Fabryka Dywanów Kowary
 Budynki biurowe fabryki | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Siedziba | |
| Adres |
ul. Zamkowa 9 |
| Forma prawna | |
| Nr KRS | |
Położenie na mapie Kowarów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu karkonoskiego  | |
 50°47′59,9″N 15°49′48,5″E/50,799972 15,830139
| |
Fabryka Dywanów Kowary – zakład włókienniczy działający od 2. połowy XIX w. do 2009 roku w Kowarach w województwie dolnośląskim.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Fabryka rozpoczęła swoją działalność w połowie XIX wieku, po tym jak w 1854 grupa miejscowych tkaczy przeszła przeszkolenie w tureckim mieście Smyrna (dziś Izmir). Dywany wytwarzano wówczas przez wiązanie węzełków na drewnianych krosnach. Nieustannie szkoląc swych pracowników, zyskując doświadczenie i modyfikując technologię, czterdzieści lat później (w 1894) firma nazwana została Vereinigte Smyrna Teppich Fabriken, a w latach 1906–1912 uzyskała nowe krosna, dzięki czemu możliwe się stało tkanie dywanów z użyciem równocześnie 64 kolorów wełny[1].
W latach 30. XX wieku produkcja sięgała 12 tysięcy metrów kwadratowych dywanów, a produkty z Kowar, oprócz zaopatrzenia krajowego (w Niemczech), eksportowane były do Skandynawii, a nawet do obu Ameryk[1].
Po II wojnie światowej fabryka przejęta została przez państwo polskie i podjęła produkcję o tym samym profilu co przed wojną Do 1951 roku nosiła nazwę Państwowa Fabryka Dywanów Smyrneńskich w Kowarach, a od stycznia 1951 Dolnośląska Fabryka Dywanów Smyrneńskich „Kowary” Przedsiębiorstwo Państwowe Wyodrębnione w Kowarach. W zakład nie inwestowano, ponieważ planowano go przenieść w inny rejon kraju. Decyzję o likwidacji z powodu złego stanu budynków podjęto w 1968 roku, jednak z powodu protestów Ministerstwo Przemysłu Lekkiego zgodziło się na zbudowanie nowych budynków wprowadzając produkcję dywanów typu Axminster. Od 1 stycznia 1973 roku zmieniono nazwę na Fabryka Dywanów „Kowary” w Kowarach. Uruchomiono w niej także (w 1973) wydział produkujący dywany i wykładziny igłowe[2]. Fabryka Dywanów wspierała polskich artystów plastyków zajmujących się tkaniną dekoracyjną. W 1974 r. przy wsparciu dyrekcji fabryki Grupa Tkacka 10 x TAK (założona w 1972 pod kierunkiem Ewy Paradowskiej-Werszler we Wrocławiu) zorganizowała w Kowarach sympozjum z warsztatami, które zapoczątkowało coroczne plenery tkackie w Kowarach[3][4].
6 marca 1992 roku zakład przekształcono w jednoosobową spółkę skarbu państwa pod nazwą Fabryka Dywanów „Kowary” S.A., a 12 września 1995 roku jej akcje spółki wniesiono do Piętnastego Narodowego Funduszu Inwestycyjnego, który od 1996 roku nosił nazwę Narodowy Fundusz Inwestycyjny „Hetman” S.A.[2].
Okres restrukturyzacji spółki w latach 90.XX wieku powodował znaczne problemy ekonomiczne, który wymusiły znaczną redukcję kosztów, w tym redukcję zatrudnienia[2].
Fabryka została zamknięta w 2009 roku. Dywany z Kowar trafiały na rynek zarówno krajowy, jak i międzynarodowy, głównie brytyjski. Do końca lat osiemdziesiątych poważnym odbiorcą zagranicznym produktów z kowarskiej fabryki był m.in. ZSRR.
W Kowarach utkano dywan, który od 1969 zdobił Salę Kolumnową Pałacu Prezydenckiego w Warszawie[5]. Ma 180 metrów kwadratowych, jest utkany z wełny. Ze względów estetycznych 19 stycznia 2009 zastąpiono go nowym wyprodukowanym w Białymstoku. Obecnie ze względu na wartość historyczną kowarski dywan z pałacu eksponowany jest w salach Muzeum Włókiennictwa w Łodzi.
24 czerwca 2018, w jednej z części Fabryki Dywanów, otwarto Muzeum Sentymentów, którego tematem przewodnim stała się właśnie fabryka i kowarski dywan[6].
Na ścianie fabryki znajduje się zabytkowa mozaika przedstawiająca dywan w stylu izmirskim. Powstała ona w 1978 roku według projektu Stanisławy Lewkowicz. 170 tysięcy kosteczek w 17 kolorach wypalono w Fabryce Porcelany w Wałbrzychu[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Z cyklu:”Historia dywanów – Fabryka dywanów z Kowar”. – Teppich – pranie i czyszczenie dywanów, tapicerki Wrocław [online], af-teppich.pl [dostęp 2025-03-16].
- ↑ a b c Fabryka Dywanów "Kowary" w Kowarach [online] [dostęp 2025-03-16].
- ↑ KOWARY [online] [dostęp 2025-03-16].
- ↑ Plener WT-Kowary [online], www.gt.wro7.pl [dostęp 2025-03-16].
- ↑ a b Powstała ze 170 tys. kwadracików. Mozaika w Kowarach doczeka się remontu [online], architektura.muratorplus.pl [dostęp 2025-03-16].
- ↑ Muzeum Sentymentów w Kowarach. oficjalna strona [dostęp 2019-02-12].