Fałszywe oskarżenie o wykorzystywanie seksualne dzieci

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Fałszywe oskarżenie o wykorzystywanie seksualne dzieci – oskarżenie, że dana osoba popełniła jeden lub więcej aktów wykorzystywania seksualnego dzieci, podczas gdy w rzeczywistości nie doszło do zarzucanego jej czynu. Oskarżenie takie może zostać wniesione przez domniemaną ofiarę lub przez inną osobę w jej imieniu. Badania dotyczące odnotowanego w latach 90. XX w. odsetka zarzutów dotyczących wykorzystywania seksualnego dzieci wskazują, że ogólny odsetek fałszywych oskarżeń wynosił w tym czasie około 10%[1][2][3].

Badania wykazały, że spośród zarzutów uznanych za fałszywe, tylko niewielka część oskarżeń pochodziła od dzieci; większość fałszywych zarzutów pochodziła od osoby dorosłej wnoszącej oskarżenia w imieniu dziecka, jak również znaczna większość z nich miała miejsce w kontekście rozwodów i walk o opiekę nad dzieckiem[1][4].

Innym możliwym motywem jest zemsta osoby składającej zarzut przeciwko oskarżonemu[5][6]. Istnieją również dowody na to, że motyw fałszywych zarzutów mogą stanowić systemy wypłacania odszkodowań rzekomym ofiarom i/lub ich rodzicom wtenczas, gdy za jedyne dowody mogą służyć zeznania rzekomych ofiar[7][8][9][10].

Typy[edytuj | edytuj kod]

W przypadku braku wystarczających dowodów potwierdzających ustalenie, czy oskarżenie jest prawdziwe czy fałszywe, określa się je jako nieuzasadnione lub bezpodstawne[1]. Oskarżenia uznane za fałszywe na podstawie dowodów potwierdzających można podzielić na trzy kategorie:

  • Zarzut, który jest całkowicie nieprawdziwy, ponieważ rzekome wydarzenia nie miały miejsca; Można to zrobić, aby wrócić do nauczyciela lub pracodawcy, który odmówił im oceny za pracę zaliczeniową, podwyżkę wynagrodzenia lub awans. Mogło to być również dokonane w celu wymuszenia lub szantażu[1].
  • Zarzut, który opisuje wydarzenia, które miały miejsce, ale zostały popełnione przez osobę, która nie jest oskarżona i w których oskarżony jest niewinny. Kiedy zarzut tego rodzaju stawia dziecko, określa się go jako zastąpienie sprawcy (ang. perpetrator substitution)[1];
  • Zarzut, który jest częściowo prawdziwy, a częściowo fałszywy, ponieważ miesza opisy zdarzeń, które rzeczywiście miały miejsce, z innymi zdarzeniami, które nie miały miejsca[1].

Fałszywy zarzut może pojawić się w wyniku umyślnego kłamstwa oskarżyciela[11] lub nieumyślnie, w wyniku konfabulacji powstałej spontanicznie z powodu choroby psychicznej[11] lub wynikającej z umyślnego lub przypadkowego sugerowanego przesłuchania, a także uczenia dziecka lub wadliwych technik przesłuchiwania[12]. Badacze Poole i Lindsay zasugerowali w 1997 r. zastosowanie oddzielnych etykiet do tych dwóch pojęć, proponując użycie terminu fałszywe oskarżenie w szczególności wtedy, gdy oskarżyciel jest świadomy, że kłamie, oraz fałszywe podejrzenie w odniesieniu do szerszego zakresu fałszywych oskarżeń, w które mogło być zaangażowane przesłuchanie sugestywne[13].

Fałszywe oskarżenia mogą być podsycane, zaostrzane lub utrwalane przez funkcjonariuszy organów ścigania, pracowników placówek opiekuńczych lub prokuratury, którzy są przekonani o winie oskarżonego. Niepotwierdzenie dowodów może prowadzić do dysonansu poznawczego ze strony tych osób, a także do celowych lub nieświadomych prób rozwiązania dysonansu poprzez ignorowanie, dyskontowanie lub nawet niszczenie dowodów. Po podjęciu jakichkolwiek kroków w celu uzasadnienia decyzji o winie oskarżonego, urzędnikowi staje się bardzo trudno zaakceptować niepotwierdzające dowody, co może być kontynuowane w trakcie apelacji, ponownego procesu lub jakichkolwiek innych działań mających na celu ponowne rozpatrzenie wyroku[14].

Częstotliwość występowania[edytuj | edytuj kod]

Zaprzeczanie wykorzystywania seksualnego dzieci przez oskarżonego lub przez inne osoby jest powszechne, a jego prawdziwość nie jest łatwa do zaakceptowania (chociaż taka odmowa nigdy nie powinna być interpretowana jako dowód winy)[15][16].

Wskaźniki zgłaszania mogą być również znacznie niższe od rzeczywistych wskaźników wykorzystywania, ponieważ wiele pokrzywdzonych nie ujawnia swojego wykorzystywania[17][18], co może prowadzić do nadreprezentacji fałszywych zarzutów ze względu na niedokładne oszacowanie rzeczywistych przypadków wykorzystywania[19]. Spośród milionów doniesień o seksualnym wykorzystywaniu dzieci składanych każdego roku do państwowych agencji ochrony w Stanach Zjednoczonych (w tym zarówno uzasadnionych, jak i nieuzasadnionych doniesień), nie ma formalnego ustalenia, jaka część z nich stanowi fałszywe zarzuty. Wyniki wielu badań przeprowadzonych w latach 1987–1995 sugerowały, że odsetek fałszywych oskarżeń wahał się od 6% do poziomu 35% zgłaszanych przypadków seksualnego wykorzystywania dzieci[13]. Eksperci argumentowali, że przyczyną szerokiego zakresu różnic w tych wskaźnikach były różne kryteria stosowane w różnych badaniach. W szczególności niższy wskaźnik został stwierdzony w badaniach, w których fałszywe zarzuty były oparte na celowym kłamstwie, podczas gdy wyższy wskaźnik został zgłoszony w badaniach, w których dodano również niezamierzone fałszywe zarzuty wynikające z sugestywnego przesłuchania[13]. Metaanaliza z 1992 r. pokazała, że fałszywe zarzuty stanowią od 2% do 10% wszystkich zarzutów[11].

Fałszywe doniesienia są częściej spotykane w sporach dotyczących pozbawienia wolności[20][21][22]. Dzieci rzadko wydają się formułować fałszywe doniesienia z własnej woli[21][22], ale będą formułować fałszywe doniesienia, jeżeli te będą sugerowane przez osoby, które uważają, że doszło do znęcania się, ale odmawiają uznania twierdzeń dzieci, jako że nie były one wykorzystywane[12]. Fałszywe doniesienia mogą również powstawać w wyniku fałszywych wspomnień, niekiedy zaszczepianych przez wątpliwe praktyki terapeutyczne[23].

Nieprawdziwe zarzuty dotyczące domniemanych pokrzywdzonych dzieci nie mogą ograniczać się do wykorzystywania seksualnego. Wybitna brytyjska neuropatolog dziecięca, dr Waney Squier, pojawiła się na pierwszych stronach gazet w 2011 r., stwierdzając, że połowa lub nawet więcej z tych, którzy zostali w przeszłości postawieni przed sądem za zespół dziecka potrząsanego, została niesłusznie skazana[24].

Fałszywe wycofanie oskarżenia przez dzieci, które były maltretowane, wynika z jednego lub kilku powodów: ze wstydu lub zażenowania, z obawy przed odesłaniem do domu zastępczego, z powodu reakcji dorosłych prowadzących do poczucia, że ich zachowanie było „niewłaściwe” lub „złe”, z chęci ochrony sprawcy, który może być bliskim członkiem rodziny, z obawy przed zniszczeniem rodziny, z obawy, że dorosły członek rodziny będzie nalegał, aby dziecko wycofało oskarżenie itd.[25] Fałszywe wycofanie oskarżenia występuje rzadziej, gdy dziecko otrzymuje na czas odpowiednie wsparcie po przedstawieniu zarzutu[26].

Wpływ zmian na badania prawne w Wielkiej Brytanii[edytuj | edytuj kod]

Według grupy wsparcia Falsely Accused Carers and Teachers (FACT), w 2000 r. odsetek skazanych za rzekome wykorzystywanie seksualne dzieci wynosił 90%, w porównaniu z zaledwie 9% w przypadkach gwałtów na dorosłych[27]. W 1991 r. wyrok Izby Lordów w sprawie Director of Public Prosecutions versus P znacznie obniżył barierę w dopuszczeniu podobnych dowodów faktycznych na skłonność do popełnienia przestępstwa. To, w połączeniu z policyjną praktyką tzw. „wleczenia” (ang. trawling), czyli wizyt funkcjonariuszy policji od drzwi do drzwi w domach i zapytań ws. ofiar molestowania dzieci oraz możliwość uzyskania odszkodowania pieniężnego[8], stworzyło możliwości i zachętę do popełnienia fałszywych zarzutów[8]. Zwykle oskarżenie o przestępstwo karne musi zostać uzasadnione lub obalone: jeśli świadek oskarżający kogoś o wykorzystywanie seksualne był wystarczająco wiarygodny lub mógł przedstawić dowody potwierdzające, wówczas sprawca zostałby skazany. Do 1991 r. wielokrotne zarzuty wobec tej samej osoby można było uznać za wzajemnie się potwierdzające tylko wtedy, gdy istniały uderzające podobieństwa między zarzucanymi przestępstwami, wskazujące na podpis (ang. signature) przestępcy i odrębny sposób działania. Ale wyrok usunął tę ochronę. W efekcie sądy zaakceptowały ideę potwierdzania objętości (ang. corroboration by volume).

W 2002 r. Home Affairs Select Committee (czwarte sprawozdanie, 2001/2[28]), która zajmowała się policyjnymi praktykami w zakresie wleczenia i odniosła się do ogromnych trudności, z jakimi borykają się osoby oskarżone o wykorzystywanie seksualne dzieci, zaleciła przywrócenie wymogu, aby podobne dowody faktyczne były powiązane z uderzającymi podobieństwami w sprawach dotyczących zarzutów o wykorzystywanie dzieci w przeszłości. Zalecenie to było jednak sprzeczne z rządową białą księgą „Sprawiedliwość dla wszystkich” (ang. Justice For All[29]) z 2002, w której zaproponowano dalsze obniżanie progu dopuszczalności podobnych dowodów faktycznych. Rząd Wielkiej Brytanii odrzucił to zalecenie[30].

Wpływ na dziecko i na fałszywie oskarżonego[edytuj | edytuj kod]

Oskarżenia o wykorzystywanie seksualne dzieci mogą być z natury rzeczy traumatyczne dla dziecka, gdy są fałszywe[31]. Osoby fałszywie oskarżone o wykorzystywanie seksualne dzieci często napotykają na wiele problemów. Charakter popełnionego na nich przestępstwa często wywołuje u nich przytłaczające poczucie zdrady. W sprawach o wysokim stopniu nagłośnienia opinia publiczna ma silną tendencję do zakładania winy oskarżonego, co prowadzi do bardzo poważnego społecznego napiętnowania[7]. Oskarżony, nawet jeśli zostanie uniewinniony, ryzykuje wyrzuceniem z pracy, utratą przyjaciół i innych związków, uszkodzeniem majątku i nękaniem przez tych, którzy uważają go za winnego[32].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f Tara Ney, True and False Allegations of Child Sexual Abuse: Assessment and Case Management, Psychology Press, 1995, ISBN 978-0-87630-758-8 [dostęp 2020-02-22] (ang.).
  2. ↑ Diane H. Schetky, Arthur H. Green, Child Sexual Abuse: A Handbook for Health Care and Legal Professionals, Psychology Press, 1988, ISBN 978-0-87630-495-2 [dostęp 2020-02-22] (ang.).
  3. ↑ Rebecca M. Bolen, Child Sexual Abuse: Its Scope and Our Failure, Springer Science & Business Media, 31 maja 2001, ISBN 978-0-306-46576-5 [dostęp 2020-02-22] (ang.).
  4. ↑ Michael Robin, Assessing Child Maltreatment Reports: The Problem of False Allegations, Haworth Press, 1991, ISBN 978-0-86656-931-6 [dostęp 2020-02-22] (ang.).
  5. ↑ Skazani bez wyroku [online], Wprost, 17 lipca 2016 [dostęp 2020-03-06] (pol.).
  6. ↑ Aleksandra Partyk, Fikcyjny zły dotyk - fałszywe oskarżenia szkodzą rzeczywistym ofiarom [online], prawo.gazetaprawna.pl [dostęp 2020-03-06].
  7. ↑ a b Jerzy Szygiel, W sieci fałszywych oskarżeń [online], www.gosc.pl [dostęp 2020-03-06].
  8. ↑ a b c Guardian Staff, Child abuse witch-hunt traps innocent, „The Observer”, 26 listopada 2000, ISSN 0029-7712 [dostęp 2020-03-15] (ang.).
  9. ↑ Carolyn Hoyle, Naomi Ellen-Speechley, Ros Burnett, The Impact of Being Wrongly Accused of Abuse in Occupations of Trust: Victims’ Voices, Oxford, Wielka Brytania: Centre for Criminology of University of Oxford, s. 13-14 [dostęp 2020-03-15] (ang.).
  10. ↑ Motivations for False Allegations in Colorado Criminal Cases [online], www.hmichaelsteinberg.com [dostęp 2020-03-15].
  11. ↑ a b c Edwin J. Mikkelsen, Thomas G. Gutheil, Margaret Emens, False Sexual-Abuse Allegations by Children and Adolescents: Contextual Factors and Clinical Subtypes, „American Journal of Psychotherapy”, 46 (4), 1992, s. 556–570, DOI: 10.1176/appi.psychotherapy.1992.46.4.556, ISSN 0002-9564 [dostęp 2020-02-22] (ang.).
  12. ↑ a b Stephen J. Ceci: Jeopardy in the courtroom. A scientific analysis of children’s testimony. Washington, DC: American Psychological Association, 1995. [dostęp 2020-02-22].
  13. ↑ a b c Irving B. Weiner, Handbook of Psychology, Personality and Social Psychology, John Wiley & Sons, 2003, ISBN 978-0-471-38404-5 [dostęp 2020-02-22] (ang.).
  14. ↑ Elliot. Aronson, Mistakes were made (but not by me). Why we justify foolish beliefs, bad decisions, and hurtful acts, wyd. 1, Orlando, Fla.: Harcourt, 2008, ISBN 978-0-15-603390-9, OCLC 154746792 [dostęp 2020-02-22].
  15. ↑ Wyatt i inni, Lasting effects of child sexual abuse, Newbury Park: Sage Publications, 1988, ISBN 0-8039-3256-1, OCLC 17548506 [dostęp 2020-02-22].
  16. ↑ A Bentovim, Why do adults sexually abuse children?, „British Medical Journal”, 307 (6897), 1993, s. 144–145, DOI: 10.1136/bmj.307.6897.144, ISSN 0959-8138, PMID: 8343739, PMCID: PMC1678329 [dostęp 2020-02-22] (ang.).
  17. ↑ David Finkelhor, The Dark side of families. Current family violence research, Beverly Hills: Sage Publications, 1983, ISBN 0-8039-1934-4, OCLC 8952234 [dostęp 2020-02-22].
  18. ↑ Kathleen A. Kendall-Tackett, Linda M. Williams, David Finkelhor, Impact of sexual abuse on children: A review and synthesis of recent empirical studies., „Psychological Bulletin”, 113 (1), 1993, s. 164–180, DOI: 10.1037/0033-2909.113.1.164, ISSN 1939-1455 [dostęp 2020-02-22] (ang.).
  19. ↑ Valerie Sinason, Treating survivors of satanist abuse, London: Routledge, 1994, ISBN 0-415-10542-0, OCLC 29256594 [dostęp 2020-02-22].
  20. ↑ Elissa P. Benedek, Diane H. Schetky, Problems in Validating Allegations of Sexual Abuse. Part 1: Factors Affecting Perception and Recall of Events, „Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry”, 26 (6), 1987, s. 912–915, DOI: 10.1097/00004583-198726060-00016 [dostęp 2020-02-22] (ang.).
  21. ↑ a b Arthur H. Green, True and False Allegations of Sexual Abuse in Child Custody Disputes, „Journal of the American Academy of Child Psychiatry”, 25 (4), 1986, s. 449–456, DOI: 10.1016/S0002-7138(10)60001-5 [dostęp 2020-02-22] (ang.).
  22. ↑ a b Arthur H. Green, Factors Contributing to False Allegations of Child Sexual Abuse in Custody Disputes, „Child & Youth Services”, 15 (2), 1991, s. 177–189, DOI: 10.1300/J024v15n02_11, ISSN 0145-935X [dostęp 2020-02-22].
  23. ↑ Susan L McElroy, Paul E Keck, Recovered Memory Therapy: False Memory Syndrome and Other Complications, „Psychiatric Annals”, 25 (12), 1995, s. 731–735, DOI: 10.3928/0048-5713-19951201-09, ISSN 0048-5713 [dostęp 2020-02-22] (ang.).
  24. ↑ Angela Levin, At least half of all parents tried over shaken baby syndrome have been wrongly convicted, expert warns [online], Daily Mail, 4 września 2019 [dostęp 2020-02-22] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-04].
  25. ↑ Kathleen Coulborn Faller, Child sexual abuse. An interdisciplinary manual for diagnosis, case management, and treatment, New York: Columbia University Press, 1988 [dostęp 2020-02-22].
  26. ↑ Diane H. Schetky, Arthur H. Green, Child Sexual Abuse: A Handbook for Health Care and Legal Professionals, Psychology Press, 1988, ISBN 978-0-87630-495-2 [dostęp 2020-02-22] (ang.).
  27. ↑ INNOCENT – Fighting miscarriages of justice [online], innocent.org.uk, 5 września 2011 [dostęp 2020-02-22] [zarchiwizowane z adresu 2011-09-05].
  28. ↑ House of Commons – Home Affairs – Fourth Report [online], publications.parliament.uk [dostęp 2020-02-22].
  29. ↑ Justice for All, 28 września 2011 [dostęp 2020-02-22] [zarchiwizowane 2011-09-28].
  30. ↑ Richard Webster, Similar fact evidence [online], richardwebster.net, 16 lutego 2012 [dostęp 2020-02-22] [zarchiwizowane z adresu 2012-02-16].
  31. ↑ Philip M. Stahl, Complex Issues in Child Custody Evaluations, SAGE, 21 maja 1999, ISBN 978-0-7619-1909-4 [dostęp 2020-02-22] (ang.).
  32. ↑ „Wszyscy nazywają mnie pedofilem. Zostałem niesłusznie oskarżony przez byłą żonę” [online], Papilot.pl [dostęp 2020-03-06] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Fałszywe_oskarżenie_o_wykorzystywanie_seksualne_dzieci&oldid=59174921”