Eryk Lipiński
| ||
![]() | ||
Data i miejsce urodzenia | 12 lipca 1908 Kraków | |
Data śmierci | 27 września 1991 | |
Zawód, zajęcie | karykaturzysta, satyryk, dziennikarz, grafik | |
Małżeństwo | Anna Gosławska-Lipińska | |
Dzieci | Tomasz Lipiński, Zuzanna Lipińska |
Eryk Lipiński (ur. 12 lipca 1908 w Krakowie, zm. 27 września 1991) – polski karykaturzysta, satyryk, dziennikarz, grafik, autor plakatów i ilustracji książkowych, tekstów kabaretowych i felietonów, książek o karykaturze i satyrze, także scenograf. Założyciel tygodnika satyrycznego „Szpilki” i Muzeum Karykatury.
Spis treści
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 12 lipca 1908 w Krakowie. Był synem artysty malarza Teodora Rawicz Lipińskiego i Jadwigi z Czartoryskich. Na przełomie 1912/1913 wraz z rodziną przeprowadził się do Moskwy. W wieku sześciu lat[1] lub w 1916[2] roku na konkursie w Moskwie zdobył III nagrodę za plakat „Polacy w trzech armiach zaborczych”[a]. W wieku trzynastu lat, w 1921 wraz z rodziną powrócił do Polski i osiedlił się w Warszawie, gdzie pobierał nauki w Gimnazjum im. J. Lelewela i II Gimnazjum Związku Nauczycieli.
Ukończył malarstwo, grafikę użytkową i scenografię na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Jako karykaturzysta zadebiutował w tygodniku Pobudka w roku 1928. Wraz ze Zbigniewem Mitznerem w 1935 roku założył tygodnik satyryczny „Szpilki”. Był jego redaktorem naczelnym w latach 1935-1937 i po wojnie od roku 1946 do 1953. Współpracował także z innymi polskimi wydawnictwami periodycznymi: „Przekrojem”, „Przeglądem Kulturalnym”, „Trybuną Ludu”, „Panoramą”, „Zwierciadłem” i „Expressem Wieczornym”.
Podczas okupacji był więźniem obozu Auschwitz. W latach 1945–1948 należał do PPR, a od 1948 roku należał do PZPR[3].
Dokonania i sukcesy w polskiej sztuce plakatu sprawiły, że stał się również inicjatorem, komisarzem i uczestnikiem I Międzynarodowego Biennale Plakatu w Warszawie w 1966. W 1978 założył Muzeum Karykatury w Warszawie. Był jego pierwszym dyrektorem, funkcję tę sprawował do śmierci w 1991. W 1987 założył Stowarzyszenie Polskich Artystów Karykatury (SPAK), którego był pierwszym prezesem. W 1980 był jednym z założycieli Społecznego Komitetu Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce. W 1991 został uhonorowany tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Jego żoną była Anna Gosławska-Lipińska.
Jego synem jest Tomasz Lipiński – polski muzyk rockowy, lider i współzałożyciel zespołów Brygada Kryzys i Tilt, a córką Zuzanna Lipińska, rysowniczka, graficzka, projektantka stron www[4].
Książki[edytuj | edytuj kod]
- 1945: Pożegnanie z Hitlerem
- 1965: Zefirek historii
- 1970: Drzewo szpilkowe
- 1972: erl-69 donosi
- 1977: Zarys dziejów karykatury polskiej, wspólnie z Hanną Górską
- 1983: Warszawa w karykaturze
- 1990: Pamiętniki
Odznaczenia i nagrody[edytuj | edytuj kod]
W czasach PRL był odznaczony m.in.: Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Orderem Sztandaru pracy II klasy, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem 10-lecia Polski Ludowej, Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 i innymi odznaczeniami krajowymi i radzieckimi[3].
Nagrody:
- 1966 – Złota Szpilka
- 1972 – Złota Szpilka z Wawrzynem
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Praca przedstawiała trzech polskich żołnierzy w różnych mundurach armii zaborczych; do tego młodego debiutu przyczynił się jego ojciec, który dołączył szkic syna do własnej pracy, za którą zajął I miejsce.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Eryk Lipiński – biogram w Culture.pl
- ↑ Eryk Lipiński – biogram w muzeumkarykatury.pl
- ↑ a b Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 534–535. ISBN 83-223-2073-6.
- ↑ Marta Mach: Zuzanna Lipińska, córka założyciela "Szpilek" i rysowniczki, przywraca pamięć o dziełach rodziców. [dostęp 2015-10-15].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kronika 1991, Wydawnictwo „Kronika” – Marian B. Michalik, Warszawa, 1991, s. 136, ISBN 83-900331-1-9
- Eryk Lipiński – biogram w Culture.pl
- Eryk Lipiński – biogram w muzeumkarykatury.pl
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Eryka Lipińskiego w galerii plakatu filmowego Filmoteki Narodowej „Gapla”
- Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego
- Absolwenci Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie
- Członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej
- Działacze AZS Warszawa
- Polscy graficy
- Polscy ilustratorzy
- Polscy pisarze współcześni
- Polscy rysownicy
- Polscy satyrycy
- Polscy Sprawiedliwi wśród Narodów Świata
- Tenisiści AZS Warszawa
- Więźniowie KL Auschwitz
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1944–1989)
- Odznaczeni Medalem 10-lecia Polski Ludowej
- Odznaczeni Orderem Sztandaru Pracy II klasy
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (1944–1989)
- Ludzie urodzeni w Krakowie
- Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie
- Urodzeni w 1908
- Zmarli w 1991
- Odznaczeni Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945