Fiołek wonny
| ||
| ||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | różowe | |
| Rząd | malpigiowce | |
| Rodzina | fiołkowate | |
| Rodzaj | fiołek | |
| Gatunek | fiołek wonny | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Viola odorata L. Sp. pl. 2:934. 1753 | ||
Fiołek wonny, fiołek pachnący (Viola odorata L.) – gatunek rośliny należący do rodziny fiołkowatych. Występuje w stanie dzikim w Europie, w zachodniej Azji (Cypr, Turcja) i północnej Afryce (Makaronezja, Wyspy Kanaryjskie)[2]. W Polsce średnio pospolity na niżu i w niższych położeniach górskich. Uprawiany i często dziczejący.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Płożący, ze ścielącymi się rozłogami. Wysokość 5–10 cm.
- Liście
- Omszone, od spodu błyszczące, nerkowate lub jajowate, u nasady sercowate. Przylistki frędzlowate, lancetowate, o szerokości 3–4 mm.
- Kwiaty
- Ciemnofioletowe, rzadziej białe, wonne. Płatek dolny na szczycie wycięty, działki tępe.
- Owoce
- Torebka kulistawa, owłosiona.
- Część podziemna
- Kłącze.
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od marca do kwietnia. Zasiedla widne lasy liściaste i ich skraje, zarośla, trawiaste polany, trawniki. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Glechometalia[3]. Jest rośliną półzimozieloną – cześć liści pozostaje do okresu wiosny. Rośnie na stanowiskach półcienistych lub cienistych, na glebie próchniczej, lekko wilgotnej[4].
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
- Roślina lecznicza:
- Surowiec zielarski: Ziele fiołka wonnego z korzeniami (Herba Violae odoratae cum radicibus) zawiera wiolinę, wiolatozyd, pochodne delfinidyny (wiolanina), olejek eteryczny, którego głównym składnikiem jest iron, saponiny triterpenowe, śluz.
- Działanie: działa wykrztuśnie, napotnie, moczopędnie, odkażająco, żółciopędnie i rozkurczowo. Upłynnia zalegający śluz w drogach oddechowych, ułatwiając jego wydalenie. Przedawkowanie powoduje nudności, wymioty i biegunkę.
- Zbiór i suszenie: w porze kwitnienia. Surowiec suszy się w temp. 20–40 °C.
- Sztuka kulinarna: liście fiołka można dodawać do wiosennych zup. Kwiaty dawniej kandyzowano, produkowano z nich syrop na kaszel[5] oraz używano ich do aromatyzowania octu.
- Uprawiany jako roślina ozdobna ze względu na swój bardzo przyjemny zapach oraz piękne kwiaty.
Zmienność[edytuj | edytuj kod]
Tworzy mieszańce z fiołkiem białym, f. bławatkowym, f. kosmatym, f. pagórkowym[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2009-11-30].
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-10].
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ Wymarzonyogrod: Fiołek wonny (pol.). 2013. [dostęp 2013-04-10].
- ↑ Przyprawy z łąk i lasów – Różne przysmaki – Vademecum smakosza / nawidelcu.pl
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.