François Arago
François Jean Dominique Arago (kat.: Francesc Joan Dominic Aragò) (ur. 26 lutego 1786 w Estagel pod Perpignan w departamencie Pireneje Wschodnie, zm. 2 października 1853 w Paryżu) – francuski matematyk, fizyk, astronom i polityk.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
François Arago był najstarszym z czterech braci. Jean (1788–1836) wyemigrował do Ameryki i został generałem w armii meksykańskiej. Jacques Étienne Victor (1799–1855) wziął udział jako rysownik w wyprawie badawczej Louisa de Fercineta na pokładzie statku Uranie w latach 1817–1821, a po powrocie do Francji poświęcił się dziennikarstwu i dramatopisarstwu. Czwarty brat, Étienne Vincent (1802–1892), podobno współpracował z Balzakiem, a od 1822 do 1847 napisał znaczną liczbę utworów dramatycznych, głównie we współpracy z innymi autorami.
François studiował na École polytechnique w Paryżu, gdzie później został wykładowcą. Prowadził badania nad polaryzacją światła. Odkrył skręcenie płaszczyzny polaryzacji światła przez kryształ kwarcu (1811), chromosferę Słońca (1840), wykrył związek pomiędzy zorzą polarną i burzami magnetycznymi. Wyznaczył również tzw. Południk paryski.
Od 1809 członek Akademii Nauk. W latach 1843–1853 był dyrektorem obserwatorium paryskiego.
Od 5 kwietnia 1848 do 11 maja 1848 piastował urząd ministra wojny Francji, a już od lutego tego roku był ministrem floty. Przyczynił się do zniesienia niewolnictwa w koloniach francuskich[1].
Od François Arago pochodzi nazwa planetoidy (1005) Arago. Był członkiem honorowym Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk[2].
Jego nazwisko pojawiło się na liście 72 nazwisk na wieży Eiffla[3].
Dzieła[edytuj | edytuj kod]
- Dominique Arago: Œuvres complètes. – Paris : Baudry/Gide 1854–1862 (Hrsg.: J. A. Barral).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ red. Włodzimierz Zonna: Kopernik - Astronomia - Astronautyka - przewodnik encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 30. (pol.) Tekst dekretu: Abolition de l'esclavage, 1848
- ↑ Aleksander Kraushar, Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk 1800–1832 : monografia historyczna osnuta na źródłach archiwalnych. Ks. 4, Czasy polistopadowe : epilog : 1831–1836, 1906, s. 478.
- ↑ The Names of the 72 Scientists Listed on the Borders of Each of the Four Sides of the Eiffel Tower (ang.). toureiffel.paris. [dostęp 2011-11-20].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Maurice Daumas, Arago, 1786–1853, wyd. [2e ed.], Paris: Belin, 1987, ISBN 2-7011-1122-6, OCLC 301027549.
- François Sarda: Les Arago. François et les autres. – Paris : Tallandier, 2002; ISBN 2-84734-005-X (słowo wstępne Emmanuel Le Roy Ladurie).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: François Arago w MacTutor History of Mathematics archive (ang.)
- Wyszukiwarka books.google.pl: inauthor: "François Dominique Arago (Physicien, Homme politique, France)"
| Poprzednik Napoléon Auguste Lannes, książę de Montebello |
|
minister floty i kolonii 1848-1848 |
|
Następca Joseph Grégoire Cazy |
| Poprzednik Louis-Eugène Cavaignac |
Minister wojny Francji 1848 |
Następca Jean-Baptiste Adolphe Charras |
| |||||||||||||||||||||||
- ISNI: 0000 0001 2280 9159
- VIAF: 64023378
- LCCN: n50052497
- GND: 118847767
- LIBRIS: 31fhkknm3bldlrc
- BnF: 120403630
- SUDOC: 028600630
- SBN: IT\ICCU\SBLV\148813
- NLA: 35263984
- NKC: xx0071834
- BNE: XX834328
- NTA: 071104623
- Open Library: OL7104877A, OL1962966A
- NUKAT: n00713775
- NLI: 000274885
- PTBNP: 33993
- CANTIC: a10690074
- CONOR: 227404387
- ΕΒΕ: 239022
- WorldCat: lccn-n50052497
- Absolwenci École polytechnique
- Członkowie Akademii Szwedzkiej
- Członkowie Akademii Francuskiej
- Członkowie Francuskiej Akademii Nauk
- Członkowie Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie
- Francuscy astronomowie
- Francuscy fizycy doświadczalni
- Francuscy fizycy XIX wieku
- Optycy
- Francuscy matematycy
- Francuscy ministrowie marynarki
- Laureaci Medalu Rumforda
- Urodzeni w 1786
- Wyróżnieni na liście 72 nazwisk na wieży Eiffla
- Zmarli w 1853