Ford GPA
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ pojazdu |
pływający samochód osobowo-terenowy |
| Trakcja |
kołowa 4×4 |
| Załoga |
2–3 osób |
| Historia | |
| Prototypy |
1941 |
| Produkcja |
1942–1943 |
| Dane techniczne | |
| Silnik |
Willys Overland L-Head 134 Type 441; |
| Transmisja |
mechaniczna |
| Poj. zb. paliwa |
57 l |
| Długość |
4,62 m |
| Szerokość |
1,63 m |
| Wysokość |
1,73 m |
| Masa |
1630 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość |
105 km/h |
| Zasięg pojazdu |
483 km |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, ZSRR, Francja, Chiny, Kanada | |
Ford GPA – pływający samochód osobowo-terenowy, konstrukcji amerykańskiej, z okresu II wojny światowej.
W oznaczeniu pojazdu kolejne litery odnosiły się do:
- G – odnosiło się do zamówienia rządowego (ang. government – rząd);
- P – pojazd marki Ford o rozstawie osi rzędu osiemdziesięciu cali;
- A – pojazd pływający (ang. amphibian).
Historia[edytuj | edytuj kod]
Już przed przystąpieniem USA do II wojny światowej, dowództwo armii amerykańskiej planowało jej udział w walkach. Planowano m.in. dokonanie, w połowie roku 1942, serii operacji desantowych w basenie Morza Śródziemnego. W tym celu Narodowy Komitet Obrony zgłosił w kwietniu 1941 roku, zapotrzebowanie na lekką czterokołową amfibię. Pojazd otrzymał oficjalne oznaczenie QMC-4 1/4-Ton Truck Light Amphibian. Miał on mieć masę nieprzekraczającą 1200 kg. W lipcu 1941, produkująca łodzie firma Sparkman & Stephens, otrzymała zlecenie na przygotowanie szkiców nadwozia. Kooperujące z nią zakłady Marmon-Herrington trzy miesiące później przedstawiły projekt gotowego pojazdu. Jego współautorem był pomysłodawca amfibii DUKW – Roderick Stephens Junior. Koncepcja pojazdu została zaakceptowana przez przedstawicieli armii. Zasugerowali oni jednak, ze podstawą konstrukcji samochodu powinien być, wchodzący właśnie do produkcji, Willys MA. W grudniu 1941 roku, do projektu dołączyła firma Ford Motor Company. Już 2 lutego 1942 przedstawiła ona prototyp pojazdu opartego o konstrukcję samochodu Ford GPW. Pomyślnie przeszedł on próby pływania na rzece Detroit. Zakłady Marmon-Harrington swój prototyp pojazdu QMC-5, przedstawiły dopiero miesiąc później. Z prób porównawczych, zwycięsko wyszedł samochód marki Ford. Okazał się on o 180 kg lżejszy od konkurenta. Postanowiono jednak połączyć elementy obu konstrukcji. Z odrzuconego pojazdu, wykorzystany został kształt oraz metody łączenia elementów nadwozia.
11 kwietnia 1942 podjęto decyzję o podjęciu produkcji seryjnej samochodu Ford GPA. Jednocześnie zamówiono 5000 jego egzemplarzy. Niedługo później, zamówienie powiększono do 7896 sztuk.
Produkcję trapiły problemy technologiczne. Wytwarzanie pierwszej serii rozpoczęto dopiero w październiku 1942. Kolejne ukończono do połowy maja 1943. Ostatecznie, z powodu nikłego zainteresowania ze strony Armii Stanów Zjednoczonych, produkcja została wstrzymana 30 czerwca 1943.
Służba[edytuj | edytuj kod]
Debiut bojowy nowych pojazdów nastąpił, w listopadzie 1942 roku, w czasie operacji Torch. Nie musiały one tam jednak wykorzystywać swojego podstawowego atutu – możliwości pływania. Zjechały z okrętów desantowych, tak jak inne pojazdy.
Szybko wyszły na jaw wady konstrukcyjne, wynikające z pośpiesznego wdrożenia do produkcji. Samochody ulegały częstym awariom. Poza tym okazały się zbyt ciężkie. Miało to wpływ na ich manewrowość, a także bezpieczeństwo załogi. Ich zanurzenie, w czasie pływania, groziło zalaniem i zatonięciem. Ograniczona była też ich ładowność. Podjęto więc decyzję o przekazaniu, większości wyprodukowanych pojazdów, armiom sojuszniczym.
Największym zagranicznym odbiorcą samochodów Ford GPA był Związek Radziecki. Wyeksportowano tam 3520 egzemplarzy. W 1944 uruchomiono tam nawet licencyjną produkcję pod oznaczeniem GAZ 011. Na ich podstawie, po wojnie, wdrożono do produkcji samochody GAZ-46. W Armii Czerwonej wozy te znalazły się na wyposażeniu oddziałów rozpoznawczych oraz saperskich oddziałów szturmowych. Wzięły one udział m.in. w forsowaniu Wisły i Odry.
Ford GPA w mediach[edytuj | edytuj kod]
Zrekonstruowane (powiększone o 10%) pojazdy wystąpiły w filmie Indiana Jones i Królestwo Kryształowej Czaszki.
Użytkownicy[edytuj | edytuj kod]
Eksport samochodów Ford GPA:
ZSRR – 3520
Wielka Brytania – 852
Chiny – 40
Francja – 24
Kanada – 22- kraje Ameryki Południowej – 22
- inne kraje – 6
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Łukasz Gładysiak. Ford GPW i Ford GPA w latach 1942–1945. „Militaria XX wieku”. 2011. nr 4(43). s. 46–60. ISSN 1732-4491.