sezonie 2021 w niektórych meczach (choć początkowo plany zakładały wprowadzenie tej nowości dla wszystkich spotkań[11]) stosowana była telemetria mierząca m.in. dokładny czas wyścigu każdemu zawodnikowi, co miało ułatwić sędziemu podejmowanie decyzji w przypadku równego przejechania dwóch żużlowców przez linię mety. Telemetria pokazuje również parametry takie jak czas reakcji, czy prędkość zawodnika w danym momencie.

W sierpniu 2021 podjęto decyzję o powołaniu Ekstraligi U24 – rozgrywek drużyn składających się z zawodników do lat 24, których średnia biegowa w Ekstralidze we wcześniejszym sezonie nie przekroczyła 1,400 pkt/bieg (początkowe plany zakładały średnią na poziomie 1,500). Wystawienie drużyny w tej lidze jest obowiązkowe dla każdego ekstraligowego klubu. Dodatkowo każdy zespół musi posiadać w swojej kadrze minimum ośmiu zawodników do lat 24[12]. Od sezonu 2022 telemetria dostępna jest na wszystkich meczach Ekstraligi[13]. Wprowadzono również drobne zmiany dotyczące boksów zawodników. W marcu 2022 roku Polski Związek Motorowy podjął decyzję o zawieszeniu rosyjskich żużlowców w polskich ligach z powodu inwazji Rosji na Ukrainę[14]. W ich miejsce kluby mogły stosować zastępstwo zawodnika.

Format

[edytuj | edytuj kod]

Sezon ligowy składa się z dwóch części: rundy zasadniczej (każdy z każdym mecz u siebie i na wyjeździe) i rundy finałowej (play-off). W ramach rundy zasadniczej przeprowadzanych jest 14 kolejek ligowych (w każdej po 4 mecze) – 7 w I fazie i 7 w II fazie (rewanżowej). Za zwycięstwo w poszczególnym spotkaniu drużyna otrzymuje 2 punkty, za remis 1 punkt, a za porażkę 0 punktów. W II fazie rundy zasadniczej lepszy zespół w dwumeczu dostaje dodatkowo tzw. punkt bonusowy.

Od sezonu 2025 Ekstraliga Żużlowa wprowadziła nowy system rozgrywkowy. Drużyny z miejsc 1-4 walczyć będą w fazie play-off. Lider klasyfikacji po rundzie zasadniczej otrzyma pierwszeństwo wyboru swojego półfinałowego rywala, a dwie pozostałe drużyny zmierzą się w drugim półfinale. Drużyny z miejsc 5-8 rywalizować będą w fazie play-down. Drużyna z 5. miejsca po rundzie zasadniczej otrzyma prawo wyboru swojego przeciwnika, a dwie pozostałe drużyny zmierzą się w drugim starciu. Zwycięzcy meczów w fazie play-down kończą sezon na pozycjach 5-6, a przegrane zespoły mierzą się w dwumeczu o 7. miejsce. Przegrany spada bezpośrednio do Speedway 2. Ekstraligi, a zwycięzca trafia do baraży, w których zmierzy się z przegranym finału 2SE[15].

Transmisje telewizyjne

[edytuj | edytuj kod]

Pierwszą telewizją pokazującą mecze Ekstraligi Żużlowej na żywo była Wizja Sport – w latach 2000–2001. Po upadku tej stacji w 2002 transmisje meczów zostały przeniesione do kanału Polsat Sport. W czasie gdy Polsat Sport transmitował mecze Ekstraligi, transmisje meczów były pokazywane również na antenie TV Puls. Polsat Sport transmitował mecze Ekstraligi do 2007. Od 2008 partnerem telewizyjnym Ekstraligi Żużlowej była Telewizja Polska. Transmitowała ona wybrane mecze na kanałach TVP Sport, internetowym iTVP oraz TVP Info. Współpraca z Telewizją Polską została zakończona wraz z zakończeniem sezonu 2012. W sezonie 2013 i 2014 Ekstraliga transmitowana była na platformie nc+ oraz w TVN Turbo. Od sezonu 2015 do sezonu 2018 transmisje były wyłącznie na platformie nc+[16]. Od sezonu 2019 Ekstraliga transmitowana jest na platformie Canal+ (wcześniej nc+) oraz w Eleven[17][18].

Prawa transmisyjne poza granicami Polski

[edytuj | edytuj kod]

Zestawienie medalistów

[edytuj | edytuj kod]

Medaliści

[edytuj | edytuj kod]
Sezon I miejsce II miejsce III miejsce Uwagi
I liga żużlowa
1948 PKM Warszawa LKM Leszno Olimpia Grudziądz 9 klubów
1949 LKM-Unia Leszno KM-Stal Ostrów Wielkopolski Skra-Związkowiec Warszawa
1950 Unia Leszno Budowlani Rybnik Stal Ostrów Wielkopolski
Liga żużlowa
1951 Unia Leszno Gwardia Bydgoszcz Górnik Rybnik 10 klubów
1952 Unia Leszno CWKS Wrocław Spójnia Wrocław
1953 Unia Leszno Gwardia Bydgoszcz Spójnia Wrocław
1954 Unia Leszno Spójnia Wrocław KKS Kolejarz Rawicz
I liga żużlowa
1955 Gwardia Bydgoszcz KKS Kolejarz Rawicz Sparta Wrocław 6 klubów
1956 Górnik Rybnik Ślęza Wrocław Gwardia Bydgoszcz 8 klubów
1957 Górnik Rybnik Sparta Wrocław Polonia Bydgoszcz
1958 Górnik Rybnik Sparta Wrocław Unia Leszno
1959 Włókniarz Częstochowa Górnik Rybnik Legia Warszawa
1960 ZKS Stal Rzeszów Legia Gdańsk Polonia Bydgoszcz
1961 ZKS Stal Rzeszów Górnik Rybnik Polonia Bydgoszcz
1962 Górnik Rybnik ZKS Stal Rzeszów Unia Leszno
1963–
1964
[c]
Górnik Rybnik ZKS Stal Rzeszów Sparta Wrocław
Górnik Rybnik Stal Gorzów Wielkopolski Polonia Bydgoszcz
Górnik Rybnik ZKS Stal Rzeszów Stal Gorzów Wielkopolski
1965–
1966
[c]
KS ROW Rybnik Stal Gorzów Wielkopolski GKS Wybrzeże Gdańsk
KS ROW Rybnik Stal Gorzów Wielkopolski ZKS Stal Rzeszów
KS ROW Rybnik Stal Gorzów Wielkopolski GKS Wybrzeże Gdańsk
1967–
1968
[c]
KS ROW Rybnik GKS Wybrzeże Gdańsk Sparta Wrocław
KS ROW Rybnik Stal Gorzów Wielkopolski Sparta Wrocław
KS ROW Rybnik Sparta Wrocław Stal Gorzów Wielkopolski
1969 Stal Gorzów Wielkopolski KS Śląsk Świętochłowice KS ROW Rybnik
1970 KS ROW Rybnik KS Śląsk Świętochłowice KS Kolejarz Opole
1971 Polonia Bydgoszcz Stal Gorzów Wielkopolski KS ROW Rybnik
1972 KS ROW Rybnik Polonia Bydgoszcz KS Śląsk Świętochłowice
1973 Stal Gorzów Wielkopolski KS Śląsk Świętochłowice Falubaz Zielona Góra
1974 Włókniarz Częstochowa Stal Gorzów Wielkopolski KS ROW Rybnik
1975 Stal Gorzów Wielkopolski Włókniarz Częstochowa Unia Leszno
1976 Stal Gorzów Wielkopolski Włókniarz Częstochowa Unia Leszno 10 klubów
1977 Stal Gorzów Wielkopolski Unia Leszno Włókniarz Częstochowa
1978 Stal Gorzów Wielkopolski GKS Wybrzeże Gdańsk Włókniarz Częstochowa
1979 Unia Leszno Stal Gorzów Wielkopolski Falubaz Zielona Góra
1980 Unia Leszno KS ROW Rybnik SKS Start Gniezno
1981 Falubaz Zielona Góra Stal Gorzów Wielkopolski Unia Leszno
1982 Falubaz Zielona Góra Unia Leszno Stal Gorzów Wielkopolski
1983 Stal Gorzów Wielkopolski Unia Leszno Apator Toruń
1984 Unia Leszno[d] Stal Gorzów Wielkopolski Falubaz Zielona Góra
1985 Falubaz Zielona Góra GKS Wybrzeże Gdańsk Unia Leszno
1986 Apator Toruń Polonia Bydgoszcz Unia Leszno
1987 Unia Leszno Polonia Bydgoszcz Stal Gorzów Wielkopolski
1988 Unia Leszno KS ROW Rybnik Polonia Bydgoszcz
1989 Unia Leszno Falubaz Zielona Góra KS ROW Rybnik
1990 Apator Toruń KS ROW Rybnik Polonia Bydgoszcz 8 klubów
1991 Morawski Zielona Góra RKS Motor Lublin Apator Toruń
1992 Polonia Bydgoszcz Stal Gorzów Wielkopolski Apator Toruń 10 klubów
1993 WTS Wrocław Polonia Bydgoszcz Apator Toruń
1994 WTS Wrocław Unia Tarnów Apator Toruń
1995 WTS Wrocław Apator Toruń Polonia Bydgoszcz
1996 Włókniarz Częstochowa Apator Toruń TS Polonia Piła
1997 Polonia Bydgoszcz Pergo Gorzów Wielkopolski TS Polonia Piła
1998 Polonia Bydgoszcz TS Polonia Piła ZKS Stal Rzeszów
1999 TS Polonia Piła WTS Wrocław GKS Wybrzeże Gdańsk
Ekstraliga żużlowa
2000 Polonia Bydgoszcz TS Polonia Piła Pergo Gorzów Wielkopolski 8 klubów
2001 Apator Toruń WTS Wrocław Polonia Bydgoszcz
2002 Polonia Bydgoszcz Unia Leszno WTS Wrocław
2003 Włókniarz Częstochowa Apator Toruń Polonia Bydgoszcz
2004 Unia Tarnów WTS Wrocław Włókniarz Częstochowa
2005 Unia Tarnów Polonia Bydgoszcz Włókniarz Częstochowa
2006 WTS Wrocław Włókniarz Częstochowa Polonia Bydgoszcz
Speedway Ekstraliga
2007 Unia Leszno Unibax Toruń WTS Wrocław 8 klubów
2008 Unibax Toruń Unia Leszno ZKŻ Zielona Góra
2009 ZKŻ Zielona Góra Unibax Toruń Włókniarz Częstochowa
2010 Unia Leszno ZKŻ Zielona Góra Unibax Toruń
2011 ZKŻ Zielona Góra Unia Leszno Stal Gorzów Wielkopolski
2012 Unia Tarnów Stal Gorzów Wielkopolski Unibax Toruń 10 klubów
2013 ZKŻ Zielona Góra Unibax Toruń Unia Tarnów
2014 Stal Gorzów Wielkopolski Unia Leszno Unia Tarnów 8 klubów
2015 Unia Leszno WTS Wrocław Unia Tarnów
2016 Stal Gorzów Wielkopolski KS Toruń ZKŻ Zielona Góra
2017 Unia Leszno WTS Wrocław Stal Gorzów Wielkopolski
2018 Unia Leszno Stal Gorzów Wielkopolski WTS Wrocław
2019 Unia Leszno WTS Wrocław Włókniarz Częstochowa
2020 Unia Leszno Stal Gorzów Wielkopolski WTS Wrocław
2021 WTS Wrocław Speedway Lublin Stal Gorzów Wielkopolski
2022 Speedway Lublin Stal Gorzów Wielkopolski Włókniarz Częstochowa
2023 Speedway Lublin WTS Wrocław KS Toruń
2024 Speedway Lublin WTS Wrocław KS Toruń

Klasyfikacja medalowa

[edytuj | edytuj kod]

Stan po sezonie 2024

Lp. Klub I msc II msc III msc Razem
1. Leszno, UniaUnia Leszno[e] 18[b] 8 7 33
2. Rybnik, KS ROWKS ROW Rybnik[f] 12 6 5 23
3. Gorzów Wielkopolski, StalStal Gorzów Wielkopolski[g] 9 15 6 30
4. Bydgoszcz, PoloniaPolonia Bydgoszcz[h][i] 7 7 11 25
5. Zielona Góra, ZKŻZKŻ Zielona Góra[j] 7 2 5 14
6. Wrocław, WTSWTS Wrocław[k] 5 12 10 27
7. Toruń, KSKS Toruń[l] 4 7 9 20
8. Częstochowa, WłókniarzWłókniarz Częstochowa[m] 4 3 7 14
9. Tarnów, UniaUnia Tarnów 3 1 3 7
10. Lublin, SpeedwaySpeedway Lublin 3 1 4
11. Rzeszów, ZKS StalZKS Stal Rzeszów 2 2 2 6
12. Piła, TS PoloniaTS Polonia Piła 1 2 2 5
13. Warszawa, PKMPKM Warszawa 1 1
14. Gdańsk, GKS WybrzeżeGKS Wybrzeże Gdańsk[n] 4 2 6
15. Świętochłowice, KS ŚląskKS Śląsk Świętochłowice 3 1 4
16. Ostrów Wielkopolski, StalStal Ostrów Wielkopolski[o] 1 1 2
Rawicz, KKS KolejarzKKS Kolejarz Rawicz 1 1 2
18. Wrocław, CWKSCWKS Wrocław 1 1
Lublin, RKS MotorRKS Motor Lublin 1 1
20. Grudziądz, OlimpiaOlimpia Grudziądz 1 1
Warszawa, Skra-ZwiązkowiecSkra-Związkowiec Warszawa 1 1
Warszawa, LegiaLegia Warszawa 1 1
Opole, KS KolejarzKS Kolejarz Opole 1 1
Gniezno, SKS StartSKS Start Gniezno 1 1
Italiką oznaczono nieaktywne kluby.

Uczestnicy

[edytuj | edytuj kod]
Lokalizacja miast reprezentowanych w najwyższej klasie rozgrywkowej
Reprezentowane obecnie (2025)
Reprezentowane w przeszłości
Lp. Klub Sez. MP Lata występów
1. Unia Leszno[e] 66 18[b] 1948–1956, 1958–1964, 1970, 1973–1991, 1993–1994, 1997–2024
2. Polonia Bydgoszcz[h][i] 61 7 1951–2007, 2009–2010, 2012–2013
3. WTS Wrocław[k] 60 5 1951–1959, 1961–1972, 1974–1977, 1979–1980, 1992–1997, 1999–2025
4. Stal Gorzów Wielkopolski[g] 59 9 1962–2002, 2008–2025
5. Włókniarz Częstochowa[m] 52 4 1951–1954, 1957–1962, 1967–1969, 1972–1981, 1992, 1994–1997, 2000–2014, 2017–2025
6. KS Toruń[p] 49 4 1976–2019, 2021–2025
7. ZKŻ Zielona Góra[q] 46 7 1965–1966, 1972–1974, 1976, 1978–1994, 1997–1998, 2001, 2003–2005, 2007–2021, 2024–2025
8. KS ROW Rybnik[r] 42 12 1949–1954, 1956–1982, 1984–1991, 1993
9. GKS Wybrzeże Gdańsk[n] 35 1960–1971, 1975–1989, 1992, 1994–1995, 1999–2000, 2002–2003, 2005
10. Speedway Stal Rzeszów[s] 34 2 1958, 1960–1969, 1967–1969, 1982–1990, 1992–1993, 1995–1999, 2006–2008, 2011–2013, 2015
11. Unia Tarnów 27 3 1960, 1967–1968, 1971, 1986–1989, 1991–1996, 2004–2008, 2010–2016, 2018
12. KS Śląsk Świętochłowice[t] 17 1953–1954, 1957–1958, 1963–1966, 1969–1974, 1978–1979, 1985
13. KS Kolejarz Opole 15 1970–1973, 1975–1978, 1981–1986, 1988
14. SKS Start Gniezno 12 1959–1960, 1980–1984, 1987, 1996–1999
15. KKS Kolejarz Rawicz[u] 11 1948–1957, 1959
15. GKM Grudziądz SA 11 2015–2025
17. Budowlani Warszawa[v] 9 1948–1956
17. TS Polonia Piła 9 1 1995–2003
19. Tramwajarz Łódź[w] 8 1948–1950, 1952–1954, 1956–1957
19. RKS Motor Lublin 8 1977, 1983, 1990–1995
21. Speedway Lublin 7 3 2019–2025
22. Legia Warszawa[x] 6 1951, 1955–1959
23. Stal Ostrów Wielkopolski[y] 5 1948–1952
24. ROW Rybnik SA 4 2016–2017, 2020, 2025
25. Ogniwo Warszawa[z] 3 1 1948–1950
25. Unia Grudziądz[aa] 3 1948–1950
25. Ogniwo Bytom[ab] 3 1949–1951
25. CWKS Wrocław 3 1952–1954
25. GKM Grudziądz 3 1996, 1998–1999
25. GKS Wybrzeże Gdańsk SA[ac] 3 2009, 2012, 2014
31. RKM Rybnik 2 2004, 2006
32. DKS Łódź 1 1948
32. GKM Gdańsk 1 1948
32. BKS Wanda Kraków 1 1961
32. KKS Ostrovia 1 1989
32. TŻ Iskra Ostrów Wielkopolski 1 1998
32. Start Gniezno SA 1 2013
32. TŻ Ostrovia 1 2022
32. Wilki Krosno 1 2023
Italiką oznaczono nieaktywne kluby.

Najskuteczniejsi zawodnicy

[edytuj | edytuj kod]
Sezon Śr. bieg. Zawodnik
1948 2,917[ad] Jan Wąsikowski (PKM Warszawa)
1949 3,000[ae] Alfred Smoczyk (LKM-Unia Leszno)
1950 3,750[af] Józef Olejniczak (Unia Leszno)
1951 2,852 Józef Olejniczak (Unia Leszno)
1952 2,619 Józef Olejniczak (Unia Leszno)
1953 2,667 Florian Kapała (KKS Kolejarz Rawicz)
Janusz Suchecki (Budowlani Warszawa)
1954 2,837 Florian Kapała (KKS Kolejarz Rawicz)
1955 2,704 Florian Kapała (KKS Kolejarz Rawicz)
1956 2,618 Włodzimierz Szwendrowski (Tramwajarz Łódź)
1957 2,723 Joachim Maj (Górnik Rybnik)
1958 2,577 Henryk Żyto (Unia Leszno)
1959 2,618 Stanisław Tkocz (Górnik Rybnik)
1960 2,703 Florian Kapała (ZKS Stal Rzeszów)
1961 2,790 Florian Kapała (ZKS Stal Rzeszów)
1962 2,767 Joachim Maj (Górnik Rybnik)
1963 2,792 Henryk Żyto (Unia Leszno)
1964 2,600 Andrzej Wyglenda (Górnik Rybnik)
Florian Kapała (ZKS Stal Rzeszów)
1965 2,705 Antoni Woryna (KS ROW Rybnik)
1966 2,788 Andrzej Wyglenda (KS ROW Rybnik)
1967 2,700 Andrzej Wyglenda (KS ROW Rybnik)
1968 2,429 Antoni Woryna (KS ROW Rybnik)
Jerzy Trzeszkowski (Sparta Wrocław)
1969 2,680 Henryk Glücklich (Polonia Bydgoszcz)
1970 2,750 Paweł Waloszek (KS Śląsk Świętochłowice)
1971 2,621 Edward Jancarz (Stal Gorzów Wielkopolski)
1972 2,620 Paweł Waloszek (KS Śląsk Świętochłowice)
1973 2,614 Zenon Plech (Stal Gorzów Wielkopolski)
1974 2,667 Zenon Plech (Stal Gorzów Wielkopolski)
1975 2,635 Edward Jancarz (Stal Gorzów Wielkopolski)
1976 2,716 Edward Jancarz (Stal Gorzów Wielkopolski)
1977 2,960 Marek Cieślak (Włókniarz Częstochowa)
1978 2,889 Zenon Plech (GKS Wybrzeże Gdańsk)
1979 2,723 Zenon Plech (GKS Wybrzeże Gdańsk)
1980 2,677 Polska Wojciech Żabiałowicz (Apator Toruń)
1981 2,792 Polska Zenon Plech (GKS Wybrzeże Gdańsk)
1982 2,697 Polska Roman Jankowski (Unia Leszno)
1983 2,663 Polska Jerzy Rembas (Stal Gorzów Wielkopolski)
1984 2,735 Polska Zenon Plech (GKS Wybrzeże Gdańsk)
1985 2,710 Polska Andrzej Huszcza (Falubaz Zielona Góra)
1986 2,774 Polska Wojciech Żabiałowicz (Apator Toruń)
1987 2,759 Polska Roman Jankowski (Unia Leszno)
1988 2,735 Polska Zenon Kasprzak (Unia Leszno)
1989 2,714 Polska Andrzej Huszcza (Falubaz Zielona Góra)
1990 2,741 Polska Piotr Świst (Stal Gorzów Wielkopolski)
1991 2,917 Dania Hans Nielsen (RKS Motor Lublin)
1992 2,800 Dania Hans Nielsen (RKS Motor Lublin)
1993 2,886 Stany Zjednoczone Sam Ermolenko (Polonia Bydgoszcz)
1994 2,655 Szwecja Per Jonsson (Apator Toruń)
1995 2,772 Dania Hans Nielsen (TS Polonia Piła)
1996 2,766 Dania Hans Nielsen (TS Polonia Piła)
1997 2,748 Polska Tomasz Gollob (Polonia Bydgoszcz)
1998 2,816 Polska Tomasz Gollob (Polonia Bydgoszcz)
1999 2,762 Polska Tomasz Gollob (Polonia Bydgoszcz)
2000 2,766 Polska Tomasz Gollob (Polonia Bydgoszcz)
2001 2,624 Australia Ryan Sullivan (Włókniarz Częstochowa)
2002 2,688 Australia Ryan Sullivan (Włókniarz Częstochowa)
2003 2,534 Polska Tomasz Gollob (Polonia Bydgoszcz)
2004 2,734 Szwecja Andreas Jonsson (Polonia Bydgoszcz)
2005 2,440 Polska Tomasz Gollob (Unia Tarnów)
2006 2,660 Australia Jason Crump (WTS Wrocław)
2007 2,730 Dania Nicki Pedersen (Speedway Stal Rzeszów)
2008 2,853 Dania Nicki Pedersen (Włókniarz Częstochowa)
2009 2,494 Australia Jason Crump (WTS Wrocław)
2010 2,675 Polska Tomasz Gollob (Stal Gorzów Wielkopolski)
2011 2,625 Polska Jarosław Hampel (Unia Leszno)
2012 2,605 Dania Nicki Pedersen (GKS Wybrzeże Gdańsk SA)
2013 2,514 Polska Jarosław Hampel (ZKŻ Zielona Góra)
2014 2,320 Stany Zjednoczone Greg Hancock (Unia Tarnów)
2015 2,415 Wielka Brytania Tai Woffinden (WTS Wrocław)
2016 2,477 Polska Bartosz Zmarzlik (Stal Gorzów Wielkopolski)
2017 2,376 Polska Bartosz Zmarzlik (Stal Gorzów Wielkopolski)
2018 2,574 Polska Bartosz Zmarzlik (Stal Gorzów Wielkopolski)
2019 2,443 Dania Leon Madsen (Włókniarz Częstochowa)
2020 2,523 Rosja Emil Sajfutdinow (Unia Leszno)
2021 2,649 Polska Bartosz Zmarzlik (Stal Gorzów Wielkopolski)
2022 2,679 Polska Bartosz Zmarzlik (Stal Gorzów Wielkopolski)
2023 2,526 Polska Bartosz Zmarzlik (Speedway Lublin)
2024 2,462 Polska Artiom Łaguta (WTS Wrocław)
  1. a b W latach 1951–1954 jako Liga.
  2. a b c Unia Leszno 19-krotnie wygrywała rozgrywki ligowe, jednak na swoim koncie posiada 18 tytułów DMP – została pozbawiona tytułu z 1984 roku.
  3. a b c W latach 1963–1968 rozgrywki ligowe były przeprowadzane w cyklu dwuletnim, choć medalistów ustalano co roku.
  4. Na podstawie decyzji GKSŻ z 10 października 1984 r. Unia Leszno została pozbawiona tytułu DMP w sezonie 1984.
  5. a b Także jako LKM Leszno oraz LKM-Unia Leszno.
  6. Także jako Budowlani Rybnik oraz Górnik Rybnik.
  7. a b Także jako Pergo Gorzów Wielkopolski.
  8. a b Także jako Gwardia Bydgoszcz.
  9. a b Uwzględniono starty sekcji klubu BKS „Polonia”, który został rozwiązany po sezonie 2003, oraz stowarzyszenia BTŻ „Polonia”, które za zgodą władz PZM zajęło miejsce dotychczasowego klubu w rozgrywkach, i wywodzącej się z niego spółki ŻKS „Polonia Bydgoszcz” SA.
  10. Także jako Falubaz Zielona Góra oraz Morawski Zielona Góra.
  11. a b Także jako Spójnia Wrocław, Sparta Wrocław oraz Ślęza Wrocław.
  12. Także jako Apator Toruń oraz Unibax Toruń.
  13. a b Uwzględniono starty stowarzyszenia CKM „Włókniarz” oraz dwóch wywodzących się z niego spółek – CKM „Włókniarz” SA, której władze PZM obebrały licencję po sezonie 2014, i „Włókniarz Częstochowa” SA, która powstała pośrednio po odebraniu licencji tej pierwszej.
  14. a b Także jako Legia Gdańsk.
  15. Także jako KM-Stal Ostrów Wielkopolski.
  16. Także jako Stal Toruń, Apator Toruń oraz Unibax Toruń.
  17. Także jako Zgrzeblarki Zielona Góra, Falubaz Zielona Góra oraz Morawski Zielona Góra.
  18. Także jako RKM-Budowlani Rybnik, Budowlani Rybnik oraz Górnik Rybnik.
  19. Także jako ZKS Stal Rzeszów.
  20. Także jako Stal Świętochłowice.
  21. Także jako MK Rawicz oraz MK-Kolejarz Rawicz.
  22. Także jako OM TUR Okęcie Warszawa, Skra-Związkowiec Warszawa oraz Związkowiec Warszawa.
  23. Także jako Tramwajarz-Ogniwo Łódź oraz Ogniwo Łódź.
  24. Także jako CWKS Warszawa.
  25. Także jako KM Ostrów Wielkopolski oraz KM-Stal Ostrów Wielkopolski.
  26. Także jako PKM Warszawa oraz PKM-Ogniwo Warszawa.
  27. Także jako Olimpia Grudziądz oraz Olimpia-Unia Grudziądz.
  28. Także jako Polonia-Ogniwo Bytom.
  29. Uwzględniono starty dwóch wywodzących się ze stowarzyszenia GKŻ „Wybrzeże” spółek – GKS „Wybrzeże” SA, której władze PZM obebrały licencję po sezonie 2014, i Wybrzeże Gdańsk SA, która powstała pośrednio po odebraniu licencji tej pierwszej.
  30. W rozgrywkach obowiązywała następująca punktacja biegów: 4 pkt. – za zwycięstwo w biegu, 3 pkt. – za drugie miejsce, 2 pkt. – za trzecie miejsce, 1 pkt. – za czwarte miejsce i 0 pkt. za nieukończenie biegu. W jednym biegu startowało 4 zawodników.
  31. W rozgrywkach obowiązywała następująca punktacja biegów: 3 pkt. – za zwycięstwo w biegu, 2 pkt. – za drugie miejsce, 1 pkt. – za trzecie miejsce i 0 pkt. za nieukończenie biegu. W jednym biegu startowało 3 zawodników.
  32. W rozgrywkach obowiązywała następująca punktacja biegów: 4 pkt. – za zwycięstwo w biegu, 3 pkt. – za drugie miejsce, 2 pkt. – za trzecie miejsce i 1 pkt. – za czwarte miejsce. W jednym biegu startowało 4 zawodników.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Od przerabianego sprzętu do najlepszej ligi świata! Jak się to wszystko zaczęło?. przegladsportowy.onet.pl. [dostęp 2025-03-21]. (pol.).
  2. Enea Ekstraliga: nowy wizerunek rozgrywek, mecze także w soboty. Eurosport Onet.sport, 2014-04-09. [dostęp 2021-01-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  3. » PGE sponsorem tytularnym Ekstraligi Żużlowej | Nowa Energia – Jedyny wortal energetyczny – Mariusz Marchwiak, Dorota Kubek S.C [online], nowa-energia.com.pl [dostęp 2022-05-09].
  4. Zoom Marketing, Zmiany w regulaminie PGE Ekstraligi od sezonu 2017 [online], Falubaz.com [dostęp 2022-05-09].
  5. Jest nowy regulamin PGE Ekstraligi. Władze spełniły oczekiwania klubów [online], Przegląd Sportowy, 19 października 2017 [dostęp 2022-05-09] (pol.).
  6. Oto godziny meczów PGE Ekstraligi w nSport+ i Eleven Sports [online], PoBandzie - Portal Sportowy, 8 lutego 2019 [dostęp 2022-05-09] (pol.).
  7. Nowa tabela wyścigów w PGE Ekstralidze od sezonu 2020 [online], PGE Ekstraliga, 8 listopada 2019 [dostęp 2022-05-09] (pol.).
  8. PGE Ekstraliga [online], PGE Ekstraliga [dostęp 2022-05-09] (pol.).
  9. PGE sponsorem tytularnym rozgrywek PGE Ekstraligi (wideo) [online], PGE Ekstraliga, 22 grudnia 2020 [dostęp 2022-05-09] (pol.).
  10. Wirtualna Polska Media, Żużel. Oficjalnie. Zawodnik do lat 24 na wszystkich szczeblach. Ogłoszono regulamin I i II Ligi [online], sportowefakty.wp.pl, 28 października 2020 [dostęp 2022-05-09] (pol.).
  11. Wirtualna Polska Media, Żużel. PGE Ekstraliga z telemetrią od pierwszej kolejki. Jedno zmartwienie mniej dla sędziów [online], sportowefakty.wp.pl, 30 grudnia 2020 [dostęp 2022-05-09] (pol.).
  12. Wirtualna Polska Media, Żużel. 20 mln złotych na szkolenie i rozgrywki U24 Ekstraliga. Znamy szczegóły! [online], sportowefakty.wp.pl, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2022-05-09] (pol.).
  13. Żużel. Telemetria na każdym meczu – niezbędne wyposażenie czy ciekawy „gadżet”? [online], PoBandzie - Portal Sportowy, 20 sierpnia 2021 [dostęp 2022-05-09] (pol.).
  14. Poznaliśmy losy Rosjan! FIM i PZM nie pozostawili złudzeń! [online], Aktualności żużlowe, informacje o żużlu, 5 marca 2022 [dostęp 2022-05-09] (pol.).
  15. Jak działa system rozgrywek PGE Ekstraligi i M2E w 2025 - Kontra [online], 15 stycznia 2025 [dostęp 2025-02-23].
  16. Ekstraliga Żużlowa przez 4 lata na wyłączność w nc+ [online], SATKurier.pl [dostęp 2021-04-12].
  17. PS / informacja prasowa: Eleven i nSport+ od 2019 roku podzielą się transmisjami. przegladsportowy.pl, 2017-06-14. [dostęp 2019-07-10]. (pol.).
  18. Żużlowa PGE Ekstraliga w nc+ przez kolejne trzy lata, część meczów w Eleven Sports. wirtualnemedia.pl, 2017-06-19. [dostęp 2019-07-10]. (pol.).
  19. Speedway – Speedway – TV10.
  20. Videó: Speedway Ekstraliga vasárnap élőben a SportKlubon.