Przejdź do zawartości

Felix Baumgartner

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Felix Baumgartner
B.A.S.E. 502
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

20 kwietnia 1969
Salzburg

Data i miejsce śmierci

17 lipca 2025
Porto Sant’Elpidio

Zawód, zajęcie

spadochroniarz

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Felix Baumgartner (ur. 20 kwietnia 1969 w Salzburgu, zm. 17 lipca 2025 w Porto Sant’Elpidio[1][2]) – austriacki spadochroniarz oraz BASE jumper. Był znany z wykonywania szczególnie niebezpiecznych akrobacji. Trenował spadochroniarstwo w austriackiej armii, gdzie uczono go m.in. lądowania na małych obszarach.

14 października 2012 wykonał skok ze stratosfery z wysokości 38 969,4 metrów[3][4] w ramach przedsięwzięcia Red Bull Stratos. Pobił trzy rekordy – najwyższy lot załogowy balonem, najwyższy skok spadochronowy oraz największa prędkość swobodnego lotu[5]. 24 października 2014 r. jego rekord wysokości skoku pobił 57-letni Alan Eustace[6], nie używając przy tym specjalnej kapsuły.

Zmarł 17 lipca 2025 roku, podczas lotu motoparalotnią(inne języki) w okolicach Porto Sant’Elpidio we Włoszech – niedługo po starcie z platformy paralotniowej stracił kontrolę nad maszyną i spadł na teren ośrodka wypoczynkowego Le Mimose del Club del Sole, gdzie uderzył o drewnianą konstrukcję stojącą przy basenie[1][2][7][8]. W wyniku zdarzenia jeden z pracowników obiektu został niegroźnie ranny wskutek uderzenia odłamkiem gruzu. Podjęte na miejscu wobec Baumgartnera działania reanimacyjne okazały się nieskuteczne[8]. Przyczyną wypadku mogło być zatrzymanie akcji serca sportowca podczas lotu[2].

Dokonania

[edytuj | edytuj kod]
  • 1999: ustanowienie światowego rekordu w skoku ze spadochronem z najwyższego budynku Petronas Towers w Kuala Lumpur w Malezji[9]
  • 1999: światowy rekord w najniższym skoku BASE jump z ramienia pomnika Chrystusa Odkupiciela w Rio de Janeiro z wysokości 29 m[9]
  • 26 kwietnia 2002: wykonał pierwszy w Polsce skok BASE jump – z dachu Hotelu Marriott w Warszawie[10]
  • 31 lipca 2003: jako pierwszy przeleciał nad La Manche, wykorzystując specjalnie skonstruowane skrzydło z włókna węglowego[9]
  • 27 czerwca 2004: jako pierwszy skoczył z ukończonego wiaduktu Millau we Francji[9]
  • 18 sierpnia 2006: jako pierwszy wylądował ze spadochronem, a następnie skoczył z budynku Turning Torso w Malmö w Szwecji[11]
  • 12 grudnia 2007: jako pierwszy skoczył z tarasu widokowego na 91 piętrze (ok. 390 m), wtedy najwyższego ukończonego budynku na świecie, Taipei 101 na Tajwanie[9]
  • 14 października 2012: pobił rekord najwyższego lotu załogowego balonem, najwyższego skoku spadochronowego oraz największej prędkości swobodnego lotu[5]

Red Bull Stratos

[edytuj | edytuj kod]

Skoki próbne

[edytuj | edytuj kod]

15 marca 2012 Baumgartner wykonał pierwszy z dwóch skoków próbnych w ramach przedsięwzięcia Red Bull Stratos, z wysokości 21 818 m. Spadał swobodnie około 3 minuty i 43 sekundy, osiągając prędkość ponad 580 km/h przed otworzeniem spadochronu. Cały skok trwał około 8 minut i 8 sekund. Baumgartner jest trzecim skoczkiem, który bezpiecznie wylądował ze spadochronem skacząc z wysokości ponad 21,7 km[12].

25 lipca 2012 wykonał drugi z planowanych skoków próbnych, z wysokości 29 460 m. Osiągnięcie wysokości docelowej zajęło około 90 minut, a czas spadania swobodnego oszacowano na 3 minuty 48 sekund. Baumgartner wylądował bezpiecznie w pobliżu Roswell w stanie Nowy Meksyk. Maksymalną prędkość oszacowano na 863 km/h[13].

Skok główny

[edytuj | edytuj kod]

9 października 2012 miał skoczyć z około 36 tysięcy metrów i przekroczyć prędkość dźwięku podczas spadku swobodnego[14]. Próba została jednak wstrzymana z powodu nieodpowiednich warunków atmosferycznych[15].

Kolejna próba, tym razem udana, miała miejsce 14 października 2012. Baumgartner wykonał skok z wysokości około 39 km – spadał swobodnie przez 4 minuty i 22 sekundy[16], pokonując prędkość dźwięku i wylądował bezpiecznie ze spadochronem po 9 minutach i 3 sekundach[16], na pustyni w Nowym Meksyku w pobliżu Roswell. Austriakowi nieoficjalnie udało się pobić cztery rekordy – najwyższy lot załogowy balonem i najwyższy skok spadochronowy wynoszący 38 969,4 m[3] (poprzedni rekord Victora Prathera i Malcoma Rossa to 34 668 m z 1961 roku[17][18]), najdłuższy dystans pokonany w spadku swobodnym (36 402,6 m)[3] oraz największa prędkość swobodnego lotu 1357,6 km/h (Mach 1,25)[3]. Rekordy zostały oficjalnie zatwierdzone 22 lutego 2013 roku przez Międzynarodową Federację Lotniczą (FAI). Wszystkie z nich znalazły się w klasie G - „Spadochrony”, podklasie G-2 – „Poza zawodami” oraz w kategorii ogólnej. Kategoria maksymalna pionowa prędkość spadku swobodnego została wprowadzona przez FAI po raz pierwszy, by oddać przełomowy charakter projektu Red Bull Stratos[19]. Poprzednie nieoficjalne rekordy ustanowił w 1960 roku Joseph Kittinger. Przy okazji padł inny rekord – skok Baumgartnera obejrzało na żywo w serwisie YouTube ponad 8 milionów internautów (poprzedni rekord należał do relacji z igrzysk olimpijskich w Londynie, kiedy zmagania sportowców przed komputerami na żywo śledziło równocześnie pół miliona ludzi)[20].

W czasie lotu balonem Baumgartner informował ekipę naziemną (w jej skład wchodził Joseph Kittinger, będący jego bezpośrednim rozmówcą, a także mentorem w czasie całego przedsięwzięcia), że „jest mu za zimno”, natomiast w czasie spadania, że „zaparował mu hełm”[17]. Nie udało mu się poprawić rekordu Kittingera w długości swobodnego spadania z 1960 roku, wynoszącego 4 minuty i 36 sekund.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Addio a Felix Baumgartner, l'uomo che si lanciò dalla stratosfera [online], Il Fatto Quotidiano, 17 lipca 2025 [dostęp 2025-07-17] (wł.).
  2. ↑ a b c Felix Baumgartner ist tot: Extremsportler stirbt bei Paragliding-Unfall [online], Bild, 17 lipca 2025 [dostęp 2025-07-17] (niem.).
  3. ↑ a b c d Scientific Data Review. [w:] Stratos [on-line]. Red Bull. [dostęp 2013-02-05]. (ang.).
  4. ↑ mk//bgr/k: Felix Baumgartner po skoku ze stratosfery leciał szybciej niż do tej pory sądzono. Wykazały to ostateczne pomiary, których wyniki właśnie opublikowano.. [w:] tvn24.pl [on-line]. 2012-02-05. [dostęp 2013-02-05].
  5. ↑ a b Blog | Red Bull Stratos. 2012-10-14. [dostęp 2012-10-15].
  6. ↑ John Markoff: Parachutist’s Record-Breaking Fall: 26 Miles, 15 Minutes. The New York Times. [dostęp 2014-10-24]. (ang.).
  7. ↑ Felix Baumgartner nie żyje [online], tvn24.pl, 17 lipca 2025 [dostęp 2025-07-17].
  8. ↑ a b Tod des Extremsportlers Baumgartner wird untersucht. [w:] Europa [on-line]. tagesschau.de, 2025-07-18. [dostęp 2025-07-19]. (niem.).
  9. ↑ a b c d e Accomplishments. [dostęp 2012-10-27].
  10. ↑ Felix Baumgartner BASE jump off the Marriott in Warsaw – film. youtube.com. [dostęp 2012-10-16].
  11. ↑ Felix Baumgartner jumps from Turning Torso. 2006-08-18. [dostęp 2012-10-15].
  12. ↑ Skydiver jumps 13.6 miles on path to world’s highest jump. The Christian Science Monitor, 2012-03-15. [dostęp 2012-11-05].
  13. ↑ Skydiver Leaps from 18 Miles Up in 'Space Jump' Practice. space.com, 2012-07-25. [dostęp 2012-11-05].
  14. ↑ Red Bull Stratos – Niecałe 24 godziny do startu. 2012-10-08. [dostęp 2012-10-10].
  15. ↑ Red Bull Stratos – Misja została wstrzymana. 2012-10-09. [dostęp 2012-10-10].
  16. ↑ a b The World Record Jump; Red Bull Stratos. [dostęp 2012-10-16].
  17. ↑ a b Skok Felixa Baumgartnera. Spadł z kosmosu, ale nie pobił wszystkich rekordów. 2012-10-14. [dostęp 2012-11-07].
  18. ↑ World Record Balloon Flight Set By Navy At 113,739.9 Feet. 2011-05-04. [dostęp 2012-10-27].
  19. ↑ Łukasz Żmijewski: Kosmos. Tajemnice Wszechświata.. T. 68. Poznań: Amermedia, 2013, s. 4-5. ISBN 978-83-252-1921-5.
  20. ↑ Felix Baumgartner pobił jeszcze jeden rekord. Na YouTube. 2012-10-15. [dostęp 2012-10-15].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Laureaci nagrody dla ekstremalnego sportowca roku – Laureus World Sports Award for Action Sportsperson of the Year
  1. ↑ Nie przyznano
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Felix_Baumgartner&oldid=77343551”