Franciszek Duszeńko

Franciszek Duszeńko
Data i miejsce urodzenia	6 kwietnia 1925 ; Gródek Jagielloński
Data i miejsce śmierci	11 kwietnia 2008 ; Gdańsk
Alma Mater	Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku
Dziedzina sztuki	rzeźba
	Ważne dzieła
	Pomnik Obrońców Wybrzeża
	Multimedia w Wikimedia Commons

Franciszek Duszeńko (ur. 6 kwietnia 1925 w Gródku Jagiellońskim koło Lwowa, zm. 11 kwietnia 2008 w Gdańsku) – polski rzeźbiarz, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku (od roku 1996: Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku) i jej rektor w latach 1981–1987. Więzień niemieckich obozów koncentracyjnych.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

W czasie II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej w służbie łączności okręgu działania Lwów, inspektoratu Gródek Jagielloński. Aresztowany we Lwowie, był więźniem hitlerowskich obozów koncentracyjnych Gross-Rosen i Sachsenhausen-Oranienburg.

Studiował w latach 1942–1944 w Państwowym Instytucie Sztuk Plastycznych we Lwowie u profesora Mariana Wnuka. Po wojnie kontynuował studia w pracowni rzeźby profesora Mariana Wnuka w Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych w Sopocie (przemianowaną później na Państwową Wyższą Szkołą Sztuk Plastycznych w Gdańsku), dyplom uzyskał w 1952 roku. W roku 1950 rozpoczął pracę pedagogiczną w PWSSP w Gdańsku, gdzie prowadził Pracownię Rzeźby na Wydziale Rzeźby. W latach 1960–1964 na stanowisku dziekana Wydziału Rzeźby a w latach 1981–1987, rektora uczelni. Od 1987 do 1996 kierował Katedrą Rzeźby i Rysunku. (Na prośbę władz gdańskiej uczelni sprawował jeszcze do roku 2001 pedagogiczną opiekę nad dyplomantami).

Brał czynny udział w latach 1952–1962 w odtwarzaniu zniszczonych w czasie wojny obiektów rzeźbiarskich Gdańska wraz z prof. Stanisławem Horno-Popławskim, prof. Alfredem Wiśniewskim i prof. Adamem Smolaną. Jego autorstwa są m.in. kobiece sfinksy na słupkach przed schodami kamienicy przy Długim Targu 8, rycerze na kamienicy przy Długim Targu 40, portal kamienicy przy ul. Ogarnej 99.

Autor lub współautor pomników: Ofiar Obozu Zagłady w Treblince (wspólnie z Adamem Hauptem i Franciszkiem Strynkiewiczem)^[1], „Bohaterów Westerplatte” w Gdańsku (wspólnie z Adamem Hauptem i Henrykiem Kitowskim), Polskich Artylerzystów w Toruniu i Pomnika Marii Konopnickiej w Gdańsku oraz projektu i elementów wystroju plastycznego kościoła św. Józefa w Gdyni-Leszczynkach. W latach 1986–1987 przygotował projekt rewitalizacji miejsca pamięci narodowej Westerplatte. Został pochowany na Cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku (rejon II, taras II, grób 9)^[2].

Rodzina[edytuj | edytuj kod]

Syn artysta, Marcin Duszeńko (ur. 1958, zm. 2000) – malarz, pracował jako adiunkt na Wydziale Malarstwa ASP w Gdańsku.

Żona, Urszula Ruhnke-Duszeńko (ur. 1922, zm. 2014) – malarka, pracowała w latach 1952–1971, początkowo w Pracowni Malarstwa prof. Juliusza Studnickiego, a następnie prowadziła Pracownię Malarstwa na Wydziale Architektury Wnętrz ASP w Gdańsku.

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

Laureat Nagrody Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury (za 1987)^[3]
Odznaka honorowa "Za zasługi dla Gdańska" (1960)^[4]

Inne[edytuj | edytuj kod]

W styczniu 2013 w Gdańskiej Galerii Güntera Grassa zorganizowana została wystawa poświęcona postaci profesora^[5].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Lista rektorów i wykładowców Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Agnieszka Gębczyńska-Janowicz: Polskie założenia pomnikowe. Rola architektury w tworzeniu miejsc pamięci od połowy XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2010, s. 64. ISBN 978-83-7543-177-3.
↑ Franciszek Duszeńko. cmentarze-gdanskie.pl. [dostęp 2019-05-22].
↑ Splendor Gedanensis 2016. Dali najwięcej gdańskiej kulturze
↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, nr 1, 10 lutego 1961, s. 4
↑ [1] Franciszek Duszeńko i jego stoły. Wystawa w Gdańskiej Galerii Güntera Grassa, Dziennik Bałtycki

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Urodzili się, mieszkali, studiowali, tworzyli, działali we Lwowie... · Franciszek Duszeńko
ASP w Gdańsku·strona 398 katalogu · Franciszek Duszeńko. asp.gda.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-19)].
Odszedł Franciszek Duszeńko· PolskaLokalna.pl. polskalokalna.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-15)].
Strona internetowa ASP w Gdańsku

[1] Agnieszka Gębczyńska-Janowicz: Polskie założenia pomnikowe. Rola architektury w tworzeniu miejsc pamięci od połowy XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2010, s. 64. ISBN 978-83-7543-177-3.

[2] Franciszek Duszeńko. cmentarze-gdanskie.pl. [dostęp 2019-05-22].

[3] Splendor Gedanensis 2016. Dali najwięcej gdańskiej kulturze

[4] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, nr 1, 10 lutego 1961, s. 4

[5] [1] Franciszek Duszeńko i jego stoły. Wystawa w Gdańskiej Galerii Güntera Grassa, Dziennik Bałtycki

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]