Eric van Tilbeurgh
 Eric van Tilbeurgh z portretem gen. Stanisława Sosabowskiego i dowodem nadania 1 SBS Orderu Wojskowego Wilhelma, 2007 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Zawód, zajęcie |
konserwator zabytków |
| Narodowość | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Henricus Jacobus Adriana Maria van Tilbeurgh, lepiej znany jako Eric van Tilbeurgh (ur. 17 grudnia 1964 w Boxtel) – holenderski konserwator zabytków, historyk-pasjonat, kolekcjoner i działacz społeczny propagujący wiedzę o Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej w 2011 roku[1] oraz wyróżniony nagrodą „Świadek historii” Instytutu Pamięci Narodowej w 2015 roku[2].
Wczesne lata
[edytuj | edytuj kod]Eric van Tilbeurgh urodził się 17 grudnia 1964 roku w Boxtel w Brabancji Północnej na południu Holandii w rodzinie rzymskokatolickiej. Ma młodszą siostrę. Uczęszczał do szkoły podstawowej St. Angela w Boxtel i z powodzeniem ukończył Bracbant-Havo, również w Boxtel. Następnie pobierał naukę z technik malarskich i konserwatorskich w M.T.S. St. Lucas w Boxtel, a później w NOTKA (National Training Center for Tourist Cadres) w Bredzie. W latach 1989–1991 pełnił służbę wojskową w jednostce łącznikowej w rejonie Arnhem. Pracował na różnych stanowiskach kierowniczych w biznesie.
Działania społeczne
[edytuj | edytuj kod]Jako nastolatek, Eric van Tilbeurgh słyszał od ojca opowieści o polskich żołnierzach, którzy wyzwalali Holandię w latach 1944–1945[3]. Opowiedział mu on o spotkaniach z Polakami, którzy płakali, kiedy w lutym 1945 roku dowiedzieli się o postanowieniach konferencji jałtańskiej, pozostawiających Polskę w sowieckiej strefie wpływów[3]. Oznaczało to, że jako wyzwoliciele kilku europejskich krajów, sami nie mogli wrócić do wolnej Polski[3]. Przez ponad 40 lat rodzina van Tilbeurghów często gościła w swoim domu polskich weteranów i ich rodziny, zawsze uczestniczyli też oni w rocznicowych obchodach wyzwolenia Holandii[3].
Kierowany rodzinnymi tradycjami i wspomnieniami, Eric van Tilbeurgh postanowił samodzielnie zbudować archiwum i kolekcję, aby zachować historię polskich żołnierzy i propagować wiedzę o niej[3]. Od wczesnej młodości przez wiele lat odwiedzał Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, a podczas swoich badań ściśle współpracował z Krzysztofem Barbarskim, obecnie prezesem Instytutu Sikorskiego[3][4]. Dzięki temu udało mu się zbudować własne archiwum, poświęcone w szczególności 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej i 1 Dywizji Pancernej, które walczyły na ziemiach holenderskich[3].
Od 1980 roku Eric van Tilbeurgh zaczął współorganizować wystawy na temat Polskich Sił Zbrojnych w Holandii i zbierać materiały z nimi związane. W 1994 roku założył Fundację „Wojtek, Polscy Wyzwoliciele na wszystkich frontach”[3][4]. Nazwa pochodzi od imienia niedźwiedzia Wojtka, maskotki 2 Korpusu Polskiego we Włoszech, który dla wielu polskich żołnierzy miał znaczenie symboliczne: tak jak on, po wojnie stali się „sierotami bez ojczyzny”[4]. Obecnie kolekcja Erica van Tilbeurgha zawiera ponad 100 oryginalnych mundurów wszystkich polskich formacji wojskowych, które działały na Zachodzie w latach 1939–1947, takich jak Polskie Siły Powietrzne, Polska Marynarka Wojenna, 2 Korpus Polski we Włoszech, Cichociemni, 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa i 1 Dywizja Pancerna, a także ich sprzęt, emblematy, pamiętniki, odznaczenia, kilka tysięcy oryginalnych zdjęć z epoki i ok. 15 tys. polskich dokumentów w postaci raportów, paszportów, listów itp.[3][4] Ekspert z polskiego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego po zapoznaniu się z kolekcją i archiwum Erica van Tilbeurgha oświadczył, że jest to największa tego typu prywatna kolekcja na świecie[2][5], a jego wiedza podwaja wartość kolekcji.
Z okazji 60. rocznicy operacji Market Garden w 2004 roku Eric van Tilbeurgh zorganizował dużą wystawę w kościele w Driel, we wsi w której walczyli polscy spadochroniarze w 1944 roku[4]. Jednocześnie swoją wiedzą i archiwum wniósł istotny wkład w powstanie filmu dokumentalnego dla holenderskiej telewizji pt. Zapomniani Polacy z bitwy pod Arnhem w reżyserii Geertjana Lassche[4]. Film poruszył opinię publiczną w Holandii, a tamtejsze Ministerstwo Obrony nieoficjalnie skontaktowało się z Erikiem van Tilbeurghiem w celu zbadania, czy po 60 latach można jeszcze odznaczyć polską 1 Samodzielną Brygadę Spadochronową[4]. Niedługo potem dwóch polityków poruszyło ten temat w parlamencie, a rząd holenderski postanowił wszcząć oficjalne dochodzenie, w dużej mierze oparte na wiedzy i archiwum gromadzonym na przestrzeni wielu lat przez Erica van Tilbeurgha[3]. Dochodzenie zostało następnie przekazane Kapitule Orderu Wojskowego Wilhelma, a w grudniu 2005 roku podjęto decyzję o przyznaniu polskiej jednostce najwyższego holenderskiego oznaczenia wojskowego. 31 maja 2006 roku w Binnenhof w Hadze królowa Beatrycze udekorowała sztandar 6 Brygady Powietrznodesantowej z Krakowa, kontynuującej tradycje 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, Orderem Wojskowym Wilhelma[3][4], a gen. Stanisława Sosabowskiego pośmiertnie odznaczyła Medalem Brązowego Lwa[3][4].
W tym samym roku, na specjalną prośbę Erica van Tilbeurgha, z inicjatywy Kapituły Orderu Wilhelma w Ambasadzie Królestwa Holandii w Londynie oryginalny sztandar 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, potajemnie uszyty w okupowanej przez Niemców Warszawie na prośbę gen. Sosabowskiego i przemycony do Anglii w nadziei, że pod tym sztandarem brygada będzie walczyć o wyzwolenie polskiej stolicy, został udekorowany Orderem Wojskowym Wilhelma za walki brygady w Driel i Oosterbeek[6].
W latach 2007–2008 polska dziennikarka Joanna Pieciukiewicz zrealizowała dla oddziału Telewizji Polskiej, TVP Polonia, film dokumentalny pt. Honor generała o gen. Stanisławie Sosabowskim[7], przy którym Eric van Tilbeurgh pełnił rolę konsultanta historycznego[3][4]. W 2010 roku w Parlamencie Europejskim w Brukseli zorganizowano specjalny pokaz tego filmu oraz sympozjum na temat Polskich Sił Zbrojnych, które moderowali europarlamentarzyści Jerzy Buzek, Jacek Saryusz-Wolski oraz Wim van de Camp[6], gdzie Eric van Tilbeurgh przedstawił po raz pierwszy plany stworzenia stałego Muzeum Polskich Sił Zbrojnych[6].
W 2011 roku Eric van Tilbeurgh przemawiał i prezentował film Honor Generała w Polskiej Akademii Nauk w Wiedniu[8], a w 2014 roku podczas sympozjum „Zeitenwende 1944” w Muzeum Historii Wojskowości w tymże mieście. W tym samym roku wziął udział w kolejnych dwóch filmach dokumentalnych: Moja dusza należy do Polski i Wolność mierzona śladami gąsienic, pierwszy poświęcony w szczególności zbiorom Erica van Tilbeurgha oraz walkom polskich spadochroniarzy w Driel i Oosterbeek[9], a drugi polskiej 1 Dywizji Pancernej i jej dowódcy, gen. Stanisławowi Maczkowi[10].
W oparciu o swoją kolekcję oraz archiwum Eric van Tilbeurgh ma nadzieję stworzyć stałe Muzeum Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie[3][6]. Inicjatywa ta jest promowana m.in. na jego stronie na portalu Facebook, gdzie jest szeroko komentowana przez polskich internautów[11].
Nagrody
[edytuj | edytuj kod]W grudniu 2008 roku Związek Piłsudczyków w Szczecinie przyznał Ericowi van Tilbeurghowi Złoty Krzyż Zasługi Związku Piłsudczyków, jako pierwszemu cudzoziemcowi i dziesiątej osobie, która otrzymała tę nagrodę. 9 maja 2011 roku ambasador Rzeczypospolitej Polskiej w Holandii Janusz Stańczyk w imieniu prezydenta RP Bronisława Komorowskiego wręczył Ericowi van Tilbeurghowi Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej[1]. W 2015 roku dyrektor Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wręczył mu Medal „Pro Memoria” w niemieckim Oberlangen, gdzie mieścił się obóz jeniecki wyzwolony przez 1 Dywizję Pancerną. W tym samym roku polski Instytut Pamięci Narodowej uhonorował Erica van Tilbeurgha nagrodą „Świadek historii”, jako podziękowanie za jego wieloletnie zaangażowanie w promocję wiedzy i upamiętnianie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie[2].
Publikacje
[edytuj | edytuj kod]Eric van Tilbeurgh jest współautorem dwóch publikacji historycznych:
- Generał Stanisław Sosabowski, wydanej w 1996 roku przez Instytut Polski i Muzeum Sikorskiego w Londynie przez J. Englerta i K. Barbarskiego;
- Sympozjum Zeitenwende 1944, opublikowane w 2015 roku przez Muzeum Historii Wojskowości w Wiedniu wraz z Polską Akademią Nauk w tymże mieście[12].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Podczas premiery filmu dokumentalnego Honor generała w Warszawie w 2008 roku Eric van Tilbeurgh spotkał się z dziennikarką i prezenterką telewizyjną Ewą Maltańską. Para pobrała się w 2010 roku i mieszka w Holandii. Wspólnie pracują nad wszelkiego rodzaju projektami promującymi historię Polskich Sił Zbrojnych, w tym założoną w Polsce przez Ewę Maltańską Fundacją Surge Polonia[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b „Przyjaciel Polonii” Eric van Tilbeurgh odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP. POLONIA.NL – Portal Polonii Holenderskiej, 2011-08-27. [dostęp 2019-12-13].
- ↑ a b c IPNTvPL: IPNtv – Przyznanie nagrody „Świadek Historii” (2015). YouTube, 2015-12-11. [dostęp 2019-12-11].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Monika Adamczewska: Moja dusza należy do Polski. Elondyn.co.uk, 2008-05-12. [dostęp 2019-12-11].
- ↑ a b c d e f g h i j k Ewa Maltańska. To muzeum musi powstać!. „Niedziela.nl”, s. 8–9, 2010-08-29. (ang.).
- ↑ Wręczenie nagród „Świadek Historii” osobom i organizacjom spoza Polski. Instytut Pamięci Narodowej, 2015-11-12. [dostęp 2019-11-28].
- ↑ a b c d Ewa Maltańska. Pamięć jak garstka ziemi. Driel 2010. „Niedziela.nl”, s. 8–9, 2010-09-19. (ang.).
- ↑ Honor Generała. YouTube, 2015-09-25. [dostęp 2019-12-12].
- ↑ Honor Generała” (Die Ehre des Generals). Polnische Akademie der Wissenschaften – Wissenschaftliches Zentrum in Wien. [dostęp 2019-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-05)]. (niem.).
- ↑ Eric van Tilbeurgh: Moja dusza należy do Polski. YouTube, 2018-04-08. [dostęp 2019-11-28].
- ↑ Eric van Tilbeurgh: Wolność mierzona śladami gąsienic. YouTube, 2018-05-04. [dostęp 2019-11-28].
- ↑ Eric van Tilbeurgh. Facebook. [dostęp 2019-12-11].
- ↑ Jakub Lewandowski: Zeitenwende 1944. Polska Akademia Nauk Stacja Naukowa w Wiedniu. [dostęp 2019-12-11].
