Emalia drutowa
Emalia drutowa, emalia siedmiogrodzka, emalia filigranowa, emalia węgierska[a] – emalierska technika zdobnicza, polegająca na wypełnianiu emalią pól (komórek) z przylutowanego do metalowej powierzchni drutu, często o splocie filigranowym[1][2][3]. W emalii drutowej komórki wypełniane są do niepełnej wysokości, zwykle dwiema warstwami emalii, tak by drut wystawał ponad jej powierzchnię[1][2]. Po wypaleniu powierzchnia emalii przyjmuje kształt wklęsły, co w połączeniu z wystającymi krawędziami komórek utrudnia jej wyszlifowanie[1][2]. Nie jest gładka, ale cechuje się wysokim połyskiem[1], zaś wystający drut zapewnia dodatkowy efekt cieniowania[4].
Emalia drutowa to technika z grupy emalii artystycznych, zaliczana do technik emalii złotniczych (emalię nakłada się w nich na przedmiot, zamiast go nią malować)[5]. Wykazuje pokrewieństwo z techniką emalii komórkowej[2][6]; wyróżnia ją zastosowanie drutu okrągłego lub czworokątnego jako ścianek komórek[2].
Początki emalii drutowej datowane są na przełom XIII i XIV stulecia[7]. Jako kraj pochodzenia wymieniane są Włochy[7] lub Siedmiogród[1]. Największą świetnością cieszyła się pomiędzy XV a XVII w.[1][4] na Węgrzech, w Siedmiogrodzie i we Włoszech[4]. Dla emalii siedmiogrodzkiej charakterystyczne było zastosowanie drutu filigranowego[4]. Wczesne emalie węgierskie naśladowały tkaninę ludową[4]. Początkowo stosowano głównie takie kolory jak czerwień, biel, zieleń; od XVI w. paleta barw stała się chłodniejsza, a czerwień została wyparta przez żółć[4].
Poza macierzystym obszarem emalia drutowa zaczęła rozpowszechniać się w początkach XVI w.; do Polski trafiła za pośrednictwem węgierskich wykonawców na przełomie XV i XVI w.[7] W drugiej połowie XVII w. ważnym ośrodkiem tej techniki stała się Moskwa[8]. Oprócz Rosji w tamtym okresie stosowano ją na Węgrzech, w południowych Niemczech (z ośrodkami w Norymberdze i Augsburgu) oraz w Holandii[8].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W. Ślesiński podaje nazwy e. drutowa, e. węgierska, e, siedmiogrodzka z e. drutową jako wiodącą (str. 290), A. Tomaszewska-Szewczyk – cztery wymienione ze wskazaniem na e. filigranową (str. 8), w „Słowniku terminologicznym sztuk pięknych” mowa o e. siedmiogrodzkiej i e. węgierskiej (str. 101), Janiszewska i Nowacki wymiennie używają określeń e. drutowa, e. węgierska i e. siedmiogrodzka (str. 87).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Tomaszewska-Szewczyk 2020 ↓, s. 13.
- ↑ a b c d e Ślesiński 1983 ↓, s. 290.
- ↑ Słownik terminologiczny sztuk pięknych 2003 ↓, s. 100-101, 113.
- ↑ a b c d e f Ślesiński 1983 ↓, s. 265.
- ↑ Ślesiński 1983 ↓, s. 289.
- ↑ Słownik terminologiczny sztuk pięknych 2003 ↓, s. 101.
- ↑ a b c Janiszewska i Nowacki 2010 ↓, s. 88.
- ↑ a b Ślesiński 1983 ↓, s. 269.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Monika Janiszewska, Dariusz Nowacki: „Calix dñi iohannis benedicti de wraticclavia” – zagadkowa fundacja i nieudany falsyfikat. W: Amicissima. Studia Magdalenae Piwocka oblata. Kraków: 2010. ISBN 978-83-932135-0-4. [dostęp 2023-02-11].
- Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Wyd. czwarte. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003. ISBN 83-01-12365-6. [dostęp 2023-02-11].
- Władysław Ślesiński: Techniki malarskie. Spoiwa mineralne. Poznań: Arkady, 1983.
- Alina Tomaszewska-Szewczyk: Szkłem malowane. Problematyka konserwatorska emalierstwa. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2020. ISBN 978-83-231-4364-2.