Franciszek Pieczka
| |||||||||
![]() Franciszek Pieczka (2017) | |||||||||
Data i miejsce urodzenia | 18 stycznia 1928 Godów | ||||||||
Zawód | aktor teatralny i filmowy | ||||||||
Współmałżonek | Henryka Pieczka (1954–2004; jej śmierć) | ||||||||
Lata aktywności | od 1954 | ||||||||
Zespół artystyczny | |||||||||
Teatr Powszechny w Warszawie (1974–2015) | |||||||||
| |||||||||
Odznaczenia | |||||||||
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() | |||||||||
![]() |

Franciszek Maksymilian Pieczka (ur. 18 stycznia 1928 w Godowie) – polski aktor teatralny, filmowy i dubbingowy, kawaler Orderu Orła Białego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się i wychowywał w Godowie, wsi położonej w powiecie wodzisławskim na Górnym Śląsku. Jest synem Walerii[1] (Waleski)[2] i Franciszka (seniora), który brał udział w powstaniach śląskich na ziemi wodzisławskiej. Był najmłodszy z sześciorga rodzeństwa[3]. Aktor przed wybuchem II wojny światowej był organistą w miejscowym kościele, pracował na roli[4] i wypasał krowy na łąkach położonych wzdłuż Olzy i jej dopływu, Lesznicy. Od najmłodszych lat interesował się kinem. Chodził pieszo na seanse kinowe do oddalonego o kilka kilometrów Wodzisławia Śląskiego, a później (po jej przyłączeniu do Polski w 1938 r.) również do pobliskiej Zawady[5].
Po II wojnie światowej studiował aktorstwo. Absolwent PWST w Warszawie (1954). Debiutował w Teatrze Dolnośląskim w Jeleniej Górze. Potem przeniósł się do prowadzonego przez Krystynę Skuszankę Teatru Ludowego w Nowej Hucie, gdzie występował w latach 1955–1964. W latach 1974–2015 aktor Teatru Powszechnego w Warszawie.
Żoną aktora przez 50 lat była Henryka, która zmarła w 2004[3].
Franciszek Pieczka jest honorowym obywatelem gminy Godów (tytuł honorowego obywatela został przyznany w drodze uchwały nr XIX/165/08 Rady Gminy Godów z dnia 26 czerwca 2008 r.)[6].
W 2016 r. wspomógł akcję walki ze smogiem na rodzinnym Górnym Śląsku, występując w klipie filmowym pt. Nie truj sąsiada! nagranym wspólnie z miastem Wodzisław Śląski[7].
11 listopada 2017 został odznaczony najwyższym polskim odznaczeniem państwowym, Orderem Orła Białego[8].
Filmografia[edytuj | edytuj kod]
![]() | |||
Rok | Tytuł | Reżyser | Rola |
1954 | Pokolenie | Andrzej Wajda | Niemiec na patrolu |
1957 | Zagubione uczucia | Jerzy Zarzycki | mężczyzna z trąbą na krakowskim dworcu |
1958 | Kalosze szczęścia | Antoni Bohdziewicz | pielęgniarz ze szpitala psychiatrycznego |
1960 | Matka Joanna od Aniołów | Jerzy Kawalerowicz | Odryn |
1961 | Zaduszki | Tadeusz Konwicki | Heniutek |
1961 | Kwiecień | Witold Lesiewicz | strzelec Anklewicz |
1962 | Szpital | Janusz Majewski | kolejarz |
1962 | Nad rzeką | Janusz Kubik | partyzant |
1962 | Drugi brzeg | Zbigniew Kuźmiński | Stefan Majewski |
1963 | Zacne grzechy | Mieczysław Waśkowski | Eustachy Topór herbu Topór |
1963 | Skąpani w ogniu | Jerzy Passendorfer | Józef Poczobutt |
1963 | Ich dzień powszedni | Aleksander Ścibor-Rylski | Danysz, adorator Michaśki |
1964 | Życie raz jeszcze | Janusz Morgenstern | współwięzień Grajewskiego |
1964 | Rękopis znaleziony w Saragossie | Wojciech Jerzy Has | opętany Paszeko |
1964 | Późne popołudnie | Aleksander Ścibor-Rylski | Janusz, sublokator Siankowej |
1965 | Walkower | Jerzy Skolimowski | organizator zawodów |
1965 | Bigos | Sylwester Szyszko | Franek Lalik |
1966 | Gdzie jest trzeci król | Ryszard Ber | Marczak, konserwator obrazów |
1966 | Chudy i inni | Henryk Kluba | Tomasz Waliczek "Kosa" |
1967 | Żywot Mateusza | Witold Leszczyński | Matis |
1967 | Słońce wschodzi raz na dzień | Henryk Kluba | Haratyk |
1968 | Tramp oder der einzige und unvergleichliche Lenny Jacobsen | Peter Lilienthal | Joseph |
1969 | Urząd | Janusz Majewski | proboszcz z Sansisto |
1970 | Przystań | Paweł Komorowski | Muraszko |
1970 | Legenda | Sylwester Chęciński | proboszcz |
1970 | Hydrozagadka | Andrzej Kondratiuk | marynarz |
1970 | Dziura w ziemi | Andrzej Kondratiuk | ksiądz |
1970 | Dzięcioł | Jerzy Gruza | Edek Zdziebko, pracownik supersamu |
1970 | Album polski | Jan Rybkowski | kolejarz Franek, ojczym Anny |
1971 | Punkt wyjścia | Jerzy Sztwiertnia | Jerzy |
1971 | Przez dziewięć mostów | Ryszard Ber | ojciec |
1971 | Perła w koronie | Kazimierz Kutz | Hubert Siersza |
1971 | Wyzwolenie | Jurij Ozierow | sierżant Pełka |
1971 | Kłopotliwy gość | Jerzy Ziarnik | tajniak "uśmiechnięty" |
1971 | Kareta | Zdzisław Leśniak | rewolwerowiec |
1971 | Beczka Amontillado | Leon Jeannot | Fortunato |
1972 | Wesele | Andrzej Wajda | Czepiec |
1972 | Szklana kula | Stanisław Różewicz | "Król Życia" |
1972 | Kaprysy Łazarza | Janusz Zaorski | sołtys Franek |
1973 | Ciemna rzeka | Sylwester Szyszko | wójt Mateusz |
1973 | Chłopi | Jan Rybkowski | proboszcz |
1973–1974 | Potop | Jerzy Hoffman | stary Kiemlicz |
1974 | Ziemia obiecana | Andrzej Wajda | Muller |
1974 | Pełnia nad głowami | Andrzej Czekalski | Andrzej, przewodniczący MRN |
1974 | Gniazdo | Jan Rybkowski | Mrokota |
1975 | Till Eulenspiegel | Rainer Simon | Dziki Kunc Winterstetten |
1975 | Grzech Antoniego Grudy | Jerzy Sztwiertnia | Antoni Gruda |
1976 | Złota kaczka | Jerzy Sztwiertnia | niewidomy żebrak - bajarz |
1976 | Budapeszteńskie opowieści | Istvan Szabo | pasażer w tramwaju |
1976 | Blizna | Krzysztof Kieślowski | Stefan Bednarz, dyrektor kombinatu w Olecku |
1977 | Okrągły tydzień | Tadeusz Kijański | Karol Kostka, dziadek Gustlika |
1978 | Somosierra. 1808 | Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka | Andrzej Niegolewski |
1978 | Die Frau gegenüber | Hans Noever | Simon Schmidt |
1978 | Biały mazur | Wanda Jakubowska | Walery Wróblewski |
1979 | Wiśnie | Michael Gunther, Gerard Zalewski | Ludwik Grępka |
1979 | Racławice. 1974 | Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka | prezentujący polityczny teatrzyk kukiełkowy |
1979 | Placówka | Zygmunt Skonieczny | Józef Ślimak |
1979 | Paciorki jednego różańca | Kazimierz Kutz | Jerzy, syn Habryków |
1979 | Jadup und Boel | Rainer Simon | |
1979 | Die große Flatter | Marianne Ludcke | pan Warga |
1979 | David | Peter Lilienthal | |
1980 | Wäre die Erde nicht rund? | Iris Gusner | dziadek Johannes Pieczyński |
1980 | Ciosy | Gerard Zalewski | Franciszek |
1981 | Ryś | Stanisław Różewicz | stelmach Alojz |
1981 | Konopielka | Witold Leszczyński | dziad, Pan Bóg w śnie Kaziuka |
1982 | Matka Królów | Janusz Zaorski | węglarz Cyga |
1982 | Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny | Janusz Majewski | poseł Piotr Boratyński |
1982 | Austeria | Jerzy Kawalerowicz | karczmarz Tag |
1983 | Wierna rzeka | Tadeusz Chmielewski | Szczepan |
1983 | Na odsiecz Wiedniowi | Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka | Ibrahim Pasza |
1983 | Fariaho | Roland Graf | Fussberg |
1984 | Trzy młyny | Jerzy Domaradzki | Durczak |
1984 | Sprawa się rypła | Janusz Kidawa | Ludwik Placek |
1984 | La dame blanche de Wieliczka | ? | |
1985 | Temida | Mariusz Malinowski | Siewka |
1985 | Siekierezada | Witold Leszczyński | leśniczy Bogdański |
1985 | Osobisty pamiętnik grzesznika przez niego samego spisany | Wojciech Jerzy Has | Logan, mąż Rabiny |
1985 | Dziewczęta z Nowolipek | Barbara Sass | Mossakowski, ojciec Bronki |
1985 | Chrześniak | Henryk Bielski | Strzykalski, ojciec chrzestny Purowskiego |
1986 | Wcześnie urodzony | Krzysztof Gruber | Józef Chrobak |
1986 | Rykowisko | Grzegorz Skurski | stary Szałaj, ojciec Wiktora |
1986 | Przyjaciel wesołego diabła | Jerzy Łukaszewicz | Witalis |
1986 | Big Bang | Andrzej Kondratiuk | Stasiek Skrzypek |
1987 | Sławna jak Sarajewo | Janusz Kidawa | Pan Bóg |
1987 | Do domu | Janusz Zaorski | ojciec Szymona |
1988 | Złodziej | Wiesław Helak | ojciec |
1989 | Tutajosok | Judit Elek | ojciec Szymona |
1990 | Życie za życie. Maksymilian Kolbe | Krzysztof Zanussi | Banasik, były sąsiad Jana |
1990 | Potyautasok | Sandor Soth | więzień Mariusz |
1990 | Pogrzeb kartofla | Jan Jakub Kolski | Mateusz Szewczyk |
1990 | God afton, Herr Wallenberg | Kjell Grede | Papa |
1992 | Szwadron | Juliusz Machulski | Błażej |
1992 | Pograbek | Jan Jakub Kolski | Kaczuba |
1992 | Ördög vigye | Robert Pajer | profesor Jambus Ármin |
1992 | Das Land hinter dem Regenbogen | Herwig Kipping | dziadek |
1993 | Przypadek Pekosińskiego | Grzegorz Królikiewicz | ksiądz Michalski |
1993 | Jańcio Wodnik | Jan Jakub Kolski | Jańcio Wodnik |
1993 | Dwa księżyce | Andrzej Barański | Szulim |
1994 | Díky za každé nové ráno | Milan Steindler | ojciec Olgi |
1994 | Cudowne miejsce | Jan Jakub Kolski | pustelnik |
1995 | Szabla od komendanta | Jan Jakub Kolski | Kotek |
1995 | Grający z talerza | Jan Jakub Kolski | Marczyk |
1995 | Dzieje mistrza Twardowskiego | Krzysztof Grabowski | pustelnik Albertus |
1998 | Historia kina w Popielawach | Jan Jakub Kolski | Wujo Janek |
1998 | Franciszek Pieczka. Portret na 70-lecie | Krystyna Piaseczna | on sam |
2000 | Syzyfowe prace | Paweł Komorowski | Józef, służący Borowiczów |
2001 | Requiem | Witold Leszczyński | Bartłomiej Grab |
2001 | Quo vadis | Jerzy Kawalerowicz | święty Piotr |
2004 | Cud w Krakowie | Diana Groo | rabin Lewi |
2006 | Jasminum | Jan Jakub Kolski | święty Roch |
2006 | Ósmy dzień tygodnia | Judit Elek | Jeromos |
2007 | Ranczo Wilkowyje | Wojciech Adamczyk | Stanisław Japycz |
2013 | Nie tylko Gustlik | Adam Kraśnicki | on sam |
2014 | Serce, Serduszko i wyprawa na koniec świata | Jan Jakub Kolski | Droselmajer |
2017 | Syn Królowej Śniegu | Robert Wichrowski | Kazimierz |
2018 | Aktor Pana Boga | Mariusz Malec | on sam |
![]() | |||
Rok | Tytuł | Reżyser | Rola |
1966–1970 | Czterej pancerni i pies | Konrad Nałęcki, Andrzej Czekalski | Gustlik Jeleń |
1970 | Doktor Ewa | Henryk Kluba | Zalewski, przewodniczący rady narodowej |
1972 | Chłopi | Jan Rybkowski | proboszcz |
1975 | Ziemia obiecana | Andrzej Wajda | Muller, ojciec Mady (odc. 1, 2 i 4) |
1979 | Ród Gąsieniców | Konrad Nałęcki | Franek Gąsienica, syn Pawła (odc. 2 i 3) |
1979 | Ród Gąsieniców | Konrad Nałęcki | Izydor Gąsienica, syn Józka (odc. 6) |
1980 | Królowa Bona | Janusz Majewski | Piotr Boratyński, poseł na Sejm (odc. 9) |
1982 | Blisko, coraz bliżej | Zbigniew Chmielewski | Franciszek Pasternik |
1988 | Przyjaciele wesołego diabła | Jerzy Łukaszewicz | Witalis (odc. 3, 4 i 5) |
1988 | Banda Rudego Pająka | Zbigniew Chmielewski | Józef Koza, dziadek Kozy (dubbing) |
1993−1994 | Bank nie z tej ziemi | różni | św. Piotr zwany "prezesem" |
1998 | Syzyfowe prace | Paweł Komorowski | Józef |
1999 | Przed burzą | Bernd Bohlich | Ferdinand Domberg |
2000 | Słoneczna włócznia | Jerzy Łukaszewicz | Atacamenos (odc. 1) |
2002 | Quo vadis | Jerzy Kawalerowicz | święty Piotr |
2002 | Na dobre i na złe | różni | pułkownik Bończa (odc. 125) |
2007−2009, 2011−2016 | Ranczo | Wojciech Adamczyk | Stanisław Japycz |
2008 | Hotel pod żyrafą i nosorożcem | Marek Stacharski | Franciszek Alba |
Lektor[edytuj | edytuj kod]
- 2020: Falenicka Atlantyda
- 2020: Dialog. Życie zapisane w listach
Użyczył głosu[edytuj | edytuj kod]
- 1979: Ania z Zielonego Wzgórza jako Mateusz Cuthbert
- 1988: Banda Rudego Pająka jako głos Józefa Kozy
- 2001: 2001Serce z węgla jako narrator
- 2004: Genesis jako narrator polskiej wersji językowej
- 2005: Opowieści z Narnii: Lew, Czarownica i stara szafa jako Święty Mikołaj
- 2010: Alicja w Krainie Czarów jako Żaberzwłok
- 2015: Gwiezdne wojny: Przebudzenie Mocy jako Lor San Tekka
- 2016: Lego Gwiezdne wojny: Przebudzenie Mocy jako Lor San Tekka
- 2017: Auta 3 jako Sam Ogon
Nagrody i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)
- Srebrny Hugo dla Franciszka Pieczki za najlepszą kreację męską na MFF w Chicago, 1968 za rolę w filmie Żywot Mateusza reżyseria Witold Leszczyński[9]
- Nagroda za pierwszoplanową rolę męską w filmie Perła w koronie na Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie (1972)Franciszek Pieczka odbiera gratulacje po odznaczeniu Orderem Orła Białego (2017)
- Nagroda za pierwszoplanową rolę męską w filmie Słońce wschodzi raz na dzień na Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie (1972)
- Złoty Krzyż Zasługi (1974)[10]
- Nagroda za rolę męską w filmie Blizna na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku (1976)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[11]
- Odznaka Zasłużony Działacz Kultury (1980)
- Złoty Ekran za rok 1984 za rolę w filmie Blisko, coraz bliżej
- Medal 40-lecia Polski Ludowej
- Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
- Nagroda za rolę męską w filmie Jańcio Wodnik na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni (1993)
- Wielki Splendor (1996)[12]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (5 stycznia 1998)[13]
- Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (29 października 2008)[14]
- Nagroda im. Cypriana Kamila Norwida w kategorii Teatr (2009)
- Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (2011) nadany przez prezydenta Bronisława Komorowskiego za wybitne zasługi dla kultury narodowej, za osiągnięcia w twórczości artystycznej[15][16], dekoracja miała miejsce 3 maja tego samego roku w czasie uroczystości na Zamku Królewskim z okazji Święta Narodowego 3 Maja[17].
- Polska Nagroda Filmowa Orzeł za osiągnięcia życia (2015)[18]
- Śląska Nagroda im. Juliusza Ligonia (2015)[19]
- Lux ex Silesia (2015)[20].
- Order Orła Białego nadany przez prezydenta Andrzeja Dudę w uznaniu znamienitych zasług dla kultury polskiej, za znaczący wkład w rozwój sztuki teatralnej i filmowej (2017)[21][22]
- Wielka Nagroda Festiwalu „Dwa Teatry” w Sopocie za wybitne kreacje aktorskie w Teatrze Polskiego Radia i Telewizji (2018)
- Nagroda im. Przemysława Gintrowskiego (2018)
- Doroczna Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyznana przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego Piotra Glińskiego za Całokształt Twórczości (2019)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Anna Malinowska , Nie Gustlik, nie Japycz, ino synek z Godowa, katowice.wyborcza.pl, 19 stycznia 2018 [dostęp 2019-01-22] .
- ↑ „Jestem śląskie dziecko”. Franciszek Pieczka, słynny aktor z Godowa, kończy dziś 91 lat! [wywiad], www.nowiny.pl, 18 stycznia 2019 [dostęp 2019-01-22] .
- ↑ a b Tygodnik „Życie na Gorąco” nr 24, 14 czerwca 2012, s. 30–31.
- ↑ A w sercu zawsze Godów; Nowiny.rybnik.pl.
- ↑ Dariusz Domański, „Franciszek Pieczka”, Kraków-Godów 2013.
- ↑ Honorowi obywatele. Godow.pl. [dostęp 2017-05-23].
- ↑ Nie truj sąsiada! – spot z udziałem Franciszka Pieczki w serwisie YouTube
- ↑ Prezydent wręczył Ordery Orła Białego. Wśród uhonorowanych Franciszek Pieczka, Onet Kultura, 11 listopada 2017 [dostęp 2020-07-18] (pol.).
- ↑ Żywot Mateusza; akademiapolskiegofilmu.pl [dostęp 2010-10-22].
- ↑ Odznaczenia dla wybitnych twórców i działaczy kultury. „Dziennik Polski”. Nr 175 (9456), s. 2, 26 lipca 1974.
- ↑ Kto jest kim w Polsce 1989, Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1989, s. 1008-1009.
- ↑ Wielki Splendor – nagrody Teatru Polskiego Radia wręczone. prsa.pl, 2008-12-01. [dostęp 2010-12-06].
- ↑ M.P. z 1998 r. nr 7, poz. 153.
- ↑ Gloria Artis dla Jadwigi Barańskiej i Franciszka Pieczki. Życie Warszawy.pl, 2008-10-29. [dostęp 2012-11-26].
- ↑ M.P. z 2011 r. nr 32, poz. 384.
- ↑ Prezydent odznaczył ludzi kultury. prezydent.pl, 17 stycznia 2011.
- ↑ Prezydent wręczył odznaczenia na Zamku Królewskim. prezydent.pl, 3 maja 2011. [dostęp 2012-05-12].
- ↑ Franciszek Pieczka laureatem Orła za Osiągnięcia Życia. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. [dostęp 2019-01-05].
- ↑ Relacja z gali wręczenia nagrody im. Juliusza Ligonia. civitaschristiana.pl.
- ↑ Franciszek Pieczka otrzymał nagrodę Lux ex Silesia. wodzislawslaski.naszemiasto.pl. [dostęp 2015-08-18].
- ↑ M.P. z 2018 r. poz. 40
- ↑ Prezydent wręczył Ordery Orła Białego. prezydent.pl, 2017-11-11. [dostęp 2017-11-11].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kto jest kim w Polsce 1989, Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1989, s. 1008-1009.
- Franciszek Pieczka w bazie filmpolski.pl
- Franciszek Pieczka w bazie IMDb (ang.)
- Franciszek Pieczka w bazie Filmweb
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Artykuły o aktorze w Dzienniku Teatralnym
- Franciszek Pieczka na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
- Franciszek Pieczka o sobie, wirtualny album [dostęp 2018-03-05]
- Absolwenci Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza
- Polscy aktorzy filmowi
- Polscy aktorzy teatralni
- Aktorzy związani z Jelenią Górą
- Najlepsi aktorzy pierwszoplanowi na FPFF
- Członkowie Polskiej Akademii Filmowej
- Honorowi obywatele polskich gmin
- Laureaci Dorocznej Nagrody MKiDN
- Laureaci Nagrody Miasta Krakowa
- Laureaci Polskiej Nagrody Filmowej Za Osiągnięcia Życia
- Ludzie związani z Wodzisławiem Śląskim
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1944–1989)
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Medalem 10-lecia Polski Ludowej
- Odznaczeni Medalem 30-lecia Polski Ludowej
- Odznaczeni Medalem za Długoletnie Pożycie Małżeńskie
- Odznaczeni odznaką „Zasłużony Działacz Kultury”
- Odznaczeni Orderem Orła Białego (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (1944–1989)
- Odznaczeni Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
- Odznaczeni Złotym Medalem „Za zasługi dla obronności kraju”
- Urodzeni w 1928