Ewa Lipska

Ewa Lipska
Data i miejsce urodzenia	8 października 1945 Kraków
Narodowość	polska
Alma Mater	Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie
Dziedzina sztuki	literatura piękna
Epoka	literatura współczesna
Odznaczenia
Strona internetowa

Ewa Lipska (ur. 8 października 1945 w Krakowie) – polska poetka i felietonistka, w latach 1970–1980 redaktor działu poezji Wydawnictwa Literackiego, laureatka Nagrody Fundacji im. Kościelskich (1973), w latach 1995–1997 dyrektor Instytutu Polskiego w Wiedniu, członek polskiego i austriackiego PEN Clubu, członek założyciel Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989), członek Polskiej Akademii Umiejętności.

Życiorys

Studiowała malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych. Od 1964 zamieszczała utwory poetyckie w „Życiu Literackim” i „Dzienniku Polskim”. Debiutowała w 1967 tomem poetyckim Wiersze. Od 1968 była członkiem Związku Literatów Polskich (do czasu jego rozwiązania w 1983).

W latach 1970–1980 pracowała jako redaktor działu poezji Wydawnictwa Literackiego. Na przełomie 1975/1976 przebywała na półrocznym stypendium „International Writing Program” w Iowa City w USA. W 1978 została członkiem polskiego PEN Clubu. Jest też członkiem Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie.

W 1983 przebywała w Berlinie Zachodnim na stypendium Deutscher Akademischer Austauschdienst. W 1989 została członkiem założycielem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W latach 1990 do 1992 pracowała w zespole redakcyjnym „Dekady Literackiej”. Od 1991 do 1997 pracowała w polskiej ambasadzie w Wiedniu i kierowała Instytutem Polskim. Prowadziła gościnnie warsztaty poetyckie w Studium Literacko-Artystycznym na Uniwersytecie Jagiellońskim. Mieszka i pracuje w Krakowie.

Odznaczenia i nagrody

Otrzymała m.in. nagrodę im. Andrzeja Bursy (1971), Nagrodę Fundacji im. Kościelskich w Genewie (1973), nagrodę Pierścienia za całokształt twórczości w Gdańsku (1978), nagrodę PEN-Clubu im. Roberta Gravesa (1979). W 1988 otrzymała nagrodę Fundacji POLCUL (Australia), w 1992 nagrodę Polskiego PEN-Clubu z Fundacji Büchnera, w 1993 nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku, w 1995 Nagrodę Miasta Krakowa, w październiku 2001 za tomik Sklepy zoologiczne – Nagrodę Krakowska Książka Miesiąca i w 2004 nagroda miesięcznika „Odra” (Wrocław). W 2002 tomik Sklepy zoologiczne uhonorowany został nagrodą Śląskiego Wawrzynu Literackiego za najlepszą książkę roku, przyznaną przez Bibliotekę Śląską w Katowicach. Jej książka Ja znalazła się w gronie finalistów Nagrody Literackiej Nike 2004. W 2005 otrzymała nagrodę poznańskiego Przeglądu Nowości Wydawniczych za tom Gdzie indziej - za ten tom była nominowana do Nagrody Literackiej Nike 2006. W 2007 otrzymała nagrodę Samuela Bogumiła Lindego Miast Partnerskich Getynga-Toruń. Za tom Drzazga była nominowana do Nagrody Literackiej Nike 2007. Za tom Pomarańcza Newtona była nominowana do Nagrody Literackiej Nike 2008 oraz do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius 2008 w kategorii książka roku. Otrzymała Złoty Klucz Smedereva (2009) – poetycką nagrodę Serbii. W 2010 otrzymała Naim Frasheri Prize, poetycką nagrodę Macedonii, oraz nagrodę Ministerstwa Kultury Republiki Kosowa – Przylądek Dobrej Nadziei.

5 października 2005, podczas uroczystości w krakowskim magistracie została uhonorowana przez ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

W 2009 Wydawnictwo Literackie, wspólnie z Piwnicą pod Baranami, uhonorowało Ewę Lipską nagrodą ˌˌAkademią ku czci...ˈˈ. Poetka została nagrodzona za debiut prozatorski Sefer.

W 2011 roku otrzymała Nagrodę Literacką Gdynia i była nominowana do Nagrody Literackiej Nike oraz do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej „Silesius” za tomik Pogłos a w 2013 była nominowana do Nagrody Poetyckiej Orfeusz za tomik Droga pani Schubert.... Za tomik Czytnik linii papilarnych była nominowana do Nagrody Literackiej „Nike” 2016.

W 1998 została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi.

21 czerwca 2012 roku otrzymała tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach.

3 grudnia 2017 roku otrzymała Łódzką Nagrodę Literacką im. Juliana Tuwima. W 2018 za tom Pamięć operacyjna nominowana do Nagrody Literackiej Nike oraz Orfeusza – Nagrody Poetyckiej im. K.I. Gałczyńskiego. Laureatka Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej „Silesius” 2019 za całokształt twórczości.

Festiwale

Uczestniczyła w międzynarodowych festiwalach poezji, m.in. w Toronto (1981), Holandii (1985), Słowenii (1988). Brała też udział w festiwalach poetyckich m.in. w Austrii, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Danii, Szwecji i USA.

Publikacje

• Wiersze, 1967
• Drugi zbiór wierszy, 1970
• Trzeci zbiór wierszy, 1972
• Czwarty zbiór wierszy, 1974
• Piąty zbiór wierszy, 1978
• Żywa śmierć, 1979
• Dom Spokojnej Młodości, 1979
• Nie o śmierć tutaj chodzi, lecz o biały kordonek, 1982
• Przechowalnia ciemności, 1985
• Utwory wybrane, 1986
• Strefa ograniczonego postoju, 1990
• Wakacje mizantropa, 1993
• Stypendyści czasu, 1994
• Wspólnicy zielonego wiatraczka, 1996
• Ludzie dla początkujących, 1997
• Życie zastępcze – Ersatzleben, 1998 (wydanie polsko-niemieckie)
• Godziny poza godzinami, 1998 (seria klasyczna PIW)
• 1999, 1999
• Białe truskawki – White Strawberries, 2000 (wydanie polsko-angielskie)
• Sklepy zoologiczne, 2001
• Uwaga, stopień, 2002
• Sekwens, 2003
• Ja, 2003
• Wiersze do piosenek. Serca na rowerach, 2004
• Gdzie indziej, 2005
• Drzazga, 2006
• Miasteczko Świat, 2007 (wydanie polsko-rosyjskie)
• Pomarańcza Newtona, 2007
• Sefer, 2009
• Pogłos, 2010
• Droga pani Schubert..., 2012
• Miłość, droga pani Schubert..., 2014
• Czytnik linii papilarnych, 2015
• Pamięć operacyjna, 2017
• Boli tylko, gdy się śmieję…, 2018 (wybór listów między Lipską a Stanisławem Lemem i jego synem Tomaszem)
• Miłość w trybie awaryjnym, 2019

Wybory wierszy ukazały się w około 40 obcojęzycznych wydaniach, między innymi w języku niemieckim, angielskim, duńskim, holenderskim, czeskim, węgierskim, hebrajskim, serbskim, słowackim, hiszpańskim, katalońskim, francuskim, szwedzkim, albańskim i bułgarskim.

Lipska w piosenkach

• 1972 – Skaldowie: „Wszystkim zakochanym” – tekst utworu „Wolne są kwiaty na łące” (muz. Andrzej Zieliński)
• 1972 – Skaldowie: „Krywań, Krywań” – tekst utworu „Gdzie mam Ciebie szukać” (muz. A. Zieliński)
• 1972 – Marek Grechuta: „Droga za widnokres” – tekst utworu „Pewność” (muz. Marek Grechuta)
• 1974 – Marek Grechuta: „Magia obłoków” – tekst utworu „A więc to nie tak” (muz. Marek Grechuta)
• 1976 – Skaldowie: „Szanujmy wspomnienia” – teksty utworów: „Szukam Cię od rana” (muz. A. Zieliński, „Srebrny maszt” (muz. Jacek Zieliński), „Z przymrużeniem oka” (muz. A. Zieliński)
• 1976 – Skaldowie: „Stworzenia świata część druga” – tekst utworu „Miłość przez wieki się nie zmienia” (muz. Konrad Ratyński)
• 1978 – Wawele: „Biały Latawiec” tekst piosenki ( muz. Jan Wojdak)
• 1987 – Skaldowie: „Nie domykajmy drzwi” – tekst piosenki tytułowej „Nie domykajmy drzwi” (muz. J. Zieliński)
• 1991 – Grzegorz Turnau: Naprawdę nie dzieje się nic – tekst utworu „Nie baw się więcej kulą ziemską”
• 1993 – Grzegorz Turnau: Pod światło – teksty utworów „Krótka bajka”, „Trąbki”, „Wielki Odkrywco Wyobraźni”, „Tak samo” i „Dotąd doszliśmy”
• 1994 – Grzegorz Turnau: Turnau w Trójce – teksty utworów „Krótka bajka”, „Wielki Odkrywco Wyobraźni”, „Tak samo”
• 1997 – Grzegorz Turnau: Tutaj jestem – tekst utworu „Ostatnie słowa”
• 2004 - Anna Szałapak,"Serca na rowerach” (cała płyta z wierszami Ewy Lipskiej)

Ponadto:

• 1987 – Skaldowie: „Kiedy dostaniemy klucze do mieszkania” (muz. Jacek Zieliński) – nagranie niepublikowane

Bibliografia

• Ryszard Matuszewski: Z bliska: szkice literackie. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1981. ISBN 83-08-00508-X.
• T. Nyczek. Spalony dom (o poezji Ewy Lipskiej). „Twórczość”. 9, 1974. 
• Stanisław Stabro: „Poeta odrzucony”. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1989. ISBN 83-08-01941-2.
• E. Lipska, Stypendyści Czasu, redakcja Jan Stolarczyk, Wydawnictwo Dolnośląskie, 1994.
• J.Drzewucki: Rocznik powojenny, stypendyści czasu, w książce Smaki słowa. Szkice o poezji, Wydawnictwo Dolnośląskie, 1999. ​ISBN 83-7023-744-4​
• J.Drzewucki: Między intelektem a wyobraźnią. „Twórczość” nr 10, 2017.

Linki zewnętrzne

• strona autorska
• Ewa Lipska w Katalogu Biblioteki Narodowej
• Bibliografia 1988 - 2001
• prof. Anna Legeżyńska o Ewie Lipskiej (sylwetka poetki)