Forțele Navale Române
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Siły zbrojne | |
| Data utworzenia |
22 października 1860 |
| Prefiks |
ROS (nieoficjalny) |
| Proporzec |
|
Forțele Navale Române (Rumuńskie Siły Morskie) − marynarka wojenna Rumunii. Składa się z floty operującej na Morzu Czarnym oraz flotylli rzecznej, która operuje na Dunaju. W 2011 liczyła 7150 ludzi i około 60 jednostek pływających. Fregaty stacjonują obecnie w Konstancy, a korwety w Mangalii. Od 1880 do 1948 roku marynarka nosiła nazwę Królewska Rumuńska Marynarka (Marina Regală Română), a od 1948 roku Rumuńskie Siły Morskie (Forțele Navale Române).
Historia[edytuj | edytuj kod]
Początki i I wojna światowa[edytuj | edytuj kod]
Początkowo własne siły morskie operujące na Dunaju były tworzone przez władców Muntenii, Mołdawii i Siedmiogrodu[1]. Wspólna marynarka wojenna została utworzona 22 października 1860 roku w ramach Zjednoczonego Księstwa Mołdawii i Wołoszczyzny dekretem księcia Aleksandra Jana Cuzy[1]. Posiadała wtedy 6 okrętów i 275 marynarzy stacjonujących w bazie w Izmaile, następnie przeniesionej do Braiły, ostatecznie w 1867 roku bazę ulokowano w Gałaczu. Pierwszy statek o napędzie parowym - „Rumunia” zwodowano w 1864 roku[1].
W czasie wojny rosyjsko-tureckiej w 1877 Rumunia wystąpiła po stronie Imperium rosyjskiego, a jej okręty pływały pod rosyjską banderą, wykonując głównie zadania zaopatrzeniowe na rzecz Rosjan oraz patrolując szlaki morskie. Jedynym sukcesami w tym konflikcie było zatopienie dwóch tureckich monitorów[a]. Na skutek tej wojny Rumunia zyskała niepodległość oraz dostęp do Morza Czarnego, gdzie wybudowano port w Konstancy[2]. W 1896 roku dekretem królewskim marynarkę rozdzielono na Dywizję Morską z dowództwem w Konstancy i Dywizję Dunaju z dowództwem w Gałaczu[1]. W tym czasie rumuńskie okręty używały prefiksu NMS od Nava Majestatii Sale, czyli rumuńskiego odpowiednika brytyjskiego przedrostka HMS.
W momencie wybuchu I wojny światowej w 1914 roku marynarka wojenna posiadała z okrętów morskich o większej wartości jedynie przestarzały krążownik NMS „Elisabeta” z 1888, używany w czasie II wojny bałkańskiej (działa zdemontowano i umieszczono na lądzie, a okręt wycofano) i trzy stare francuskie torpedowce[2]. Podczas wojny, w 1916 roku zmobilizowano nadto cztery statki pasażerskie, służące aktywnie jako krążowniki pomocnicze oraz transportowce wodnosamolotów[2]. Oprócz tego flota rzeczna posiadała cztery nowoczesne monitory i osiem brytyjskich torpedowców rzecznych[2]. W 1913 roku zamówiono we Włoszech cztery nowoczesne niszczyciele, lecz nie zostały dostarczone z uwagi na wybuch wojny[3]. Przez całą wojnę zatopiono jedynie austro-węgierski monitor, który wszedł na minę.
Okres międzywojenny i II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]
Wkrótce po wojnie marynarka wzbogaciła się o sześć torpedowców przejętych po podziale floty Austro-Węgier typów Tb 74T i Tb 82F (siódmy zatonął podczas transferu)[3]. Zakupiono też we Francji cztery kanonierki wojennej budowy, a od Włoch odkupiono dwa zbudowane przed wojną dla Rumunii niszczyciele typu Marasti[4]. W ramach nowego planu rozbudowy floty, w 1927 roku zamówiono we Włoszech nowe okręty, przede wszystkim dwa nowoczesne niszczyciele typu Regele Ferdinand, przyjęte do służby w 1930 roku[3]. Rok później do służby wszedł też zbudowany we Włoszech okręt baza „Constanța”, a w 1936 pierwszy okręt podwodny NMS „Delfinul”[4]. W 1937 roku zatwierdzono kolejny ambitny plan rozbudowy floty, który jednak został zrealizowany w minimalnym stopniu (zakładał budowę m.in. krążownika lekkiego, czterech niszczycieli i trzech okrętów podwodnych)[3]. W jego ramach zbudowano w Rumunii na podstawie planów zagranicznych tylko jeden stawiacz min „Amiral Murgescu” i dwa okręty podwodne, które ukończono dopiero w 1943 roku[4]. W 1938 zakupiono szkolny żaglowiec „Mircea”, zbudowany przez Blohm und Voss, który pozostaje nadal w służbie. Ponadto na początku wojny zakupiono w Wielkiej Brytanii trzy kutry torpedowe; dalsze sześć kutrów zakupiono już podczas działań wojennych od Niemiec[5]. W 1939 rumuńska flota statków handlowych Serviciul Maritim Român posiadała też 17 statków o wyporności łącznej 72 tysięcy ton.
Unikalną cechą marynarki rumuńskiej była konieczność utrzymywania silnej flotylli rzecznej na Dunaju. Tworzyły ją w okresie międzywojennym cztery monitory zbudowane przed I wojną światową dla Rumunii w Austro-Węgrzech i trzy dalsze uzyskane w ramach podziału floty austro-węgierskiej, sześć porosyjskich baterii pływających (MR 491 do 496) oraz liczne kutry uzbrojone i trałowce rzeczne[6].
Podczas II wojny światowej rumuńskie siły morskie stojące po stronie Państw Osi składały się z czterech niszczycieli (dwóch przestarzałych typu Mărăști i dwóch typu Regele Ferdinand, trzech torpedowców[3], trzech okrętów podwodnych („Delfinul”, „Rechinul” i „Marsuinul”), pięciu stawiaczy min[7] oraz dziewięciu kutrów torpedowych[7] i 20 wodnosamolotów, w czasie gdy radziecka Flota Czarnomorska liczyła 100 okrętów, w tym pięć krążowników. Jedynie na krótko w 1943 roku Rumunia przejęła pięć włoskich miniaturowych okrętów podwodnych (typu CB)[4]. Dominacja Sowietów sprawiła, że w kampanii na Morzu Czarnym marynarka wojenna ograniczyła się do zadań minowania szlaków w zachodniej części morza oraz osłony konwojów przybrzeżnych[8]. Na rumuńskich minach zatonęło 9 radzieckich okrętów podwodnych i być może niszczyciel „Moskwa”[8]. Od 12 kwietnia do 14 maja 1944 roku, w rezultacie porażki na froncie wschodnim w bitwie o Krym, okręty rumuńskie dowodzone przez kontradmirała Horię Macellariu przeprowadziły największą w swojej historii operację wojskową ewakuowania ok. 130 tys. żołnierzy rumuńskich z Odessy i Sewastopola do Rumunii. Po obaleniu dyktatury Iona Antonescu w 1944 przez króla Michała I Rumunia przeszła na stronę aliantów, a okręty, które nie zostały jeszcze zniszczone przez radzieckie lotnictwo, zostały zarekwirowane we wrześniu przez ZSRR (dwa niszczyciele typu Regele Ferdinand i okręt podwodny „Marsuinul” zwrócono w 1951).
Czasy powojenne[edytuj | edytuj kod]
Za rządów komunistycznych do końca lat 60. zakupiono od ZSRR między innymi cztery małe okręty podwodne serii M-XV (1957), dziesięć kutrów torpedowych projektu 123 (1960), sześć kutrów rakietowych projektu 205 (kod NATO: Osa) (1964) i trzy korwety projektu 204 (NATO: Poti) (1969, V-31, V-32, V-33)[9]. Wyprodukowano też na licencji lub na bazie projektów radzieckich 27 trałowców projektu 255 (1956) i 12 dużych kutrów torpedowych typu Epitrop (1979)[10]. Chcąc częściowo uniezależnić się od ZSRR, w latach 1971−1983 kupiono w Chinach lub zbudowano na licencji 24 kutry torpedowe-wodoloty Typ 025 i 27 patrolowców Typ 062[11].
Od lat 70. Rumunia uruchomiła ambitny program budowy większych okrętów bojowych według własnych projektów, aczkolwiek opierających się na systemach uzbrojenia i wyposażenia elektronicznego kupowanych w ZSRR[12]. Zbudowano w ten sposób do początku lat 90. cztery korwety zwalczania okrętów podwodnych typu Amiral Petre Bărbuneanu (kod NATO: Tetal), dwie ulepszone korwety typu Contraamiral Eustațiu Sebastian (kod NATO: Tetal II), a w końcu niszczyciel rakietowy „Muntenia”, po 1989 roku przemianowany na fregatę „Mărășești”[12]. Z uwagi na ograniczone możliwości i brak doświadczenia konstruktorów, powstałe jednostki miały jednak umiarkowaną wartość bojową. Słabością tych okrętów był w szczególności ubogi zestaw wyposażenia radioelektronicznego, w większości przestarzałego, oraz brak systemów rakiet przeciwlotniczych[12][13]. Zbudowano też w latach 80. własnej konstrukcji dwa stawiacze min, cztery trałowce i dwa uniwersalne okręty-bazy[14]. W tej dekadzie powrócono też do nabywania nowoczesnych jednostek z ZSRR, których nie mógł dostarczyć własny przemysł, uzyskując okręt podwodny projektu 877 (NATO: Kilo) (1985, od 1995 w rezerwie) i dwa kutry rakietowe projektu 1241RE (NATO: Tarantul) (1989)[9]. Budowano oprócz tego liczne okręty rzeczne różnych klas.
Od 2004 roku Rumunia jest członkiem NATO, skromny budżet sprawia, że nawet okręty zbudowane w czasach transformacji były dozbrajane stopniowo w kolejnych latach budżetowych. Aby zbliżyć się do standardów okrętów wojennych państw NATO, Rumunia zakupiła dwie fregaty typu 22, wycofane z Royal Navy, zbudowane w latach 80. („Regina Maria” i „Regele Ferdinand”). Okręty, chociaż kosztowały 116 mln GBP, pozbawione zostały uzbrojenia rakietowego, a uzbrojenie stanowią jedynie torpedy i armaty 76 mm Oto Melara, co czyni z nich duże okręty patrolowe. Umowa wywołała skandal w obu krajach, ponieważ zawarto ją z prywatną firmą BAE Systems, a brytyjski rząd otrzymał za okręty po 100 tysięcy GBP.[15][16] Nie wiadomo, czy okręty zostaną dozbrojone. W 2011 roku fregata „Regele Ferdinand” (F-222) wspierała operację NATO Unified Protector w ramach blokady Libii z zaokrętowanym oddziałem komandosów. W grudniu 2016 roku rumuńskie ministerstwo obrony ujawniło projekt zakładający zbudowanie czterech korwet wielozadaniowych SIGMA w stoczni Damen w Gałczu (Galati) za 4,3 miliarda lei (0,95 miliarda euro). Pierwszy okręt ma powstać w dwa i pół roku od podpisania umowy[17].
W zakresie sił rzecznych, w 1952 roku Dywizja Dunaju została przekształcona w Flotyllę Dunaju z siedzibą w Giurgiu. Po 1960 roku istniały same brygady okrętów rzecznych. W 1995 roku ponownie sformowano Flotyllę Dunaju „Mihail Kogălniceanu”, przemianowaną w 2000 roku na Flotyllę Rzeczną „Mihail Kogălniceanu”, w 2006 roku na Służbą Rzeczną Dowództwa Floty, a w 2015 roku na Dowództwo Flotylli Rzecznej[1].
Struktura[edytuj | edytuj kod]
Siły Morskie Rumunii składają się (według stanu na 2022 rok) z Floty grupującej okręty morskie, Flotylli Rzecznej oraz baz morskich i pododdziałów logistycznych[18].
- Flota (rum. Flota)[18]
- 56 Flotylla Fregat im. kontradmirała Horii Macellariu (Flotila 56 Fregate „Contraamiral Horia Macellariu”)
- 50 Dywizjon Korwet (Divizionul 50 Corvete)
- 146 Dywizjon Okrętów Minowych i Przeciwminowych (Divizionul 146 Nave Minare - Deminare)
- 150 Dywizjon Okrętów Rakietowych (Divizionul 150 Rachete Navale)
- 508 Dywizjon Rakietowy Brzegowy (Divizionul 508 Rachete de Coastă)
- Dowództwo Flotylli Rzecznej im. Mihaila Kogălniceanu (Comandamentul Flotilei Fluviale „Mihail Kogălniceanu”)[18]
- 67 Dywizjon Okrętów Artyleryjskich (Divizionul 67 Nave Purtătoare de Artilerie)
- 88 Dywizjon Patrolowców Rzecznych (Divizionul 88 vedete fluviale)
- 307 Pułk Piechoty Morskiej „Heracleea” (Regimentul 307 Infanterie Marină „Heracleea”)
- bazy i logistyka (Baza Logistică Navală)
Okręty[edytuj | edytuj kod]
Flotylla morska[edytuj | edytuj kod]
| Typ | Zdjęcie | Okręty | Wejście do służby | Wyporność (t) | Długość (m) |
|---|---|---|---|---|---|
| Fregaty (3) | |||||
 Fregaty rakietowe typu 22
|
|
F-221 Regele Ferdinand F-222 Regina Maria |
2004−2005 | 4800 | 145 |
 Fregaty typu Mărășești
|
|
F-111 Mărășești | 1992 | 5790 | 144,6 |
| Korwety (7) | |||||
| Korwety typu Amiral Petre Bărbuneanu (NATO: Tetal)[19] |
.jpg)
|
F-263 Vice-Amiral Eugeniu Roșca F-260 Amiral Petre Bărbuneanu |
1983−1987 | 1440 | 92,7 |
| Korwety typu Contraamiral Eustațiu Sebastian (NATO: Tetal-II)[20] |
|
F-264 Contraamiral Eustațiu Sebastian F-265 Contraamiral Horia Macellariu |
1989−1992 | 1500 | 92,4 |
 kutry rakietowe proj. 1241/Zborul(NATO: Tarantul) |
|
F-188 Zborul F-189 Pescărușul F-190 Lăstunul |
1989−1991 | 455 | 57 |
| Okręty podwodne (1) | |||||
| Okręt podwodny projektu 877 (NATO: Kilo, w rezerwie) |
|
Delfinul | 1985 | 3180 | 72,9 |
| Pozostałe (13) | |||||
| Kutry torpedowe typu Epitrop (Zmodyfikowany projekt 205, NATO: Osa) |
F-202 Smeul F-204 Vijelia F-209 Vulcanul |
1979−1989 | 215 | 38,6 | |
| Trałowce typu Musca | F-24 Lt. Remus Lepri F-25 Lt. Lupu Dinescu F-29 Lt. Dimitrie Nicolescu F-30 Slt. Alexandru Axente |
1986−1989 | 790 | 60,8 | |
| Stawiacz min Vice-Amiral Constantin Bălescu (typ Cosar) |
F-274 Vice-Amiral Constantin Bălescu | 1981 | 1450 | 79 | |
| Okręty logistyczne typu Croitor | 
|
F-281 Constanța F-283 Midia |
1979 | 3500 | 108 |
| Okręt zaopatrzeniowy projektu 406 | TMM-532 | 1992 | 2085 | 76,36 | |
 Żaglowiec typu Gorch Fock
|
|
Mircea | 1939 | 1604 | 67,84 |
| Okręt dowodzenia | 
|
Egreta | |||
Flotylla rzeczna[edytuj | edytuj kod]
| Typ | Zdjęcie | Okręty | Wejście do służby | Wyporność (t) | Długość (m) |
|---|---|---|---|---|---|
| Monitory typu Mihail Kogălniceanu | 
|
3 | 1993−1998 | 550 | 52,1 |
| Kanonierki typu Smârdan (Brutar II) | 3 | 1990−1993 | 370 | 50,7 | |
| Kanonierki typu Grivița (Brutar I) | 
|
2 | 1987−1989 | 320 | 45,7 |
| Łodzie patrolowe typu VD 141[21] | 
|
12 | 1976−1984 | 97 | 33,3 |
Śmigłowce[edytuj | edytuj kod]
| Zdjęcie | Śmigłowiec | Typ | W służbie | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
|
IAR 330 Puma Naval
|
śmigłowiec pokładowy | 3 | Licencyjny Aérospatiale Puma. |
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Według SCURT ISTORIC AL COMANDAMENTULUI FLOTILEI FLUVIALE „MIHAIL KOGĂLNICEANU". Forțele Navale Române. (rum.)., podczas wojny z Turcją rumuńskie okręty zatopiły dwa tureckie monitory: „Duba-Seifi” i „Podgoriţa”, jednakże według Bernd Langensiepen, Ahmet Güleryüz: The Ottoman steam navy 1828-1923. Conway Maritime Press, 1995, s. 6, 140. (ang.)., monitor „Seyfi” został zatopiony 25 maja 1887 przez rosyjskie kutry „Cesparevic” i „Xenia”, a monitor „Podgoriçe” został zdobyty przez Rosjan w lipcu.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e SCURT ISTORIC AL COMANDAMENTULUI FLOTILEI FLUVIALE „MIHAIL KOGĂLNICEANU". Forțele Navale Române. [dostęp 2022-11-04]. (rum.).
- ↑ a b c d Conway's All the world’s fighting ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). Londyn: Conway Maritime Press, 1985, s. 421-423. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- ↑ a b c d e Patianin i Barabanow 2007 ↓, s. 20-21.
- ↑ a b c d Patianin i Barabanow 2007 ↓, s. 20-23.
- ↑ Patianin i Barabanow 2007 ↓, s. 25.
- ↑ Patianin i Barabanow 2007 ↓, s. 27-28.
- ↑ a b Patianin i Barabanow 2007 ↓, s. 24-25.
- ↑ a b Maciej Sobański. Rumuńskie operacje minowe w latach 1941-1944. „Okręty Wojenne”. Nr 2/2002. XIIV (53), s. 46-50, 2002. ISSN 1231-014X.
- ↑ a b Pietlewannyj 2009 ↓, s. 156-158, 163, 172-176.
- ↑ Pietlewannyj 2009 ↓, s. 176-182.
- ↑ Pietlewannyj 2009 ↓, s. 178-179.
- ↑ a b c Władymir Zabłockij. Rumuńskie fregaty typu Tetal-II. „Okręty Wojenne”. Nr 2/2004. XIV (64), s. 73-76, 2004. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X.
- ↑ Siegfried Breyer. Flagowiec Nicolae Ceausescu. „Okręty Wojenne”. Nr 16, s. 44-45, 1996. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X.
- ↑ Pietlewannyj 2009 ↓, s. 179-186.
- ↑ Gabriel Milland, Scandal as Navy gets GBP 200,000 for 2 frigates that were worth GBP 116m [online], stopwapenhandel.org, 3 listopada 2006 [dostęp 2012-06-20] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-29] (ang.).
- ↑ David Leigh, Rob Evans, We paid three times too much for UK frigates, Romania says [online], theguardian.com, 13 czerwca 2006 [dostęp 2012-06-20] (ang.).
- ↑ Maksymilian Dura, Rumunia: Rusza program wielozadaniowych korwet [online], defence24.pl, 1 grudnia 2016 [zarchiwizowane z adresu 2017-07-02].
- ↑ a b c FORŢELE NAVALE ROMÂNE. ORGANIZARE. Forțele Navale Române. [zarchiwizowane z tego adresu]. (rum.).
- ↑ 260 - 263: „TETAL I” class corvette [online], romaniaforum.info, 26 marca 2011 [dostęp 2012-06-20] [zarchiwizowane z adresu 2012-05-02] (rum.).
- ↑ 264 - 265: „TETAL II” class corvette [online], romaniaforum.info, 28 marca 2011 [dostęp 2012-06-20] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-13] (rum.).
- ↑ VD 141 class minesweeping boats / River patrol boats [online], romaniaforum.info, 30 kwietnia 2011 [dostęp 2012-06-20] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-14] (rum.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- S. Patianin, M. Barabanow. Korabli Wtoroj mirowoj wojny. WMS Bałkanskich gosudarstw i stran Wostocznogo Sriediziemnomoria. „Morskaja Kampanija”. 3/2007, 2007. (ros.).
- M. Pietlewannyj: Korabli stran Warszawskogo dogowora. Sankt Petersburg: Galeja Print, 2009. ISBN 978-5-8172-0127-7. (ros.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Romanian Naval Forces [online] [dostęp 2012-06-20] (ang.).
- World Navies Today: Romania, hazegray.org. [dostęp 2012-06-20]. (ang.).
