Epilachnini

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Epilachnini
Mulsant, 1846
Ilustracja
Owełnica lucernianka, imago
Ilustracja
Owełnica lucernianka, larwa
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Infrarząd

Cucujiformia

Nadrodzina

biedronki

Rodzina

biedronkowate

Podrodzina

Coccinellinae

Plemię

Epilachnini

Synonimy
  • Epilachniens Mulsant, 1846
  • Epilachninae Mulsant, 1846
  • Subcoccinellini Jakobson, 1915
  • Chnootribaires Mulsant, 1850
  • Cynegetides Thomson, 1866
  • Cynegetini Thomson, 1866
  • Madaini Gordon, 1975
  • Epivertini Pang and Mao, 1979
  • Eremochilini Gordon et Vanderberg, 1987
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Cynegetis impunctata
Toxotoma flavofasciata
Henosepilachna vigintioctomaculata
Toxotoma jujuyi
Epilachna paenulata
Żerowiska E. paenulata
Epilachna varivestis
Larwa Henosepilachna argus

Epilachnini – plemię chrząszczy z rodziny biedronkowatych i podrodziny Coccinellinae. Obejmuje ponad tysiąc opisanych gatunków, zgrupowanych w 28 rodzajach. Zarówno larwy, jak i owady dorosłe są ścisłymi roślinożercami. Kilka gatunków notowanych jest jako szkodniki upraw o dużym znaczeniu.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Chrząszcze o stosunkowo dużym jak na przedstawicieli rodziny, gęsto owłosionym ciele[1][2]. Na ich wzór barwny zwykle składa się czerń oraz żółcień, pomarańcz lub czerwień, często o pastelowym odcieniu[1]. Głowa ich odznacza się oczami złożonymi z pośrodkowo-przednimi wykrojeniami na wewnętrznych krawędziach, z wyjątkiem rodzaju Megatela bliższymi sobie w części tylnej niż przedniej. Dostosowane do skrobania i żucia żuwaczki mają wielozębne wierzchołki i całkowicie zanikłe części molarne. Synapomorfią wargi dolnej jest owalny kształt przedbródka; poza tym odznacza się ona bródką trapezowatą, najszerszą u podstawy lub w jej pobliżu. Z wyjątkiem rodzaju owełnica biedronki te cechuje również występowanie na powierzchni pokryw punktów w dwóch różnych rozmiarach[1][2].

Jaja są podłużne, o wyraźnie mikrorzeźbionym chorionie, zwykle ubarwione żółto[2]. Larwy mają wierzch i boki ciała z gęsto rozmieszczonymi, porozgałęzianymi wyrostkami. Głowa cechuje się szwem epikranialnym z wyodrębnionym trzonkiem i V-kształtnymi lub U-kształtnymi odnogami czołowymi[1][2]. U części gatunków obecny jest również szew czołowo-nadustkowy, co jest wyjątkiem na tle rodziny[3]. Żuwaczki podobnie jak u form dorosłych mają wielozębne wierzchołki i całkowicie zanikłe części molarne[1][2].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Zarówno larwy jak i owady dorosłe są ścisłymi roślinożercami (fitofagi)[2], żerującymi na liściach, kwiatach i pąkach[1] przedstawicieli rodzin bobowatych, dyniowatych, goździkowatych, kokornakowatych, pokrzywowatych, powojowatych, psiankowatych oraz wiechlinowatych[2][1]. Owady dorosłe zwykle żerują na wierzchniej stronie liści, natomiast larwy na ich spodzie[2]. Biedronki te zeskrobują z rośliny tkanki miękkie, a następnie przeżuwają, wypijając soki[2][1]. Ich żerowiska mają w związku z tym postać koronkowatych szkieletowań[1].

Samica składa w ciągu życia na spodzie liści roślin żywicielskich setki jaj w klastrach liczących od 15 do 50 sztuk. Larwy klują się z nich po 4–14 dniach i przechodzą w swym rozwoju cztery stadia, zajmujące łącznie od czterech do pięciu tygodni. Przepoczwarczenie ma miejsce na spodzie liścia wewnątrz ostatniej wylinki larwalnej. Stadium poczwarki trwa zwykle około tygodnia[2].

Rozprzestrzenienie[edytuj | edytuj kod]

Plemię kosmopolityczne, rozmieszczone głównie w strefie tropikalnej i subtropikalnej. Szczególną różnorodność osiąga w rejonach na styku lasów równikowych z ekosystemami górskimi. Bogatą w endemity faunę Epilachnini mają też Madagaskar i Nowa Gwinea. W strefie umiarkowanej plemię reprezentowane jest nielicznie[2][1]. W Polsce jedynymi jego przedstawicielami są owełnica lucernianka i Cynegetis impunctata[4].

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Do plemienia tego należy ponad tysiąc opisanych gatunków, zgrupowanych w 28 rodzajach[2][5]:

Takson rangi ponadrodzajowej od rodzaju Epilachna wprowadzony został w 1846 roku przez Étienne'a Mulsanta pod nazwą Epilachniens. Umieszczony został w grupie Trichosomides w obrębie odpowiadających biedronkowatym Sécuripalpes[6][2]. Pod w pełni zlatynizowaną nazwą, Epilachninae, pojawił się po raz pierwszy w publikacji Ludwiga Ganglbauera z 1898 roku[7][8]. W II połowie wieku XIX, wieku XX i pierwszej dekadzie wieku XXI nadawano mu zwykle rangę podrodziny Epilachninae w obrębie biedronkowatych[2][9].

Klasycznie Epilachninae w II połowie wieku i pierwszej dekadzie wieku XXI dzielono na cztery plemiona: Epilachnini, Cynegetini, Epivertini i Eremochilini[2]. Autorem Cynegetini jest Carl Gustaf Thomson, który w 1866 roku utworzył od rodzaju Cynegetis takson pod nazwą Cynegetides[10][8]. Wprowadzone w 1975 roku przez Roberta Gordona Madaini[11] traktowane były jako synonim Cynegetini[8][2]. Plemię Epivertini wprowadzone zostało w 1979 roku przez Pang Xiongfeia i Mao Jinlonga[12][8], a Eremochilini w 1987 roku przez Roberta Gordona i Natalię Jane Vandenberg[13] – oba traktowane były jako taksony monotypowe[2].

W 2007 roku na podstawie analiz morfologicznych Stanisław Adam Ślipiński podważył monofiletyzm tradycyjnie wyróżnianych podrodzin biedronkowatych i zamiast nich podzielił całą rodzinę na tylko dwie podrodziny – Microweiseinae i Coccinellinae[14]. Zasadność takiego kroku wkrótce potwierdziły liczne molekularne analizy filogenetyczne, w tym: José Adriano Giorgiego z 2009 roku[15], Adama Ślipińskiego i Wioletty Tomaszewskiej z 2010 roku[3], A.G.B. Aruggody i innych z 2010 roku[16], Alexandry Magro i innych z 2010 roku[17], Ainsley Ellen Seago i innych z 2011 roku[18] czy Jamesa A. Robertsona z 2015 roku[19].

W systemie Patrice’a Boucharda i innych z 2011 roku wyróżniano jeszcze wymienione wcześniej plemiona bez wyróżniania podrodziny Epilachninae[8]. Ogólnie jednak odkrycia Ślipińskiego spowodowały obniżenie Epilachninae do rangi plemienia Epilachnini i synonimizację z tą nazwą plemion pozostałych[2]. Molekularno-morfologiczna analiza filogenetyczna Karola Szawaryna i innych z 2015 roku potwierdziła monofiletyzm Epilachnini oraz wymusiła wprowadzenie dużych zmian w ich podziale na rodzaje[1]. W 2016 roku Tomaszewska i Szawaryn opublikowali rewizję Epilachini, wprowadzając kolejne zmiany[2].

Wyniki analiz molekularnych opublikowane przez Che Lihenga i innych w 2021 roku wskazują jako grupę siostrzaną dla Epilachnini klad obejmujący większą część plemienia Ortaliini. Do rozejścia się tych grup miało dojść około 75 mln lat temu, w późnej kredzie[9].

Znaczenie gospodarcze[edytuj | edytuj kod]

Jako ważne szkodniki gospodarcze wymienia się kilka gatunków żerujących na przedstawicielach psiankowatych, dyniowatych i bobowatych. W Azji Środkowej i południowej części Europy należy do nich Henosepilachna chrysomelina wywołująca straty w uprawach dyni zwyczajnej, melona i ogórka siewnego. We wschodniej części Azji, Australii i Oceanii Henosepilachna vigintioctopunctata stanowi zagrożenie dla upraw ziemniaka, pomidora, bakłażana i tytoni szlachetnego. Na południu Afryki Chnootriba similis jest istotnym szkodnikiem sorga. W obu Amerykach straty w uprawach bobowatych powoduje Epilachna varivestis[2][1].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l Karol Szawaryn, Ladislav Bocak, Adam Slipinski, Hermes E. Escalona, Wioletta Tomaszewska. Phylogeny and evolution of phytophagous ladybird beetles (Coleoptera: Coccinellidae: Epilachnini), with recognition of new genera. „Systematic Entomology”. 40, s. 547–569, 2015. DOI: 10.1111/syen.12121. 
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Wioletta Tomaszewska, Karol Szawaryn. Epilachnini (Coleoptera: Coccinellidae)—A Revision of the World Genera. „Journal of Insect Science”. 16 (1), s. 1–91, 2016. DOI: 10.1093/jisesa/iew082. 
  3. ↑ a b Adam Ślipiński, Wioletta Tomaszewska: Coccinellidae. W: Richard A.B. Leschen, Rolf G. Beutel, John F. Lawrence: Coleoptera, Beetles. Vol. 2: Morphology and Systematics (Elateroidea, Bostrichiformia, Cucujiformia partim). Berlin, Nowy Jork: Walter de Gruyter & Co., 2010, s. 454-472, seria: Handbook of Zoology. DOI: 10.1515/9783110911213.454.
  4. ↑ P. Ceryngier: rodzina: Coccinellidae Latreille, 1807 — biedronkowate. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2022-11-28].
  5. ↑ Karol Szawaryn, Wioletta Tomaszewska. Replacement name for Cleta Mulsant, 1850 (Coleoptera: Coccinellidae: Epilachnini). „Zootaxa”. 4869 (1), s. 149–150, 2020. DOI: 10.11646/zootaxa.4869.1.9. 
  6. ↑ E. Mulsant: Histoire Naturelle des Coléoptères de France. Sulcicolles-Sécuripalpes. Paris: Maison, 1846, s. 190.
  7. ↑ L. Ganglbauer: Die Käfer von Mitteleuropa. Die Käfer des österreichisch-ungarischen Monarchie, Deutschlands, der Schweiz, sowie des französischen und italienischen Alpengebietes. Band 3. Staphylinoidea, II Theil. Scydmaenidae, Silphidae, Clambidae, Leptinidae, Platypsyllidae, Corylophidae, Sphaeriidae, Trichopterygidae, Hydroscaphidae, Scaphidiidae, Histeridae. Familienreihe Clavicornia. Sphaeritidae, Ostomidae, Byturidae, Nitidulidae, Cucujidae, Erotylidae, Phalacridae, Thorictidae, Lathridiidae, Mycetophagidae, Colydiidae, Endomychidae, Coccinellidae. Wien: Carl Gerold’s Sohn, 1899, s. 947.
  8. ↑ a b c d e Patrice Bouchard i inni, Family-group names in Coleoptera (Insecta), „ZooKeys”, 88, 2011, s. 1-972, DOI: 10.3897/zookeys.88.807.
  9. ↑ a b Li Heng Che, Peng Zhang, Deng Shaohong, Hermes E. Escalona, Wang Xingmin, Yun Li, Hong Pang, Natalia Vandenberg, Adam Slipinski, Wioletta Tomaszewska, Dan Liang. New insights into the phylogeny and evolution of lady beetles (Coleoptera: Coccinellidae) by extensive sampling of genes and species. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 156, 2021. DOI: 10.1016/j.ympev.2020.107045. 
  10. ↑ C.G. Thomson: Scandinaviens Coleoptera, Synoptiskt Bearbetade. Tom VIII. Lund: Lundbergska Boktryckeriet, 1866, s. 374.
  11. ↑ R.D. Gordon. A revision of the Epilachninae of the Western Hemisphere (Coleoptera: Coccinellidae). „Technical Bulletin”. 1493, 1975. United States Department of Agriculture, Washington. 
  12. ↑ X.F. Pang, J.L.Mao: Economic Insect Fauna of China (XIV). Coleoptera: Coccinellidae II. Beijing: Science Press, 1979.
  13. ↑ R.D. Gordon, N.J. Vandenberg. Eremochilini, a new tribe of neotropical Epilachninae (Coleoptera: Coccinellidae). „Journal of the New York Entomological Society”. 95 (1), s. 5-9, 1987. 
  14. ↑ Stanisław Adam Ślipiński, Australian Ladybird Beetles (Coleoptera: Coccinellidae): Their biology and Classification, Canberra, Melboutne: Australian Biological Resources Study, CSIRO Publishing, 2007.
  15. ↑ J.A. Giorgi, N.J. Vandenberg, J.V. McHugh, J. Forrester, A. Ślipiński, K.B.Miller, L.R. Shapiro, M.F. Whiting. The evolution of food preferences in Coccinellidae. „Biological Control”. 51, s. 215 –231, 2009. 
  16. ↑ A.G.B. Aruggoda, R. Shunxiang, Q. Baoli. Molecular phylogeny of ladybird beetles (Coccinellidae: Coleoptera) inferred from mitochondria 16S rDNA sequences. „Tropical Agricultural Research”. 21, s. 209–217, 2010. 
  17. ↑ A. Magro, E. Lecompte, F. Magné, J.L. Hemptinne ,B. Crouau-Roy . .. Phylogeny of ladybirds (Coleoptera: Coccinellidae): are the subfamilies monophyletic?. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 54, s. 833–848, 2010. 
  18. ↑ A.E. Seago, J.A. Giorgi, J. Li, A. Ślipiński. Phylogeny, classification and evolution of ladybird beetles (Coleoptera: Coccinellidae) based on simultaneous analysis of molecular and morphological data. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 60, s. 137–151, 2011. 
  19. ↑ James A. Robertson, Adam Ślipiński, Matthew Moulton, Floyd W. Shockley, Adriano Giorgi, Nathan P. Lord, Duane D. McKenna, Wioletta Tomaszewska, Juanita Forrester, Kelly B. Miller, Michael F. Whiting, Joseph V. McHugh. Phylogeny and classification of Cucujoidea and the recognition of a new superfamily Coccinelloidea (Coleoptera: Cucujiformia). „Systematic Entomology”. 40 (4), s. 745–778, 2015. DOI: 10.1111/syen.12138. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Epilachnini&oldid=69335713”