Euplectes
Wygląd
Euplectes[1] | |||||
Swainson, 1829[2] | |||||
Przedstawiciel rodzaju – wikłacz czarnoskrzydły (E. hordeaceus) | |||||
Systematyka | |||||
Domena | |||||
---|---|---|---|---|---|
Królestwo | |||||
Typ | |||||
Podtyp | |||||
Gromada | |||||
Podgromada | |||||
Infragromada | |||||
Rząd | |||||
Podrząd | |||||
Rodzina | |||||
Podrodzina | |||||
Rodzaj |
Euplectes | ||||
Typ nomenklatoryczny | |||||
Loxia orix Linnaeus, 1758 | |||||
| |||||
Gatunki | |||||
|
Euplectes – rodzaj ptaków z podrodziny wikłaczy (Ploceinae) w rodzinie wikłaczowatych (Ploceidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce[18].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 10–25 cm; masa ciała 11–49 g (samce są z reguły nieco cięższe od samic)[19].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Euplectes: gr. ευ eu „ładny, dobry”; nowołac. plectes „tkacz”, od gr. πλεκω plekō „wyplatać”[20].
- Pyromelana: gr. πυρ pur, πυρος puros „ogień”; μελας melas, μελανος melanos „czarny”[21]. Gatunek typowy: Loxia orix Linnaeus, 1758.
- Coliuspasser: rodzaj Colius Brisson, 1760, czepiga; łac. passer, passeris „wróbel”[22]. Gatunek typowy: Coliuspasser flaviscapulatus Rüppell, 1840 (= Fringilla macrocerca M.H.C. Lichtenstein, 1823).
- Penthetria: gr. πενθητηρ penthētēr „żałobnik”, od πενθος penthos „smutek”[23]. Gatunek typowy: Loxia macroura J.F. Gmelin, 1789.
- Hyperanthus: gr. ὑπερ huper „nadzwyczajny”; ανθος anthos „kwiat” (por. ὑπερανθεω huperantheō „rozkwitać”)[24]. Nazwa zastępcza dla Euplectes.
- Urobrachya: gr. ουρα oura „ogon”; βραχυς brakhus „krótki”[25]. Gatunek typowy: Vidua axillaris A. Smith, 1838.
- Niobe: w mitologii greckiej Niobe była córką króla Tantala i żoną Amfiona, której arogancja i duma doprowadziły do śmierci dwanaściorga z jej czternaściorga dzieci, a ona sama została zamieniona w kamień[26]. Gatunek typowy: Fringilla ardens Boddaert, 1783.
- Taha: epitet gatunkowy Euplectes taha A. Smith, 1836 (nazwa Thağa oznaczająca w języku tswana małego, jaskrawo ubarwionego ptaka, takiego jak wikłacz)[27]. Gatunek typowy: Euplectes taha A. Smith, 1836.
- Penthetriopsis: rodzaj Penthetria Cabanis, 1847; gr. οψις opsis „wygląd”[28]. Gatunek typowy: Loxia macroura J.F. Gmelin, 1789.
- Drepanoplectes: gr. δρεπανον drepanon „kosa, bułat”, od δρεπανη drepanē „sierp”, od δρεπω drepō „złamać”; nowołac. plectes „tkacz”, od gr. πλεκω plekō „wyplatać”[29]. Gatunek typowy: Drepanoplectes jacksoni Sharpe, 1891.
- Brachycope: gr. βραχυς brakhus „krótki”; κωπη kōpē „trzonek”[30]. Gatunek typowy: Ploceus anomalus Reichenow, 1887.
- Diatropura: gr. διατροπος diatropos „różnie rozmieszczony”, od δια dia „za pomocą”; τροπος tropos „charakter, sposób”; ουρα oura „ogon”[31]. Gatunek typowy: Emberiza progne Boddaert, 1783.
- Niobella: zdrobnienie nazwy rodzaju Niobe Reichenbach, 1862[32]. Gatunek typowy: Fringilla ardens Boddaert, 1783.
- Boetticherella: zdrobnienie nazwiska niemieckiego zoologa Hansa von Boettichera (1886–1958)[33]. Gatunek typowy: Euplectes diadematus G.A. Fischer & Reichenow, 1878.
- Groteiplectes: Hermann Grote (1882–1951), niemiecki ornitolog, osadnik w Niemieckiej Afryce Wschodniej w latach 1908–1913; rodzaj Euplectes Swainson, 1829[34]. Gatunek typowy: Euplectes gierowii Cabanis, 1880.
- Paraplectes: gr. παρα para „blisko”; rodzaj Euplectes Swainson, 1829[35]. Gatunek typowy: Loxia aurea J.F. Gmelin, 1789.
- Phlogoplectes: gr. φλοξ phlox, φλογος phlogos „płomień, ogień”; rodzaj Euplectes Swainson, 1829[36]. Gatunek typowy: Euplectes hordeaceus Linnaeus, 1758.
- Tachyplectes: gr. ταχυς takhus „szybki”; nowołac. plectes „tkacz”, od gr. πλεκω plekō „wyplatać”[37]. Gatunek typowy: Vidua albonotata Cassin, 1848.
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą następujące gatunki[38]:
- Euplectes afer (J.F. Gmelin, 1789) – wikłacz słoneczny
- Euplectes aureus (J.F. Gmelin, 1789) – wikłacz ozdobny
- Euplectes gierowii Cabanis, 1880 – wikłacz kryzowany
- Euplectes franciscanus (Isert, 1789) – wikłacz płomienisty
- Euplectes ardens (Boddaert, 1783) – wikłacz półobrożny
- Euplectes diadematus G.A. Fischer & Reichenow, 1878 – wikłacz diademowy
- Euplectes hordeaceus (Linnaeus, 1758) – wikłacz czarnoskrzydły
- Euplectes orix (Linnaeus, 1758) – wikłacz ognisty
- Euplectes anomalus (Reichenow, 1887) – wikłacz kusy
- Euplectes capensis (Linnaeus, 1766) – wikłacz przylądkowy
- Euplectes macroura (J.F. Gmelin, 1789) – wikłacz płaszczowy
- Euplectes axillaris (A. Smith, 1838) – wikłacz wachlarzowaty
- Euplectes albonotatus (Cassin, 1848) – wikłacz białoskrzydły
- Euplectes hartlaubi (Bocage, 1878) – wikłacz płomiennoskrzydły
- Euplectes jacksoni (Sharpe, 1891) – baletnik
- Euplectes psammocromius (Reichenow, 1900) – wikłacz płowoskrzydły
- Euplectes progne (Boddaert, 1783) – wikłacz olbrzymi
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Euplectes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ W. Swainson: Zoological illustrations, or, Original figures and descriptions of new, rare, or interesting animals, selected chiefly from the classes of ornithology, entomology, and conchology, and arranged according to their apparent affinities. Wyd. 2. Cz. 1. London: Baldwin & Cradock, 1830, s. ryc. 37 i tekst. (ang.).
- ↑ Ch.-L. Bonaparte. Aggiunte e correzioni relative agli animali vertebrati a sangue caldo. „Giornale Arcadico di Scienze Lettere ed Arti”. 52, s. 206, 1831. (wł.).
- ↑ E. Rüppell: Neue Wirbelthiere zu der Fauna von Abyssinien gehörig. Frankfurt am Main: S. Schmerber, 1835–1840, s. 98. (niem.).
- ↑ J. Cabanis. Ornithologische Notizen. „Archiv für Naturgeschichte”. 13 (1), s. 331, 1847. (niem.).
- ↑ J. Gistel: Naturgeschichte des Thierreichs: für höhere Schulen. Hoffman'sche Verlags-Buchhandlung: Stuttgart, 1848, s. ix. (niem.).
- ↑ Ch.-L. Bonaparte: Conspectus generum avium. T. 1. Lugduni Batavorum: Apud E.J. Brill, 1850, s. 447. (łac.).
- ↑ Reichenbach 1862 ↓, s. 61.
- ↑ Reichenbach 1862 ↓, s. 73.
- ↑ R.B. Sharpe: Catalogue of the Birds in the British Museum. Cz. 13: Perching Birds. London: Printed by order of the Trustees, 1890, s. 220. (ang.).
- ↑ R.B. Sharpe. Ow the Birds collected by Mr. F. J. Jackson, F.Z.S., during his recent Expedition to Uganda through the Territory of the Imperial British East-African Company. „The Ibis”. Sixth Series. 3, s. 246, 1891. (ang.).
- ↑ A. Reichenow. Über Brachycope n. g. und Halcyon semicaerula hyacinthina n. subsp.. „Journal für Ornithologie”. 48, s. 249, 1900. (niem.).
- ↑ H.Ch. Oberholser. Some untenable names in ornithology. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 51, s. 215, 1899. (ang.).
- ↑ H. von Boetticher & H.E. Wolters. Un nouveau nom générique pour les Veuves à nuque rouge et en feu. „L’Oiseau et la Revue française d’ornithologie”. 9, s. 579, 1939. (fr.).
- ↑ a b Wolters 1943 ↓, s. 183.
- ↑ a b Wolters 1943 ↓, s. 184.
- ↑ Wolters 1943 ↓, s. 185.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Old World sparrows, snowfinches, weavers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-01]. (ang.).
- ↑ A. Craig: Family Ploceidae (Weavers). W: J. del Hoyo, A. Elliott & D.A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 15: Weavers to New World Warblers. Barcelona: Lynx Edicions, 2010, s. 143–146, 149–152, 157. ISBN 978-84-96553-68-2. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Euplectes [dostęp 2019-08-08] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Pyromelana [dostęp 2019-08-08] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Coliuspasser [dostęp 2019-08-08] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Penthetria [dostęp 2019-08-08] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Hyperanthus [dostęp 2019-08-08] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Urobrachya [dostęp 2019-08-08] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Niobe [dostęp 2019-08-08] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Taha [dostęp 2019-08-08] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Penthetriopsis [dostęp 2019-08-08] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Drepanoplectes [dostęp 2019-08-08] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Brachycope [dostęp 2019-08-08] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Diatropura [dostęp 2019-08-08] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Niobella [dostęp 2019-08-08] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Boetticherella [dostęp 2019-08-08] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Groteiplectes [dostęp 2019-08-08] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Paraplectes [dostęp 2019-08-08] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Phlogoplectes [dostęp 2019-08-08] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Tachyplectes [dostęp 2019-08-08] .
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Ploceinae Sundevall, 1836 – wikłacze (wersja: 2020-01-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-01].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
- H.G.L. Reichenbach: Die Singvögel als Fortsetzung der vollständigsten Naturgescliielite und zugleich als Central-Atlas für zoologische Gärten und für Thierfreunde. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten Naturgeschichte und durch alle Buchhandlungen des In- und Auslandes zu erhalten, 1862, s. 1–90. (niem.).
- H.E. Wolters. Vorläufiges zur Gattungssystematik der Passeres. „Zoologischer Anzeiger”. 143, s. 179–191, 1943. (niem.).