Elwira Korotyńska

Elwira Korotyńska
Data i miejsce urodzenia	1864 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	1943 ; Warszawa
Zawód, zajęcie	pisarka i tłumaczka
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach

Elwira Karataj-Korotyńska, znana bardziej jako Elwira Korotyńska, podpisywała się także: K. Elwira, Korotyńska E.; ps.: Promyczek, Ewa Reńska, El-Kor (ur. 1864 w Warszawie (?), zm. 1943, tamże (?)) – polska literatka, pisarka, poetka i tłumaczka literatury francusko-, niemiecko-, rosyjsko- i angielskojęzycznej; szczególnie utworów skierowanych do dzieci i młodzieży.

Zarys biograficzny[edytuj | edytuj kod]

Urodzona w 1864, pochodziła ze znanego warszawskiego rodu Korotyńskich, w skład którego wchodziło kilka generacji dziennikarzy.

W 1916 została redaktorką czasopisma „Opiekun Domowych i Pożytecznych Zwierząt”.

W okresie międzywojennym była autorką wielu książek dla dzieci i młodzieży (bajek, baśni, wierszyków, powiastek i opowiadań, skrótów popularnych powieści oraz utworów dramatycznych, głównie jednoaktowych komedyjek). W owym czasie współpracowała z wydawnictwem Księgarnia Popularna, które w znacznej części zajmowało się produkcją książek dla dzieci. Mniejsza ich część wydawana była dość starannie jednak większość zwykle wychodziła w bardzo tandetnym wydaniu, ubogich seriach małych zeszytów (wydawanych w tzw. 16-nastce). Były to przeważnie serie krótkich powiastek i przeróbek znanych bajek (wydawane w seriach takich jak: Skarbnica Milusińskich, Teatrzyk Milusińskich, Biblioteka Bajek Całego Świata). Autorami większości tych utworów była właśnie Elwira Korotyńska i Stanisław Cytryn (używający ps. S. Nyrtyc i Cytryna). W związku z ich słabą jakością edytorską, działalność tego wydawnictwa była ostro krytykowana przez ówczesnych publicystów. Należy jednak dodać, że były one tanie i popularne, zwłaszcza wśród ludzi niezamożnych, których nie stać było na droższe pozycje. W związku z czym upowszechniały czytelnictwo wśród mas i krzewiły kulturę i wiedzę w popularnej formie^[1]^[2].

Zmarła w 1943, w czasie II wojny światowej, i została pochowana w grobie rodzinnym na cmentarzu Stare Powązki w Warszawie (kw. 62, rząd 5, grób 14/15)^[3].

Ważniejsze prace[edytuj | edytuj kod]

Autorka m.in. następujących książek, wśród których można znaleźć wiele przekładów i opracowań znanych utworów autorów obcojęzycznych (ułożone w porządku alfabetycznym)^[4]:

100,000 powinszowań wierszem i prozą: Do użytku dzieci i młodzieży: Powinszowania i życzenia imieninowe noworoczne i okolicznościowe (1930)
Ach! być cyganem!: Komedyjka w 1-m akcie (1930)
Ali Baba i czterdziestu zbójców: Baśń z 1001 nocy (1932)
Baba Jaga: Baśń fantastyczna w 1-ym akcie (1930)
Balowe pantofelki: Baśń fantastyczna (1929)
Baśń o dobrej wróżce (1929)
Baśń o szklanej górze (1928)
Białośnieżka: Komedyjka w 1-ym akcie (1922)
Biedna sierotka i inne (1933)
Ciekawa Maniusia: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
Ciekawość ukarana: Komedyjka w jednym akcie (1934)
Czarodziejska sakiewka i dziwna czapka: Baśń z 1001 nocy (1929)
Czarodziejski okręt: Baśń fantastyczna (1929)
Czarodziejskie baśnie (1928)
Czarodziejskie skrzypce: Baśń wierszem (1929)
Dary morskiego władcy: Baśń fantastyczna (1929)
Do pamiętnika: Zbiór wierszy do albumów (1923)
Dotrzymuj słowa: Komedyjka w jednym akcie (1935)
Dowcipne małpki: Powiastka (1931)
Dwaj przyjaciele: Powiastka (1938)
Dziecięce lata Kościuszki i Poniatowskiego: Jednoaktówka (1932)
Dzielna Basia: Powiastka (1938)
Dziwne przygody księcia: Baśń fantastyczna (1929)
Elegancki Karolek: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
Figle Różyczki: Powiastka (1938)
Gil: Powiastka (1938)
Grubasek: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
Herszt zbójców: Komedyjka w 1-ym akcie (1918)
Historja bułeczki: Powiastka (1933)
Irusia – pieszczotka: Powiastka (1938)
Jadwisia: Powieść dla panienek (1931)
Jagusia sierotka: Bajka z ilustracjami (1930)
Janek u Karzełków: Baśń fantastyczna (1929)
Jasełka: Obrazek sceniczny z dziejów narodzenia Chrystusa w jednym akcie (1923)
Jasio głuptasek: Baśń fantastyczna (1929)
Jaś i Małgosia: Komedyjka w jednym akcie (1922)
Jurek i Wacio: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
Karusia: Powiastka (1938)
Kłapouszek: Powiastka (1938)
Kogut Koko i kwoczka Czarnooczka: Baśń fantastyczna w jednym akcie (1930)
Kominiarczyk: Powiastka (1931)
Konik polny, pszczoła i mrówka: Powiastka (1938)
Kopciuszek: Komedyjka w 1-ym akcie (1925)
Kot w butach: Baśń fantastyczna (1928)
Kot w butach: Baśń fantastyczna w 2-ch aktach
Kot w butach: Komedyjka w 1-ym akcie (1925)
Kozieł zwycięzca: Powiastka z ilustracjami (1931)
Koziołek babuleńki: Wierszyki (1934)
Krawczyk królem: Baśń fantastyczna (1929)
Król morza: Baśń (1931)
Królowa myszek: Baśń fantastyczna (1928)
Krysia u cyganów: Powiastka (1938)
Książę – Żebrak: Baśń fantastyczna (1929)
Kupiec i geniusz: Baśń z 1001 nocy (1929)
Leśny karzełek: Baśń fantastyczna (1929)
Litościwe dzieci: Powiastka z ilustracjami (1930)
Lucia w Rzymie: Powiastka (1938)
Łakomy Zbyszek: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
Mali Robinzonowie: Prawdziwe opowiadanie (1922)
Mała arystokratka: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
Mała gosposia: Powiastka (1939)
Małpi król: Baśń fantastyczna (1929)
Mały kramarz: Powiastka (1933)
Mądry nierogatek: Bajka z ilustracjami (1930)
Miłość macierzyńska: Powiastka (1933)
Miłość matki i inne (1933)
Nauczyciel: Komedyjka w jednym akcie (1927)
Nerwowy Bolek: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
Nie udało się: Komedyjka w 1-ym akcie (1920)
Niedoszły bohater: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
Niezdolny Maniuś: Komedyjka w 1-ym akcie z rysunkami (1922)
Niezdolny Miecio: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
Nowy zbiór powinszowań wierszem i prozą: Do użytku dzieci i młodzieży: Powinszowania i życzenia imieninowe, noworoczne i okolicznościowe (1929)
O jaskółce i ziarnku: Baśń wierszem (1929)
O kogucie i lisie: Baśń wierszem (1929)
O krasnoludkach i żelaznej górze: Baśń fantastyczna w jednym akcie (1930)
O krasnoludkach i żelaznych górach: Baśń wierszem (1929)
O rysiu, myszce, żabkach i innych psotnikach: Opowiadania z życia zwierząt (1933)
O siedmiu krukach: Baśń fantastyczna (1928)
O sześciu łabędziach: Baśń wierszem (1929)
Pamiętnik lalki: Powiastka (1929)
Pan Beksalski: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
Pan Jąkalski: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
Pan Obrażalski: Komedyjka w 1 akcie (1925)
Pan Żuk i pani Żukowa: Bajka z rysunkami (1927)
Pani z niebios: Baśń z ilustracjami (1931)
Paź Królowej: Opowiadanie z życia owadów (1930)
Perełka: Baśń fantastyczna (1929)
Pierwsza nagroda Naci: Komedyjka w 1-ym akcie (1922)
Plotkareczka: Komedyjka w jednym akcie (1932)
Podkowa: Powiastka (1931)
Porwana królewna: Baśń z ilustracjami (1927)
Pół miljona monologów, humoresek, żarcików i komedyjek (1923)
Przygody Hassana: Baśń z 1001 nocy (1929)
Przygody Jasia i Lilci: Baśń fantastyczna (1929)
Przygody pieska Filusia: Powiastka (1938)
Ptaszek i dzieci: Powiastka (1938)
Radosne i smutne: Wesołe powiastki dla grzecznych dzieci (1935)
Rozegrany zakład: Komedyjka w 1-ym akcie (1918)
Roztropne prosiątko: Opowiadanie z życia zwierząt (1931)
Rumak czarownika: Baśń z 1001 nocy (1929)
Siedem kruków: Komedyjka w 1 akcie (1922)
Sinobrody: Baśń z 1001 nocy (1929)
Ślicznotka: Baśń fantastyczna (1929)
Ukarany psotnik: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
W Wigilię Bożego Narodzenia: Komedyjka w jednym akcie (1927)
W zaklętym lesie: Baśń fantastyczna (1918)
Wacio nauczycielem: Komedyjka w 1-nym akcie (1922)
Wacio w zaczarowanej krainie: Baśń fantastyczna (1920)
Wesolutki światek dla grzecznych dziatek (1938)
Wesoła wigilja: Komedyjka w 1-ym akcie (1928)
Wesoła zabawa: Powiastka (1931)
Wesołe zabawy: Dziesięć powiastek z życia prawdziwego (1932)
Wiernuś: Powiastka (1931)
Wierszyki dla dzieci (1933)
Wodna pani i Złota Marysia: Baśń fantastyczna (1928)
Wróbelek i kotka: Powiastka z ilustracjami (1931)
Wyprawa do królewskiego pałacu: Bajka z ilustracjami (1930)
Zaczarowany królewicz: Baśń fantastyczna (1928)
Zaginiona Marta: Powiastka (1938)
Zasłużona kara: Powiastka (1933)
Zimowy gość: Powiastka z ilustracjami (1931)
Złamany krzak: Powiastka (1938)
Złocista różyczka: Powiastka (1938)
Złota jabłoń i odważny królewicz: Bajka z ilustracjami (1931)
Złota Marysia: Komedyjka w 1-ym akcie (1922)
Złote gody: Komedyjka w 1-ym akcie (1920)
Złotonóżka u Krasnoludków: Baśń fantastyczna (1930)
Złotowłosa królewna: Baśń fantastyczna (1928)
Złotowłosy chłopiec: Baśń fantastyczna (1928)
Żaba czarodziejka: Baśń fantastyczna w 1-ej odsłonie (1930)

Przełożyła na język polski m.in. następujące powieści:

Chata wuja Toma – Harriety Beecher Stowe (przekład z 1933)
Wyspa błądząca – Juliusza Verne'a (przekład z 1934)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Tadeusz Żabski – Słownik literatury popularnej, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 1997, ss. 536, s. 194
↑ Literatura ludowa, Tom 38, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 1994, s. 35
↑ Cmentarz Stare Powązki: WINCENTY KOROTYŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-15] .
↑ Elwira Korotyńska – bibliografia w serwisie Biblionetka

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Zdzisława Brzozowska, Andersen w Polsce: historia recepcji wydawniczej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1970, s. 122, s. 70 – notka biograficzna Elwiry Korotyńskiej
Dane z internetowego katalogu Biblioteki Narodowej w Warszawie
Dane z WordCat

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Dzieła E. Korotyńskiej - wersja cyfrowa na Polona.pl

[1] Tadeusz Żabski – Słownik literatury popularnej, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 1997, ss. 536, s. 194

[2] Literatura ludowa, Tom 38, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 1994, s. 35

[3] Cmentarz Stare Powązki: WINCENTY KOROTYŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-15] .

[4] Elwira Korotyńska – bibliografia w serwisie Biblionetka

[1]

[2]

[3]

[4]