Fartein Valen

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Fartein Valen
Ilustracja
Imię i nazwisko

Olav Fartein Valen

Data i miejsce urodzenia

25 sierpnia 1887
Stavanger

Pochodzenie

norweskie

Data i miejsce śmierci

14 grudnia 1952
Haugesund

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

kompozytor

Multimedia w Wikimedia Commons

Olav Fartein Valen (ur. 25 sierpnia 1887 w Stavanger, zm. 14 grudnia 1952 w Haugesund[1][2]) – norweski kompozytor.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Dzieciństwo spędził na Madagaskarze, gdzie jego ojciec był luterańskim misjonarzem[1][2]. W wieku 6 lat wrócił z rodzicami do Stavanger, gdzie pobierał lekcje gry na fortepianie u Jeannette Mohr[2]. Samodzielnie uczył się teorii[2]. W 1906 roku rozpoczął studia filologiczne na uniwersytecie w Oslo, zdecydował się jednak poświęcić muzyce i przeniósł się do konserwatorium w Oslo, gdzie był uczniem Catharinusa Ellinga[2]. Po ukończeniu studiów w 1909 roku wyjechał do Berlina, gdzie kształcił się w Musikhochschule u Maxa Brucha (kompozycja) i Karla Leopolda Wolffa (teoria i kompozycja)[1][2]. W tym okresie działał też jako akompaniator i nauczyciel[1]. Po powrocie do Norwegii mieszkał w latach 1916–1924 na rodzinnej farmie w Valevåg[2]. Od 1927 do 1936 roku zatrudniony był w dziale muzycznym biblioteki uniwersyteckiej w Oslo[1][2]. W 1935 roku przyznano mu dożywotnią pensję państwową[1][2]. Jego uczniami byli Klaus Egge i Harald Lie[1].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

W młodości nawiązywał do stylistyki późnoromantycznej[1], zwłaszcza do twórczości Brahmsa[2]. Z czasem wypracował własną technikę kompozytorską zwaną kontrapunktem dysonansowym[1], po raz pierwszy wykorzystaną w Trio fortepianowym z 1924 roku[1][2]. Zastosował w niej tematy oparte na seriach, w przeciwieństwie jednak do dodekafonii Arnolda Schönberga serie Valena zawierają różną liczbę dźwięków, występują powtórzenia wybranych wysokości lub ich grup przed powtórzeniem całego szeregu skali chromatycznej, łączone są serie o różnych długościach, słyszalne są też następstwa dźwięków typowe dla systemu dur-moll[1]. Zachowywana jest też rytmika szeregów[1][2].

Wybrane kompozycje[edytuj | edytuj kod]

(na podstawie materiałów źródłowych[1])

Utwory orkiestrowe

  • 5 symfonii (I 1937–1939, II 1941–1944, III 1944–1946, IV 1944–1946, V 1951–1952 niedokończona)
  • Pastorale (1929–1930)
  • Sonetto di Michelangelo (1932)
  • Nenia (1932)
  • Cantico di ringraziamento (1932–1933)
  • An die Hoffnung (1933)
  • Epithalamion (1933)
  • La cimetière marin (1933–1934)
  • La isla de las calmas (1934)
  • Ode til Ensomheten (1939)
  • Koncert skrzypcowy (1940)
  • Koncert na fortepian i orkiestrę kameralną (1949–1951)

Utwory kameralne

  • Sonata skrzypcowa (1916)
  • Trio fortepianowe (1917–1924)
  • 2 kwartety smyczkowe (I 1928–1929, II 1930–1931)
  • Serenata na kwintet dęty (1946–1947)

Utwory fortepianowe

  • Legenda (1907)
  • 2 sonaty (1912, 1940–1941)
  • 4 utwory (1934–1935)
  • Wariacje (1935–1936)
  • Gavotte and Musette (1936)
  • Preludium i fuga (1937)
  • 2 preludia (1937)
  • Intermezzo (1939–1940)

Utwory organowe

  • Preludium i fuga (1939)
  • Pastorale (1939)

Utwory wokalno-instrumentalne

  • Ave Maria na sopran i orkiestrę (1917–1921)
  • Mignon na sopran i orkiestrę (1920–1927)
  • Dearest Thou Now, O Soul na sopran i orkiestrę (1920–1928)
  • 3 Gedichte von Goethe na sopran i orkiestrę (1925–1927)
  • 2 chinesische gedichte na sopran i orkiestrę (1925–1927)
  • La noche oscura del alma na sopran i orkiestrę (1939)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 11. Część biograficzna t–v. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2009, s. 204. ISBN 978-83-224-0905-3.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 6 Stre–Zyli. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3729–3730. ISBN 0-02-865571-0.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Fartein_Valen&oldid=71332841”