El Pasig
| Częstotliwość |
dwutygodnik |
|---|---|
| Język |
hiszpański, tagalski, czasem inne rodzime języki Filipin |
| Pierwszy numer |
13 lipca 1862 |
| Ostatni numer |
styczeń 1863 |
El Pasig – filipiński dwutygodnik[1][2][3], wydawany w Manili od lipca 1862, zamknięty po kilku miesiącach działalności w styczniu 1863. Publikował treści o charakterze edukacyjnym. Zapisał się w filipińskiej historii jako pierwsze pismo, w którym pojawiły się teksty w językach rodzimych dla Filipin. Jego upadek wpłynął na politykę władz kolonialnych wobec prasy w językach filipińskich.
Historia[edytuj | edytuj kod]
„El Pasig” wydawano w Manili[4], a kierowany był przez Acisclo Sierrę[5]. Jego pierwszy numer ukazał się 13 lipca 1862[6], choć z rzadka pojawia się w źródłach informacja o roku 1864 jako tym, w którym dwutygodnik ten zaczął się ukazywać[7], która jest jednak błędna[8]. Ostatni, dwunasty numer, ukazał się zaledwie kilka miesięcy po pojawieniu się pisma, w styczniu 1863. Subskrypcja kosztowała czytelnika półtora reala w Manili oraz dwa reale poza miastem stołecznym[5].
Badacze wskazują, że dokładne poznanie historii tego pisma jest utrudnione ze względu na niewielką liczbę dostępnych źródeł. Wśród możliwych przyczyn jego upadku wskazywano choćby zbyt wysoką cenę subskrypcji, zbyt małą grupę potencjalnych odbiorców czy wreszcie treść, która nie wzbudziła wystarczającego zainteresowania czytelników[9].
Treść[edytuj | edytuj kod]
W założeniu miał być pismem edukacyjnym i popularyzującym naukę[10]. Poświęcał sporo miejsca zagadnieniom związanym z rolnictwem[11]. Publikowano na jego łamach również poezję[12] czy doniesienia o wydarzeniach lokalnych. Starano się jednocześnie informować czytelnika o tym co dzieje się w metropolii oraz w innych krajach[5].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Mimo swej efemeryczności zapisał się w historii Filipin. Był czasopismem w większości hiszpańskojęzycznym. Po raz pierwszy natomiast w dziejach prasy wydawanej na archipelagu pojawiły się na jego łamach treści w językach innych niż kastylijski[13]. Były to przede wszystkim artykuły napisane po tagalsku[6]. Sporadycznie pojawiały się też w nim teksty w innych językach filipińskich, takich jak ilokański, bikolski czy pangasinan[9]. W źródłach wspomina się w tym kontekście także o cebuańskim[7]. Teksty te były często dziełem samych czytelników, którzy nadsyłali do redakcji własne tłumaczenia artykułów wcześniej opublikowanych w „El Pasig” po hiszpańsku[9].
Jego znaczenie nie ogranicza się niemniej wyłącznie do kwestii językowych. Paradoksalnie, to właśnie upadek tego dwutygodnika, a także fakt, że nie wzbudził on szczególnego zainteresowania uśpił czujność władz kolonialnych oraz hiszpańskiej cenzury. Zaczęły one spoglądać przychylnie na próby stworzenia rodzimej filipińskiej prasy. Wychodziły przy tym z założenia, że nie stanowi ona zagrożenia dla hiszpańskiego panowania. Blisko dwadzieścia lat po zamknięciu „El Pasig” pojawił się dwujęzyczny „Diariong Tagalog”, uznawany za pierwszy tagalski dziennik[3][14]. Pozwolenie na jego publikację wydano po dyskusjach, w których przywołano właśnie krótkotrwałą działalność „El Pasig”[9]. W 1889 natomiast pojawił się pierwszy numer dwujęzycznego „El Ilocano”[15][16]. Ten dwutygodnik, wydawany był poza hiszpańskim również po ilokańsku[17]. Był również pierwszą gazetą finansowaną, redagowaną i wydawaną przez Filipińczyka, bez udziału osób przybyłych z metropolii[18][19].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lent 1966 ↓, s. 743.
- ↑ Spanish Period 1521 – 1900. [w:] Media Museum [on-line]. aijc.com.ph. [dostęp 2023-05-05]. (ang.).
- ↑ a b Anthony Crothers Milner, Patricia Herbert: South-East Asia Languages and Literatures. A Select Guide. Honolulu: University of Hawaii Press, 1989, s. 157. ISBN 978-0-8248-1267-6. (ang.).
- ↑ Thomas 2006 ↓, s. 411.
- ↑ a b c Artigas y Cuerva 1906 ↓, s. 106.
- ↑ a b Isabel 2017 ↓, s. 16.
- ↑ a b Retana 1895 ↓, s. 116.
- ↑ Thomas 2006 ↓, s. 404.
- ↑ a b c d Thomas 2006 ↓, s. 383.
- ↑ Carson Taylor: History of Philippine Press. Manila: P.I., 1927, s. 19. (ang.).
- ↑ John D. Blanco: Frontier Constitutions Christianity and Colonial Empire in the Nineteenth-Century Philippines. Berkeley, California: University of California Press, 2009, s. 142. ISBN 978-0-520-25519-7. (ang.).
- ↑ Retana 1895 ↓, s. 591.
- ↑ John D. Blanco: Frontier Constitutions Christianity and Colonial Empire in the Nineteenth-Century Philippines. Berkeley, California: University of California Press, 2009, s. 159. ISBN 978-0-520-25519-7. (ang.).
- ↑ Artemio R. Guillermo, May Kyi Win: Historical Dictionary of the Philippines Second Edition Historical Dictionaries of Asia, Oceania, and the Middle East, No. 54. Lanham, Maryland • Toronto • Plymouth, UK: The Scarecrow Press, Inc., 2005, s. 163. ISBN 0-8108-5490-2.
- ↑ Fernandez 1989 ↓, s. 320.
- ↑ Frank Cimatu: You know labor unions, but do you know Isabelo de los Reyes?. [w:] Rappler [on-line]. rappler.com, 2017-05-01. [dostęp 2023-05-03]. (ang.).
- ↑ Calleja Leal 2019 ↓, s. 125.
- ↑ Thomas 2006 ↓, s. 388–389.
- ↑ Retana 1895 ↓, s. 366.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wenceslao Emilio Retana: El Periodismo Filipino. Noticias para su historia (1811-1894). Apuntes bibliográficos, indicaciones biográficas, notas críticas, semblanzas, anécdotas. Madrid: Imp. de la Viuda de M. Minuesa de los Ríos, 1895, s. 1–646.
- J.A. Lent. The Press of the Philippines: Its History and Problems.. „Journalism Quarterly”. 43 (4), s. 739–752, 1966. SAGE Publications, Association for Education in Journalism and Mass Communication. ISSN 2161-430X.
- Doreen G. Fernandez. The Philippine Press System: 1811-1989. „Philippine Studies”. 37 (3), s. 317–344, 1989. Ateneo de Manila University. ISSN 2244-1638. (ang.).
- Carlos Isabel. Nacimiento y Evolución de la Prensa en Filipinas en el Siglo XIX: de los Intereses Españoles al Nacionalismo Filipino. „Revista Internacional de Historia de la Comunicación”. 8, s. 1–24, 2017. Asociación de Historiadores de la Comunicación. ISSN 2255-5129. (hiszp.).
- Jose Victor Z. Torres. Anong Balita? Notes on a History of Philippine Journalism 1811-1898. „Luz y Saber”. 1 (1), s. 30–47, 2007. ISSN 2244-6338. (ang.).
- Megan C. Thomas. Isabelo de los Reyes and the Philippine Contemporaries of La Solidaridad. „Philippine Studies”. 54 (3), s. 381–411, 2006. Ateneo de Manila University. ISSN 2244-1638. (ang.).
- Guillermo G. Calleja Leal. La guerra hispano-filipina, 1896-1897. „Revista de historia militar”. 63 (2), s. 87–206, 2019. ISSN 0482-5748. (hiszp.).
- Manuel Artigas y Cuerva: Los periódicos filipinos: la más completa bibliografía publicada hasta la fecha acerca de los papeles públicos filipinos. Manila: Biblioteca Nacional Filipina, 1906, s. 1–224.