Kot nubijski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Felis lybica)
Kot nubijski
Felis lybica[1]
Forster, 1780[2]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

drapieżne

Podrząd

kotokształtne

Rodzina

kotowate

Podrodzina

koty

Rodzaj

kot

Gatunek

kot nubijski

Podgatunki
  • F. l. lybica Forster, 1780
  • F. l. cafra Desmarest, 1822
  • F. l. ornata J.E. Gray, 1830
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[55]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Kot nubijski[56], żbik kaspijski[56], żbik korsykański[56], żbik balearski[56], żbik kreteński[56], kot afrykański[57] (Felis lybica) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny kotów (Felinae) w obrębie rodziny kotowatych (Felidae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1780 roku niemiecki przyrodnik Johann Reinhold Forster nadając mu nazwę Felis lybica[2]. Holotyp pochodził z rejonu starożytnego miasta Kafsa w Tunezji[58].

Felis lybica jest często uważany za podgatunek F. silvestris, ale dowody genetyczne i morfologiczne potwierdzają rozpoznanie dwóch odrębnych gatunków żbika, z F. lybica będącym przodkiem F. catus[59][58]. Wydaje się, że istnieją trzy różne linie genetyczne F. lybica[59][58]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzy podgatunki[58].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Felis: łac. feles lub felis „kot”[60].
  • lybica: łac. lybicus „libijski”[61][62].
  • cafra: nowołac. Caffra „południowo-afrykański”[63].
  • ornata: łac. ornatus „ozdobny, strojny, ozdobiony, znakomity”, od ornare „ozdobić”[64].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Kot nubijski występuje w południowej Europie, Afryce i Azji zamieszkując w zależności od podgatunku[58][56]:

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 40,6–66,5 cm, długość ogona 24,1–36,8 cm; masa ciała 2,4–6,4 kg dla osobników z Afryki; długość ciała (bez ogona) 47–74 cm, długość ogona 21,9–36 cm; masa ciała 2–6 kg dla osobników z Azji[65]. Kot o dość lekkiej budowie. Ogon spiczasty, długi i cienki. Kot o zmiennym ubarwieniu, od żółtoszarego do ciemnoszarego. Deseń mało widoczny, podobny do wzoru spotykanego u kotów domowych. Tylna strona uszu ma czerwony lub rudobrązowy odcień. Ogon z dwiema wyraźnymi obrączkami, reszta „rozmazana”. Pyszczek prążkowany. Koty leśne są ciemniejsze od tych, które zamieszkują półpustynie.

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Prowadzi samotny tryb życia. Żywi się drobnymi gryzoniami, pajęczakami, jaszczurkami i niewielkimi ptakami. Ciąża trwa około 50–60 dni, w miocie 2–3 młodych. Dojrzałość płciową osiąga w wieku 11 miesięcy.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Felis lybica, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b G. Forster: Herrn von Buffons Naturgeschichte der vierfüssigen Thiere. Cz. 6. Berlin: Bey Joachim Pauli, Buchhändler, 1780, s. 313. (niem.).
  3. ↑ Anmerkungen zu James Bruce Reise nach Abyssinien. W: J.F. Gmelin: Anhang zu James Bruce Reisen in das Innere von Africa nach Abyssinien an die Quellen des Nils welcher Berichtigungen und Zusäzze aus der Naturgeschichte. Rinteln; Leipzig: In der Expedition der theologischen Annalen; In Commission bey Joh. Ambrosius Barth, 1791, s. 27, 79. (niem.).
  4. ↑ a b R. Kerr: The animal kingdom, or zoological system, of the celebrated Sir Charles Linnæus. containing a complete systematic description, arrangement, and nomenclature, of all the known species and varieties of the mammalia, or animals which give suck to their young. Class I, Mammalia. Edinburgh: A. Strahan, and T. Cadell, London, and W. Creech, 1792, s. 156. (ang.).
  5. ↑ G.-A. Olivier: Reise durch das Türkische Reich, Egypten und Persien, während der ersten sechs Jahre der französischen Republik oder von 1792 bis 1798. Cz. 2. Weimar: Verlag des Landes-Industrie-Comptoirs, 1805, s. 71. (niem.).
  6. ↑ J. Hermann: Observationes Zoologicae: quibus novae complures, aliaeque animalium species describuntur et illustrantur. Argentorati: Amandum Koenig, 1804, s. 38. (łac.).
  7. ↑ A.G. Desmarest: Mammalogie, ou, Description des espèces de mammifères. Cz. 2. Paris: Chez Mme. Veuve Agasse, imprimeur-libraire, 1822, s. 540, seria: Encyclopédie méthodique. (fr.).
  8. ↑ Temminck 1824 ↓, s. 123.
  9. ↑ Temminck 1824 ↓, s. 128.
  10. ↑ H.R. Schinz: Das Thierreich, eingetheilt nach dem Bau der Thiere als Grundlage ihrer Naturgeschichte und der vergleichenden Anatomie von den Herrn Ritter von Cuvier. Cz. 4: Zoophyten. Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’schen Buchhandlung, 1825, s. 509. (niem.).
  11. ↑ A. Smith: A descriptive catalogue of the South African Museum. Cz. 1: Of Mammalia. Cape Town: W. Bridekirk, 1828, s. 10. (ang.).
  12. ↑ P.J. Cretzschmar: Säugethiere. W: E. Rüppell: Atlas zu der Reise im nördlichen Afrika. Frankfurt am Main: Gedruckt und in Commission bei Heinr. Ludw. Brönner, 1826, s. 1. (niem.).
  13. ↑ J.E. Gray: Illustrations of Indian Zoology, chiefly selected from the collection of Major-General Hardwicke. Cz. 1. London: Treuttel, Wurtz, Treuttel, Jun. and Richter, 1934, s. ryc. 2. (ang.).
  14. ↑ a b F.W. Hemprich & Ch.G. Ehrenberg: Symbolae physicae, seu, Icones et descriptiones corporum naturalium novorum aut minus cognitorum. T. 1: Zoologica. Cz. 2: Mammalium. Berolini: Ex Officina Academica, venditur a Mittlero, 1832, s. folio jj. (łac.).
  15. ↑ W. Jardine: The naturalist’s library. Cz. 16: Natural history of the Felinae. Edynburg: W. H. Lizars, 1834, s. 232. (ang.).
  16. ↑ E. Blyth. Synoptical List of the Species of Felis inhabiting the Indian Region and the adjacent parts of Middle Asia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1863, s. 185, 1863. (ang.). 
  17. ↑ H.B. Tristram: Natural History of the Bible: Being a Review of the Physical Geography, Geology, and Meteorology of the Holy Land; With a Description of Every Animal and Plant Mentioned in Holy Scripture. London: Society for Promoting Christian Knowledge, 1867, s. 67. (ang.).
  18. ↑ J.E. Gray. On the steppe-cat of Bokhara (Chaus caudatus). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1874, s. 31, 1874. (ang.). 
  19. ↑ Lataste 1885 ↓, s. 229.
  20. ↑ Lataste 1885 ↓, s. 231.
  21. ↑ J.W. Yerbury & O. Thomas. On the mammals of Aden. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1895, s. 547, 1895. (ang.). 
  22. ↑ G. Martorelli. Nota zoologica sopra i gatti selvatici e le loro affinità colle razze domestiche. „Atti della Società italiana di scienze naturali”. 35, s. 266, 1895. (wł.). 
  23. ↑ J. Anderson & W.E. de Winton: Zoology of Egypt: Mammalia. London: Hugh Rees, 1902. (ang.).
  24. ↑ Schwann 1904 ↓, s. 422.
  25. ↑ Schwann 1904 ↓, s. 423.
  26. ↑ Schwann 1904 ↓, s. 424.
  27. ↑ K.A. Satunin. Neue Katzenarten aus Central-Asien. „Ежегодникъ Эooлoгическагo Музея Императорскoй Акaдeмiи Нaукъ”. 9, s. 533, 1904. (niem.). 
  28. ↑ Á. Cabrera. Mamiferos de Mogador. „Boletín de la Real Sociedad Española de Historia Natural”. 6, s. 362, 1906. (hiszp.). 
  29. ↑ a b E. Heller. New Antelopes and Carnivores from British East Africa. „Smithsonian Miscellaneous Collection”. 61 (13), s. 14, 1914. (ang.). 
  30. ↑ Zukowsky 1915a ↓, s. 95.
  31. ↑ Zukowsky 1915a ↓, s. 97.
  32. ↑ Zukowsky 1915b ↓, s. 125.
  33. ↑ Zukowsky 1915b ↓, s. 127.
  34. ↑ Zukowsky 1915b ↓, s. 130.
  35. ↑ А. Бируля. Замҍтка о рҍдкой цвҍтовой морфҍ Felis саиdata Grey. „Ежегодникъ Эooлoгическагo Музея Императорскoй Акaдeмiи Нaукъ”. 19, s. ii, 1915. (ros.). 
  36. ↑ a b А. Бируля. О двухъ новыхъ азiатскихъ кошкахъ. „Ежегодникъ Эooлoгическагo Музея Императорскoй Акaдeмiи Нaукъ”. 21, s. i–ii, 1916. (ros.). 
  37. ↑ Ghigi. Vertebrati di Cirenaica. „Memorie della Reale Accademia delle Scienze dell’Istituto di Bologna, Classe di Scienze Fisiche – Sezione delle Scienze Naturali”. Serie VII. 7, s. 79, 1920. (wł.). 
  38. ↑ O. Thomas & M.A.C. Hinton. Captain Angus Buchanan's Aïr Expedition. II. On the mammals (other than ruminants) obtained during the expedition to Aïr (Asben). „Novitates zoologicae”. 28 (1), s. 2, 1921. (ang.). 
  39. ↑ R.E. Cheesman. Report on the mammals of Mesopotamia collected by members of the Mesopotamian Expeditionary Force, 1915 to 1919. „Journal of the Bombay Natural History Society”. 27, s. 331, 1921. (ang.). 
  40. ↑ a b O. Thomas. Some new African Mammalia. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 17, s. 180, 1926. DOI: 10.1080/00222932608633388. (ang.). 
  41. ↑ O. Thomas. On mammals from Ovamboland and the Cunene River, obtained during Capt. Shortridge’s third Percy Sladen and Kaffrarian Museum Expedition into South-West Africa. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1926 (1), s. 291, 1926. (ang.). 
  42. ↑ O. Thomas. The Transvaal race of the common S.-African wild cat. „The Annals and Magazine of Natural History”. Tenths series. 1, s. 319, 1928. DOI: 10.1080/00222932808672787. (ang.). 
  43. ↑ L. Lavauden. Sur le Chat sauvage de la Corse. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 189, s. 1023, 1929. (fr.). 
  44. ↑ E. Schwarz. Die Wildkatze der Balearen. „Zoologischer Anzeiger”. 91, s. 223, 1930. (niem.). 
  45. ↑ S.I. Ognev. Übersicht der russischen Kleinkatzen. „Zeitschrift für Säugetierkunde”. 5, s. 67, 1930. (niem.). 
  46. ↑ A. Roberts. Preliminary description of fifty-seven new forms of South African mammals. „Annals of the Transvaal Museum”. 15 (1), s. 6, 1932. (ang.). 
  47. ↑ R.I. Pocock. A new desert cat (Felis) from North China. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1943 (3), s. 172, 1943. DOI: 10.1111/j.1096-3642.1943.tb00838.x. (ang.). 
  48. ↑ a b Pocock 1944 ↓, s. 68.
  49. ↑ Pocock 1944 ↓, s. 71.
  50. ↑ Pocock 1944 ↓, s. 72.
  51. ↑ R.I. Pocock. The wild cat (Felis lybica) of Palestine. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eleventh series. 11, s. 125, 1944. DOI: 10.1080/00222934408527411. (ang.). 
  52. ↑ R.I. Pocock. The wild cat (Felis lybica) of northern Benguella, Angola. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eleventh series. 11, s. 131, 1944. DOI: 10.1080/00222934408527412. (ang.). 
  53. ↑ T. Haltenorth: Die Wildkatzen der alten Welt. Eine Übersicht über die Gattung Felis. Leipzig: Geest & Portig, 1953, s. 29. (niem.).
  54. ↑ D.L. Harrison: The mammals of Arabia. Cz. 2: Carnivora, Hyracoidea, Artiodactyla. London: Ernest Benn Ltd, 1968, s. 283. (ang.).
  55. ↑ A. Ghoddousi i inni, Felis lybica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2022, wersja 2022-2 [dostęp 2023-03-13] (ang.).
  56. ↑ a b c d e f Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 135. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  57. ↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 140, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  58. ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 406. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  59. ↑ a b A.C. Kitchener, C. Breitenmoser-Würsten, E. Eizirik, A. Gentry, L. Werdelin, LA. Wilting, N. Yamaguchi, A.V. Abramov, P. Christiansen, C. Driscoll, J.W. Duckworth, W.E. Johnson, S.J. Luo, E. Meijaard, P O’Donoghue, J. Sanderson, K. Seymour, M. Bruford, C. Groves, M. Hoffmann, K. Nowell, Z. Timmons & S. Tobe. A revised taxonomy of the Felidae : The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group. „Cat News”. Special Issue (80), s. 17–19, 2017. (ang.). 
  60. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 284, 1904. (ang.). 
  61. ↑ J. Nijhof: Carnivora (Vleesetende zoogdieren). paulvoorhaar.nl. [dostęp 2022-04-05]. (niderl.).
  62. ↑ libyca, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-04-12] (ang.).
  63. ↑ cafra, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-04-12] (ang.).
  64. ↑ ornata, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-04-12] (ang.).
  65. ↑ M.E. Sunquist & F.C. Sunquist: Family Felidae (Cats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 167–168. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kot_nubijski&oldid=72253549”