Estoński Festiwal Pieśni i Tańca

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Festiwal w roku 1980
Festiwal w 1928 r., dyryguje Miina Härma
Znaczek z okresu Związku Radzieckiego, wydany z okazji 100-lecia festiwalu.

Estoński Festiwal Pieśni i Tańca (est. üldlaulupidu, laulupidu) – festiwal prezentujący narodowy folklor muzyczny Estonii, odbywający się co 5 lat w Tallinnie. Uczestnictwo czynne lub bierne w festiwalu jest – oprócz elementów zabawy i towarzyskości – wyrazem tożsamości narodowej. Od 2003 roku wydarzenie znajduje się na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy ogólnoestoński Festiwal Pieśni odbył się z inicjatywy działacza narodowego, Johanna Voldemara Jannsena w 1869 roku w Dorpacie. Wydarzenie było kolejnym ważnym punktem w historii estońskiego przebudzenia narodowego. Nadzór nad wydarzeniem sprawował niemiecki pastor, ale dwaj dyrygenci byli Estończykami: Jannsen i Aleksander Kunileid (pseudonim Aleksandra Saebelmanna)[2].

Niemieckie oraz tylko dwie estońskie pieśni (m.in. Sind surmani oraz Mu isamaa on minu arm [Moja ojczyzna jest moją miłością] do słów Lydii Koiduli)[2] – wykonywało wówczas 12 tysięcy uczestników: zespoły (w tym 876 śpiewaków męskich) oraz widzowie[1][3]. Zbieracz folkloru, Jakob Hurt, przemawiał do wszystkich na temat rozwoju estońskiej edukacji[2]. Na tym samym pierwszym Święcie Pieśni prapremierę miał też utwór Mu isamaa, mu õnn ja rõõm [Moja rodzinna ziemia, moje szczęście i radość], autorstwa Johanna Voldemara Jannsena, który pełni rolę estońskiego hymnu państwowego. Melodię zapożyczono z hymnu fińskiego, skomponowanego przez Friedricha Paciusa[4].

Trzeci festiwal miał już miejsce w Tallinnie (1880), z kolei na czwartym (1891) pierwszy raz występowały chóry mieszane i pomimo presji władz carskich na rosyjskojęzyczność, ponad połowa utworów była w języku estońskim, odśpiewano też hymn Paciusa[1]. W czasie piątego festiwalu (1894), w Tartu, pierwszy raz występowały chóry estońskie z terenu Rosji, pieśń Mu isamaa... wykonali wszyscy obecni. Od szóstego festiwalu (1896) wydarzenie na stałe odbywało się już w Tallinnie. W 1910 roku wśród występujących były także chóry dziecięce, zespołami dyrygował Mihkel Lüdig. W 1923, w Tallinnie, na stałej scenie odbył się pierwszy festiwal w niepodłegłej Estonii (12 000 śpiewaków); ustalono wtedy zasadę występów co 5 lat[1]. Festiwal z 1928 roku, odbywał się na scenie według projektu Karla Burmana, mogącej pomieścić 15 tysięcy wykonawców. W 1933 roku wśród występujących były także chóry wyłącznie żeńskie; w tym roku również transmitowano koncerty drogą radiową. Na 11. festiwalu (1938), chórami dyrygował Gustavus Ernesaks[1].

Okres Związku Radzieckiego i odzyskanie niepodległości[edytuj | edytuj kod]

W czasach Związku Radzieckiego, utwór Mu isamaa on minu arm pełnił rolę nieformalnego hymnu i do dziś wywołuje wzruszenie wśród uczestników[5], pamiętających chociażby zakaz eksponowania flag estońskich w czasie festiwali, podporządkowywania idei festiwalu celom radzieckiej propagandy i całą opresję okupacji radzieckiej. Na festiwalu w 1950 roku, wśród chórów były też radzieckie chóry górników i wojskowych. W 1960 usunięto z programu pieśń Mu isamaa, on minu arm, jednak ludzie zaczęli spontanicznie ją śpiewać, także dyrygent Ernesaks zaczął dyrygować wzruszonym tłumem[1]. W 1980 władze radzieckie włączyły festiwal do programu olimpiady, która została zbojkotowana przez wolny świat. W 1982 roku, z rozporządzenia władz, wśród występujących byli weterani rosyjscy i różne inne rosyjskie zespoły; na 82 pieśni, tylko 48 było estońskich[1].

Po protestach społecznych w latach 1986–1987, Estończycy coraz mocniej domagali się wyjścia ze Związku Radzieckiego. Estoński Front Ludowy, 11 września 1988 roku, zorganizował w Tallinie wiec pod nazwą „Pieśń Estonii”, na który zjechało się 300 tysięcy osób. Uczestnicy odśpiewali zakazany hymn państwowy, a niecały rok później Estonia i jej sąsiedzi, Łotwa i Litwa, utworzyli pokojowy, międzygraniczny protest, tzw. bałtycki łańcuch. 20 sierpnia 1991, Estonia odzyskała ponownie niepodległość[6]. Ten ciąg wydarzeń nazywany jest śpiewającą rewolucją, ponieważ korzenie „nowego przebudzenia narodowego” tkwią w ciągłości, jedności i sile wymowy spotkań śpiewaczych[7].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Festiwal jest organizowany co 5 lat, w lipcu, w Tallinnie. Trwa dwa dni. Pieśnią otwierającą jest utwór Koit [Świt] Mikhela Lüdiga[1].

Zespoły w układzie tanecznym podczas festiwalu, 2009.

Chóry zjeżdżają się z całego kraju, występują wspólnie, w podgrupach i indywidualnie. Śpiewacy ubrani są w tradycyjne stroje, reprezentujące dany region[2]. Zebrani wykorzystują także przestrzeń do prezentowania barwnych układów choreograficznych. Specjalnie wybierani dyrygenci kierują wówczas wszystkimi chórami, a śpiewacy i widzowie trzymają w dłoniach flagi Estonii. Kulminacyjnym punktem jest wspólne odśpiewanie pieśni – hymnu narodowego Estonii oraz pieśni Mu isamaa on minu arm do muzyki skomponowanej w 1944 przez Gustava Ernesaksa[5].

W 2014 roku w festiwalu wzięło udział 45 000 osób[1]. Liczba widzów dochodzi do 150 tysięcy[5].

Tradycyjnie był odrębny, historycznie pierwszy, Festiwal Pieśni, ale od 1934 roku w ten sam weekend odbywa się także Festiwal Tańca (Üldtantsupidu), stąd m.in. łączenie się programów i używanie łączonej nazwy[8].

Kalendarium[edytuj | edytuj kod]

Lista Festiwali
Festiwal Rok Miejsce Chóry Uczestnicy
I Festiwal 1869 Tartu 51 845
II Festiwal 1879 Tartu 64 1272
III Festiwal 1880 Tallinn 48 782
IV Festiwal 1891 Tartu 179 2700
V Festiwal 1894 Tartu 263 3951
VI Festiwal 1896 Tallinn 410 5681
VII Festiwal 1910 Tallinn 527 10 000
VIII Festiwal 1923 Tallinn 386 10 562
IX Festiwal 1928 Tallinn 436 15 049
X Festiwal 1933 Tallinn 500 16 500
XI Festiwal 1938 Tallinn 569 17 501
XII Festiwal 1947 Tallinn 703 25 760
XIII Festiwal 1950 Tallinn 1106 31 907
XIV Festiwal 1955 Tallinn 893 30 321
XV Festiwal 1960 Tallinn 875 29 273
XVI Festiwal 1965 Tallinn 690 25 806
XVII Festiwal 1969 Tallinn 771 30 230
XVIII Festiwal 1975 Tallinn 641 28 537
XIX Festiwal 1980 Tallinn 627 28 969
XX Festiwal 1985 Tallinn 677 26 437
XXI Festiwal 1990 Tallinn 690 28 922
XXII Festiwal 1994 Tallinn 811 25 802
XXIII Festiwal 1999 Tallinn 856 24 875
XXIV Festiwal 2004 Tallinn 850 22 759
XXV Festiwal 2009 Tallinn 864 26 430
XXVI Festiwal[9] 2014 Tallinn 1046 33 025
XXVII Festiwal 2019 Tallinn

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i Estonian Song Celebration timeline, „Estonian World”, 4 lipca 2014 [dostęp 2018-05-07] [zarchiwizowane z adresu 2014-07-09] (ang.).
  2. ↑ a b c d Tormis, Veljo, 1930-2017., Ancient song recovered. The life and music of Veljo Tormis, Hillsdale, NY: Pendragon Press, 2004, ISBN 1-57647-009-1, OCLC 55000549.
  3. ↑ Marek. Waldenberg, Kwestie narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej. Dzieje, idee, wyd. 1, Warszawa: Wyd. Nauk. PWN, 1992, ISBN 83-01-11085-6, OCLC 28388310.
  4. ↑ Marcin Czerwień, Proza historyczna Jaana Krossa: Filozofia pisarstwa, metoda twórcza, estońskość, Wydawnictwo UJ, 2013, ISBN 978-83-233-8907-1.
  5. ↑ a b c Martin. Ehala, Signs of Identity. The Anatomy of Belonging., Milton: Taylor and Francis, 2017, ISBN 978-1-351-98505-5, OCLC 999641464.
  6. ↑ Praca zbiorowa (red.), Tallin. Miniprzewodnik, Helion, 2012, ISBN 83-7853-301-8, ISBN 978-83-7853-301-6.
  7. ↑ Józef. Darski, Estonia. Historia, współczesność, konflikty narodowe, Warszawa: Instytut Polityczny, 1995, ISBN 83-86191-01-5, OCLC 37624832.
  8. ↑ Estonica.org – Dance festivals [online], www.estonica.org [dostęp 2018-05-08] (ang.).
  9. ↑ Estonian Song Celebration broke records – five video highlights, „Estonian World”, 10 lipca 2014 [dostęp 2018-05-08] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Estoński_Festiwal_Pieśni_i_Tańca&oldid=72758278”