Erupcja Ilopango
Erupcja Ilopango – wybuch wulkanu Ilopango na terenie obecnego Salwadoru, który miał miejsce między 408 a 536 rokiem[1]. Erupcji prawdopodobnie towarzyszyło trzęsienie o magnitudzie 6,9[2]. Była to prawdopodobnie jedna z pięciu największych erupcji w ciągu ostatnich 10 tys. lat[3] oraz największa w Środkowej Ameryce od 84 tys. lat[4].
Erupcja Ilopango wyrzuciła z krateru około 40 km³ materiału piroklastycznego. Opad popiołów w najbliższej okolicy miał miąższość do 50 metrów, a w odległej o 63 km Chalchuapie – jednego metra. Zetknięcie rozpalonej lawy z wodą jeziora, w którym znajdował się krater, spotęgowało rozmiary erupcji.
Konsekwencje erupcji[edytuj | edytuj kod]
Lokalne[edytuj | edytuj kod]
Okolica wulkanu została całkowicie zniszczona. Na terenach o powierzchni 2,5 tys. km² ludność miała wprawdzie szanse na przeżycie, ale pola uprawne, pokryte grubą warstwą pyłów nie nadawały się do użytku. Była to pora deszczowa, okres wzrostu zbóż i minimalnej liczby zapasów żywnościowych.
W następstwie wybuchu nastąpiła masowa emigracja Majów z tego terenu, najprawdopodobniej w kierunku północnym – na teren dzisiejszego Belize i częściowo Gwatemali. Zmianie uległ również przebieg głównej drogi handlowej przez Amerykę Środkową, która prowadziła brzegiem zatoki Tehuantepec. Wytyczono nową trasę przez Belize, Gwatemalę (Tikál), do Meksyku. Powstały tam nowe osiedla, a kilka istniejących wcześniej bardzo się rozwinęło. Niewykluczone, że gwałtowna migracja dużych mas ludzkich przyspieszyła procesy cywilizacyjne na tym obszarze.
Dopiero po około dwustu latach, po wyługowaniu przez deszcze powłoki popiołów i wytworzeniu się nowej warstwy gleby, na opuszczone tereny Salwadoru stopniowo zaczęli powracać ludzie[5].
Globalne[edytuj | edytuj kod]
Robert Dull oraz jego zespół wysunęli hipotezę, iż erupcja Ilopango mogła przyczynić się do ochłodzenia w latach 535–536, kiedy to w wielu miejscach świata zanotowano anomalie pogodowe oraz słabe zbiory czy wręcz brak chleba. Pyły wyrzucone w atmosferę mogły mieć wpływ na klimat oraz wegetację na całej północnej półkuli. Jeśli ta hipoteza byłaby prawdziwa, to erupcja Ilopango byłaby największą i najbardziej odczuwalną przez ludzkość erupcją w dziejach[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Robert A. Dull, John R. Southon, Payson Sheets. Volcanism, Ecology and Culture: A Reassessment of the Volcán Ilopango TBJ Eruption in the Southern Maya Realm. „Latin American Antiquity”. 12 (1), 2001. DOI: 10.2307/971755. (ang.).
- ↑ Clive Oppenheimer: Eruptions that Shook the World. Cambridge University Press, 2011, s. XIV. ISBN 978-0-52164-112-8. [dostęp 2019-04-17]. (ang.).
- ↑ Mike Drolet: Scientists discover volcanic link to mystery of the Dark Ages. globalnews.ca, 2013-08-18. [dostęp 2019-04-26]. (ang.).
- ↑ Tim Newfield: The Global Cooling Event of the Sixth Century. Mystery No Longer?. HistoricalClimatology.com, 2016-01-05. [dostęp 2019-04-26]. (ang.).
- ↑ K.Westermark, Wulkany i wędrówki Majów, w: Poznaj Świat, nr 4/1982, s. 20–22, ISSN 0032-6143.
- ↑ Clive Oppenheimer: Eruptions that Shook the World. Cambridge University Press, 2011, s. 260. ISBN 978-0-52164-112-8. [dostęp 2019-04-17]. (ang.).