Film sztuk walki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Film sztuk walki – typowy dla kinematografii azjatyckiej gatunek kina akcji i przygody z elementami sztuk walki[1]. Rodzaje sztuk walki, jakie w takich filmach są pokazywane, przynależą zazwyczaj od kręgu kulturowego do jakiego należy konkretna krajowa kinematografia.

Przykładowo:

Historia[edytuj | edytuj kod]

Filmy sztuk walki mają długą tradycję w kinematografii dalekowschodniej.

Chiny[edytuj | edytuj kod]

Oparte na chińskich legendach filmy akcji z elementami sztuk walki, w szczególności szermierki mieczem, tworzono w epoce filmu niemego; przykładem mogą być filmy z lat 20. XX wieku takich reżyserów jak Ren Pengnian czy Shao Zuiweng. Filmem, który wyznaczył kanon gatunku i doczekał się 17 kontynuacji było Spalenie Świątyni Czerwonego Lotosu (chiń. upr. 火烧红莲寺; pinyin Huǒshāo Hóngliánsì) Zhang Shichuana z 1928 roku. Pierwsza fala filmów walki, licząca ponad 250 tytułów z przełomu lat 20. i 30., charakteryzowała się wykorzystaniem mitologicznych i legendarnych, jasno podzielonych na czarne i białe charaktery i dramatycznymi konfliktami, rozstrzyganymi drogą pojedynków. Krytykowane za brak realizmu społecznego i eskapizm, filmy te jednak odpowiadały gustom plebejskiej publiczności i wyznawanemu przez nią systemowi wartości[4].

Pokaz w klasztorze Shaolin

Po 1949 znaczna grupa reżyserów z Szanghaju uciekła do Hongkongu i przyczyniła się do rozwoju gatunku w tamtejszej kinematografii. Wykształcił się tam specyficzny podgatunek kantońskich filmów sztuk walki, dla których typowy był większy realizm scen walki. Jednym z głównych przedstawicieli był reżyser Wu Pang, który nakręcił liczącą 80 filmów serię o przygodach Wu Feihonga, którego grał Kwan Tak-hing[4].

W latach 1960. kino w języku kantońskim zaczęło przegrywać konkurencję z filmami kręconymi w języku mandaryńskim. Najważniejszą wytwórnią tego okresu było Shaw Brothers Studio (jednym z braci był Run Run Shaw), którego jednym z reżyserów był King Hu. Hu przeniósł się następnie na Tajwan, gdzie nakręcił swoje najwybitniejsze dzieła, osadzone w konwencji historycznej Karczma Smoczych Wrót (chiń. upr. 龙门客栈; pinyin Lóngmén Kèzhàn) i Dotyk Zen (chiń. upr. 侠女; pinyin Xiá Nǚ)[4]. Bracia Shaw kontynuowali produkcję fantastycznych i bardzo gwałtownych filmów; ich najznaczniejszym reżyserem był Chang Cheh (w 1974 także przeniósł się na Tajwan, gdzie tworzył filmy głównie o klasztorze Shaolin)[4].

Bruce Lee, najważniejsza gwiazda lat 1970. powrócił do bardziej realistycznej konwencji, odrzucając elementy fantastyczne i efekty specjalne. Jego Wściekłe pięści czy Wejście smoka były wielkimi hitami, ale po śmierci Lee gatunek podupadł. Odrodzenie nastąpiło w końcu dekady, dzięki połączeniu filmów walki z komedią np. w filmach z Jackie Chanem. W latach 80. nastąpił też kolejny renesans filmów fantastycznych (głównie w reżyserii Tsui Harka). Wtedy też rozpoczął karierę gwiazdor następnej dekady – Jet Li[4].

W latach 90. zaznaczyła się coraz większa współpraca między kinem Hongkongu i Chińskiej Republiki Ludowej. Filmy kung-fu, początkowo podejrzliwie przyjmowane w ChRL, zyskały duże powodzenie, a twórcy zwracali uwagę na realizm scen walki, odniesienia patriotyczne i nacjonalistyczne; równocześnie w Hongkongu wciąż powstawały kontynuujące tradycje rozmaitych podgatunków, jak np. film wuxia Popioły czasu Wong Kar-Waia[4].

Typologia[edytuj | edytuj kod]

Rozróżniając technikę walki i umiejscowienie fabuły można wyróżnić następujące typy filmów sztuk walki:

  • filmy kungfu – bohater szuka zemsty, używa gołych dłoni lub białej broni, brak elementu fantasy znanego z typu wuxia[5]
  • filmy wuxia – typowo chiński z błędnymi rycerzami i latającymi szermierzami, przede wszystkim broń tnąca[6]
  • filmy ninja – mniejsza liczba filmów, bohaterowie używają ninjutsu[7]
Przykłady filmów z chińskimi sztukami walki

Przykłady filmów z japońskimi sztukami walki[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Bill Palmer, Karen Palmer, Richard Meyers: The Encyclopedia of martial arts movies. Lanham: Scarecrow Press, 1995, s. XI-XIII. ISBN 978-0-8108-4160-4. (ang.).
  2. Shinichi „Sonny” Chiba: A Real Man Bastard! (ang.) w Henshin Online [dostęp 2015-02-12].
  3. Tomisaburo Wakayama. newsfinder.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-16)]. (ang.) w Newsfinder [dostęp 2015-02-12].
  4. a b c d e f Martial arts film. W: Yingjin Zhang, Zhiwei Xiao: Encyclopedia of Chinese film. London: Routledge, 1998, s. 237-239. ISBN 0-203-19555-8.
  5. Kung-Fu-Filme. filmlexikon.uni-kiel.de, 2012-10-13. [dostęp 2014-12-25]. (niem.).
  6. Wuxia Fiction. www.heroic-cinema.com. [dostęp 2014-12-25]. (ang.).
  7. Ninja-Film. filmlexikon.uni-kiel.de, 2012-10-13. [dostęp 2014-12-25]. (niem.).
  8. Napij się ze mną. www.filmweb.pl. [dostęp 2014-12-25]. (pol.).
  9. Dotyk Zen. www.filmweb.pl. [dostęp 2014-12-25]. (pol.).
  10. Jednoręki szermierz. www.filmweb.pl. [dostęp 2014-12-25]. (pol.).
  11. Wejście smoka. www.filmweb.pl. [dostęp 2014-12-25]. (pol.).
  12. Ręka śmierci. www.filmweb.pl. [dostęp 2014-12-25]. (pol.).
  13. 36 komnata Shaolin. www.filmweb.pl. [dostęp 2014-12-25]. (pol.).
  14. Pijany mistrz. www.filmweb.pl. [dostęp 2014-12-25]. (pol.).
  15. Klasztor Shaolin. www.filmweb.pl. [dostęp 2014-12-25]. (pol.).
  16. Śmiertelny pojedynek. www.filmweb.pl. [dostęp 2014-12-25]. (pol.).
  17. Przyczajony tygrys, ukryty smok. www.filmweb.pl. [dostęp 2014-12-25]. (pol.).
  18. Dom latających sztyletów. www.filmweb.pl. [dostęp 2014-12-25]. (pol.).