Etylina

Stacja paliw w Człuchowie w 1972 r., widoczny dystrybutor etyliny 78

Dystrybutor „żółtej” etyliny 94. Muzeum Przemysłu Naftowego

Etylina – nazwa benzyny silnikowej rozprowadzanej na stacjach paliw należących do CPN, w której jako środek przeciwstukowy stosowany był tetraetyloołów, PbEt₄.

Etylina ma wyższą liczbę oktanową niż taka sama benzyna bez PbEt₄. Powoduje to, że w silniku o zapłonie iskrowym można zastosować większy stopień sprężania przez co rośnie sprawność termodynamiczna (maleje jednostkowe zużycie paliwa) i rośnie moc danego silnika.

Jednakże zawarty w niej związek ołowiu jest silnie trujący i podczas spalania etyliny w silniku wydzielające się związki ołowiu działają degradująco na otoczenie w pobliżu dróg.

Obecnie odeszło się od stosowania etyliny na korzyść benzyny bezołowiowej, czyli takiej, w której liczbę oktanową podnoszą związki niezawierające ołowiu, np. eter tert-butylowo-metylowy (MTBE).

Etyliny były oznaczane liczbami oznaczającymi liczbę oktanową paliwa. Ponadto każde paliwo sprzedawane w CPN było barwione na odpowiedni kolor.

Benzynę z dodatkiem PbEt₄ wprowadzono w Polsce jako paliwo samochodowe kilka lat po II wojnie światowej – dla odróżnienia od benzyn bez tego dodatku nazwano ją „etyliną”.

Początkowo było to paliwo o liczbie oktanowej 78, które na wzór benzyny lotniczej zaczęto barwić na niebiesko (wtedy nie była jeszcze stosowana benzyna lotnicza 100LL barwiona także na niebiesko). Etylina szybko wyparła benzynę bez PbEt₄.

W latach 60. XX w., w związku z planami rozwoju motoryzacji, zadecydowano o wprowadzeniu paliwa o większej liczbie oktanowej (94) – nazwano je „etyliną 94” (dotychczasową „etylinę” przemianowano na „etylinę 78”). Etylinę 94 zaczęto barwić na żółto (nie stosowano tego barwnika w przypadku benzyn lotniczych). Olej napędowy ówcześnie był barwiony na brązowo.

Barwom paliwa odpowiadały też kolory dystrybutorów, z których pobierało się to paliwo. W języku potocznym często stosowano nazwy benzyn związane z kolorami.

W 1986 r. wprowadzono zmiany wśród paliw dystrybuowanych w Polsce:

• etylina 78 została stopniowo (począwszy od stacji paliw w dużych miastach i przy uczęszczanych trasach) zastąpiona etyliną 86 (liczba oktanowa 86) barwioną na zielono (w tym czasie benzyna lotnicza Avgas 100 barwiona na zielono została zastąpiona benzyną Avgas 100LL barwioną na niebiesko),
• wprowadzono na niektórych stacjach paliw (stacje paliw w dużych miastach i przy uczęszczanych trasach) etylinę 98 (liczba oktanowa 98) barwioną na purpurowo (w tym czasie benzyna lotnicza Avgas 115/145 barwiona na ten sam kolor od dawna nie była w Polsce dostępna; czasami barwę etyliny 98 niewłaściwie określano jako czerwoną, podczas gdy w rzeczywistości na czerwono była barwiona benzyna lotnicza Avgas 80/87).

Ponadto w przypadku etyliny 94 zmieniono liczbę oktanową na 95, ale nazwa „etylina 95” nie przyjęła się i powszechnie stosowano nazwę „etylina 94”.

Kiedy wprowadzano etylinę 86 (zieloną) i etylinę 98 (purpurową) rozpoczęto malowanie dystrybutorów na odpowiednie kolory, ale z powodu gospodarki niedoboru i problemów ze zdobyciem odpowiednich farb bardzo długo możliwa była sytuacja, że to pierwsze paliwo było dostępne w dystrybutorze pomalowanym na niebiesko (zamiast na zielono), a to drugie w pomalowanym na żółto (zamiast na purpurowo).

Gdy wprowadzono do sprzedaży benzynę bezołowiową w latach 90. XX wieku, rozpoczęto wycofywanie etylin ze sprzedaży. PKN Orlen zaprzestał produkcji benzyn ołowiowych w grudniu 2000 roku. Zastępowane one były (w przypadku starszych silników) specjalną benzyną bezołowiową uniwersalną o liczbie oktanowej 95 (U95) wzbogaconą o związki potasu, którą 1 stycznia 2005 także wycofano ze sprzedaży (w starszych silnikach obecnie stosowana jest zwykła benzyna bezołowiowa w razie potrzeby ze specjalnymi dodatkami dodawanymi do paliwa przez użytkownika).