Franciszek Salezy Czaszyński

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Franciszek Salezy Czaszyński
Proboszcz
Ilustracja
Data urodzenia

1812

Data i miejsce śmierci

9 września 1898
Sanok

Miejsce pochówku

Cmentarz Centralny w Sanoku

Proboszcz Parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku
Okres sprawowania

1858–1898

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

1835

Odznaczenia
Krzyż Zasługi Cywilnej (w czasie pokoju)

Franciszek Salezy Czaszyński[a] (ur. 1812, zm. 9 września 1898 w Sanoku) – polski duchowny rzymskokatolicki, kanonik, proboszcz parafii pw. Przemienienia Pańskiego w Sanoku, fundator i budowniczy kościoła pod tym wezwaniem. Radny miejski, powiatowy, działacz społeczny.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Kościół Przemienienia Pańskiego w Sanoku (2013)
Nagrobek ks. Franciszka Salezego Czaszyńskiego na cmentarzu w Sanoku
Epitafium ks. Franciszka Salezego Czaszyńskiego w sanockim kościele farnym

Urodził się w 1812[b]. Święcenia kapłańskie otrzymał 6 sierpnia 1835. W styczniu 1857 przybył z Głogowa do Sanoka[1]. W latach 1858–1898[2][c] proboszcz parafii pw. Przemienienia Pańskiego[3], w tym od około 1882 jako emeryt[4]. Został proboszczem powiatowym w mieście, do którego ponadto należało wówczas kilkanaście wsi z okolic. Mimo tego Sanok nie posiadał w tym czasie kościoła ani plebanii[1] (wcześniej istniejący kościół pw. Michała Archanioła doszczętnie spłonął w 1782 i nie został odbudowany[5], zaś funkcję kościoła parafialnego pełniła pobliska świątynia franciszkanów).

Od czasu przybycia do Sanoka wyznaczył sobie zadanie zbudowania nowej świątyni pod tym wezwaniem. W związku z tym oszczędzał skwapliwie pieniądze na ten cel, kosztem własnych wyrzeczeń[6] (pamiętnikarz określał go jako „skąpca” ubranego w wysłużoną odzież, zaś późniejszy burmistrz miasta Michał Słuszkiewicz opisywał go jako surowego i gniewnego, ale jednocześnie szanowanego i lubianego przez mieszkańców[7]). Główną zbiórkę środków rozpoczął za kadencji burmistrza Sanoka, Erazma Łobaczewskiego (pełnił funkcję od 1867)[8]. Sam proboszcz Czaszyński na cel wzniesienia świątyni przekazał 6200 złr.[1]. Swoje zobowiązanie spełnił – był głównym fundatorem kościoła Przemienienia Pańskiego, umiejscowionego na posesji pod ówczesnym numerem 101 (ksiądz nabył grunt za własne pieniądze) przy placu św. Michała, budowanego w latach 1872-1886. Decyzją z 14 grudnia 1886 konsystorz w Przemyślu wydał zezwolenie, w myśl którego ks. Franciszek Salezy Czaszyński w IV Niedzielę Adwentu 19 grudnia 1886 poświęcił kościół[9]. Uroczyste przeniesienie siedziby parafii z parafii franciszkańskiej nastąpiło w Wigilię Bożego Narodzenia 24 grudnia 1886, odprawiona wówczas pasterka była pierwszą mszą św. w kościele (świątynia nie była wówczas jeszcze ukończona w pełni[d]). Konsekracji kościoła dokonał ks. bp sufragan przemyski Jakub Glazer 12 czerwca 1897[1]. Poza tym ks. Franciszek Salezy Czaszyński wybudował plebanię obok kościoła i budynki gospodarcze na folwarku plebańskim położonym na Posadzie Olchowskiej. Był pierwotnym inicjatorem założenia nowego cmentarza parafialnego w Sanoku. Wniosek o tej treści zgłosił w Radzie Miejskiej 3 kwietnia 1867 (10 lat po utworzeniu cmentarza przy ulicy Matejki)[10], zaś przypuszcza się, że przesłanką mogła być intencja założenia nowego cmentarza przeznaczonego tylko dla katolików[11]. Decyzja o utworzeniu została jednak odłożona, a ostatecznie cmentarz przy ulicy Rymanowskiej powstał w wyniku decyzji rady miejskiej z 1894. Według doniesień „Gazety Przemyskiej” ks. Czaszyński podczas mszy świętej 11 lutego 1894 niespodziewanie wygłosił kazanie w języku niemieckim[12].

Franciszek Salezy Czaszyński udzielał się w życiu miasta i społecznie. Prowadził Szpital Ubogich św. Ducha w Sanoku i dokonał jego remontu. Był zawiadowcą Funduszu dla Ubogich w Sanoku[13]. Uczył religii w gimnazjum, był organizatorem szkolnictwa w Sanoku, nadzorcą szkół ludowych w okręgu sanockim[14][15][16][17], propagował edukację i zakładanie szkółek niedzielnych dla dziewcząt. Zasiadał w C. K. Radzie Szkolnej Okręgowej w Sanoku, w której był delegatem rady powiatowej i pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego do około 1895[18] (był w niej reprezentantem duchowieństwa[19]). Pełnił funkcję radnego miejskiego: wybrany w 1867[20][21], w latach 70.[22] (złożył rezygnację z mandatu radnego 16 czerwca 1873[23]), w 1881[24][25])[26], w 1884[24] (składał rezygnacje z mandatu radnego 9 sierpnia 1887[27], 10 lipca 1888[28], 15 listopada 1888 i trzecią z tych decyzji przyjęto[28]. Był wybierany do Rady c. k. powiatu sanockiego jako przedstawiciel gmin miejskich: 10 października 1867 (objął funkcję członka wydziału powiatowego)[29], 1870 (ponownie został członkiem wydziału powiatowego)[30], w 1871, 1872, 1873 (z grupy większych posiadłości, członek wydziału)[31], w 1874[32]), 1875, 1876 (wybrany z grupy gmin miejskich, członek wydziału)[33]; w 1876 zatwierdzony jako prezes wydziału powiatowego, ponownie wybrany członkiem rady z grupy gmin miejskich, pełnił stanowisko zastępcy prezesa wydziału powiatowego od 1877[34], był przewodniczącym komisji miejskich (wpierw finansowej, następnie oświatowej, dzięki której w 1880 utworzono w Sanoku C. K. Gimnazjum Męskie); później wybrany z grupy większych posiadłości (1881, 1882, 1883, 1884), pełnił funkcję członka wydziału[35], a w 1884 wybrany z gmin miejskich[36], po wyborach z 1888 zastępcą prezesa wydziału powiatowego (1888, 1889)[37][38], następnie wybrany z grupy większych posiadłości był zastępcą członka wydziału (1890, 1891, 1892, 1893, 1894, 1895, 1896)[39]). 19 kwietnia 1877 został wybrany zastępcą kasjera Towarzystwa Zaliczkowego w Sanoku (zarejestrowanego 6 sierpnia 1877)[40]. Był członkiem i zastępcą przewodniczącego sanockiego biura powiatowego Stowarzyszenia Czerwonego Krzyża mężczyzn i dam w Galicji[41]. Był członkiem zwyczajnym Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego[42]. Był członkiem oddziału sanocko-lisko-krośnieńskiego C. K. Towarzystwa Gospodarskiego we Lwowie[43]. Był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” od czasu jego powstania w 1889[44].

Był wiceprezesem reprezentacji Sanoka, która w 1880 spotkała się z podróżującym po Galicji cesarzem Austrii Franciszkiem Józefem I w Krakowie i we Lwowie[45].

Jubileusz 50-lecia kapłaństwa obchodził w Starej Wsi[46]. 6 sierpnia 1895 odbyły się w Sanoku uroczyste obchody 60-lecia kapłaństwa księdza kanonika, którego inicjatorem był prezes Towarzystwa „Korpusy Wakacyjne” w Sanoku, dr Władysław Czyżewicz, a współdziałał kierownik tegoż, Leopold Biega[47]. Z zarządzenia burmistrza miasta, Cyryla Jaksy Ładyżyńskiego na cześć duchownego zorganizowano pochód z lampionami, pochodniami i muzyką oraz strzelanie z moździerzy[48][49]. 5 sierpnia 1895 Rada Miejska Sanoka przyznała mu Honorowe Obywatelstwo Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka w uznaniu zasług dla miasta, w szczególności wybudowania Kościoła Przemienienia Pańskiego, założenie cmentarza przy ulicy Rymanowskiej. Uroczystość wręczenia dyplomu odbyła się 16 marca 1896[50]. Jubileusz 50-lecia kapłaństwa obchodził w Starej Wsi, a jubileusz 60-lecia kapłaństwa 6 sierpnia 1895 w Sanoku[46][51]. Z okazji jubileuszu 60-lecia święceń został w sierpniu 1895 mianowany honorowym asesorem konsystorza biskupiego[52]. Za całokształt jego pracy władze austro-węgierskie przyznały mu Złoty Krzyż Zasługi Cywilnej z Koroną[53][54][e].

Franciszek Salezy Czaszyński reprezentował konserwatyzm i legalizm, w związku z czym nabożeństwa okolicznościowe odprawiał w intencji pomyślności rodziny cesarskiej[55]. Podejmował decyzje surowe (np. napiętnował niezgłoszenie do ksiąg martwo urodzonego dziecka przed jego pochowaniem, nakazał podanie wykazu takich zdarzeń i zakazał tego typu pogrzebów bez wiedzy Urzędu Parafialnego[56]), a także kontrowersyjne (m.in. odmówił pochówku żony barona Rhode, wyznania protestanckiego, na cmentarzu katolickim, lecz to postanowienie uchylił Magistrat miasta Sanoka[57]; w 1895 odmówił odprawienia wnioskowanego przez sanockich gimnazjalistów nabożeństwa w intencji Teofila Wiśniewskiego, straconego w 1847 za udział w powstaniu 1846[58]).

Zmarł 9 września 1898 w wieku 86 lat[59][60], niespełna rok po konsekracji wzniesionego kościoła Przemienienia Pańskiego. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Jana Matejki w Sanoku 12 września 1898 w pogrzebie pod przewodnictwem ks. Bronisława Stasickiego, który objął następnie urząd proboszcza w Sanoku[59][61].

W kościele Przemienienia Pańskiego w Sanoku zostało ustanowione epitafium poświęcone ks. Franciszkowi Salezemu Czaszyńskiemu[62]; inskrypcja brzmi: D.O.M. ś.p. Księdzu Franciszkowi Czaszyńskiemu. Ur. 1812, † 1898. Proboszczowi i głównemu fundatorowi kościoła wdzięczni parafianie R.I.P.[63].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. W ewidencji administracyjnej Austro-Węgier był określany w języku niemieckim jako „Franz Xaver Czaszyński”. W ewidencji kościelnej był zapisywany w języku łacińskim jako „Franciscus Salesius Czaszyński”.
  2. Rok urodzenia 1812 podała inskrypcja na grobie ks. Czaszyńskiego. W zbieżności z tym stoi wpis w parafialnej księdze zgonów, informujący że przeżył 86 lat. Biogram autorstwa Edwarda Zająca wskazał rok 1811.
  3. Inne źródła podają początek proboszczowania 1857 Współistnienie mieszkańców Sanoka doby autonomii Galicji. naszrymanow1.awardspace.com. [dostęp 2013-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-03)]. (pol.).
  4. Budynek był nieotynkowany, nie miał podłogi. Dzieło dokończył kolejny ks. proboszcz Bronisław Stasicki.
  5. Niem. Goldenes Verdienstkreuz mit der Krone.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d Sołtys 1995 ↓, s. 443.
  2. Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1859. Lwów: 1859, s. 189.
  3. Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1859). Przemyśl: 1859, s. 36.
    Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1860). Jasło: 1860, s. 39.
    Schematismus universi venerabilis cleri Saecularis et Regularis Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1862. Jasło: 1861, s. 40.
    Schematismus universi venerabilis cleri Saecularis et Regularis Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1866. Jasło: 1865, s. 72.
    Schematismus universi venerabilis cleri Saecularis et Regularis Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1867. Jasło: 1866, s. 72.
    Schematismus universi venerabilis cleri Saecularis et Regularis Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1868. Jasło: 1867, s. 74.
    Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1869). Jasło: 1868, s. 74.
    Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1874). Jasło: 1873, s. 76.
    Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1875). Jasło: 1874, s. 77.
    Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1877). Jasło: 1876, s. 178.
    Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1878). Jasło: 1877, s. 184.
    Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1879). Jasło: 1878, s. 184.
    Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1880). Jasło: 1879, s. 186.
    Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1881). Jasło: 1880, s. 187.
    Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1882). Jasło: 1881, s. 187.
  4. Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1883). Przemyśl: 1882, s. 199.
    Schematismus universi venerabilis cleri Saecularis et Regularis Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1886. Przemyśl: 1885, s. 207.
    Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1887). Przemyśl: 1886, s. 207.
    Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1888). Przemyśl: 1888, s. 216.
    Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1889). Przemyśl: 1888, s. 230.
    Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1890). Przemyśl: 1889, s. 230.
    Schematismus universi venerabilis cleri Saecularis et Regularis Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1891. Przemyśl: 1890, s. 244.
    Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1892). Przemyśl: 1891, s. 244.
    Schematismus universi venerabilis cleri Saecularis et Regularis Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1893. Przemyśl: 1892, s. 231.
    Schematismus universi venerabilis cleri Saecularis et Regularis Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1894. Przemyśl: 1894, s. 231.
    Schematismus universi venerabilis cleri Saecularis et Regularis Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1895. Przemyśl: 1895, s. 231.
    Schematismus universi venerabilis cleri Saecularis et Regularis Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1896. Przemyśl: 1896, s. 225.
    Schematismus universi venerabilis cleri Saecularis et Regularis Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1897. Przemyśl: 1896, s. 225.
    Schematismus universi venerabilis cleri Saecularis et Regularis Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1898. Przemyśl: 1897, s. 225.
  5. Sanok. Materiały do dziejów miasta do XVII w., Adam Fastnacht, opracowanie Feliks Kiryk, s. 300
  6. Prezentacja najnowszej książki Edwarda Zająca „Obywatele Honorowi Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka”. biblioteka.sanok.pl, 2002-11-11. [dostęp 2013-12-01]. (pol.).
  7. Zając 2002 ↓, s. 64.
  8. Zając 1998 ↓, s. 94.
  9. Zarys historyczny parafii. fara.sanok.pl. [dostęp 2013-12-01]. (pol.).
  10. O cmentarzach. starecmentarze.sanok.pl. [dostęp 2013-12-01]. (pol.).
  11. Zając 2002 ↓, s. 164.
  12. Kronika. Pokutujący duch germanizmu. „Gazeta Przemyska”. Nr 13, s. 2, 15 lutego 1894. 
  13. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1870. Lwów: 1870, s. 661.
  14. Handbuch des Statthalterei-gebietes in Galizien für das Jahr 1859. Lwów: 1859, s. 189.
  15. Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1861. Lwów: 1861, s. 274.
  16. Handbuch des Statthalterei-gebietes in Galizien für das Jahr 1862. Lwów: 1862, s. 293.
  17. Galizisches Provinzial-Handbuch für das Jahr 1868. Lwów: 1868, s. 635.
  18. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1872. Lwów: 1872, s. 82.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1873. Lwów: 1873, s. 63.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1874. Lwów: 1874, s. 84.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1875. Lwów: 1875, s. 83.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1876. Lwów: 1876, s. 83.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1877. Lwów: 1877, s. 53.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1879. Lwów: 1879, s. 374.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1880. Lwów: 1880, s. 378.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1881. Lwów: 1881, s. 384.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1882. Lwów: 1882, s. 386.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1884. Lwów: 1884, s. 365.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1885. Lwów: 1885, s. 365.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1886. Lwów: 1886, s. 365.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1887. Lwów: 1887, s. 365.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1888. Lwów: 1888, s. 365.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1889. Lwów: 1889, s. 410.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1890. Lwów: 1890, s. 410.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1891. Lwów: 1891, s. 410.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1892. Lwów: 1892, s. 410.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1893. Lwów: 1893, s. 410.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1894. Lwów: 1894, s. 410.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1895. Lwów: 1895, s. 410.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1896. Lwów: 1896, s. 410.
  19. Sołtys 1995 ↓, s. 428.
  20. Zielecki 1995 ↓, s. 373.
  21. Marta Szramowiat. Samorząd miejski Sanoka okresu galicyjskiego. Główne zadania i działalność Rady Miejskiej w Sanoku. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 19, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  22. Edward Zając: Obywatele Honorowi Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2002, s. 21, 26. ISBN 83-909787-8-4.
  23. Księga uchwał Rady miejskiej sanockiej 1872-1874. T. IV. sanockabibliotekacyfrowa.pl. s. 158. [dostęp 2022-02-05].
  24. a b Marta Szramowiat. Samorząd miejski Sanoka okresu galicyjskiego. Główne zadania i działalność Rady Miejskiej w Sanoku. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 2, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  25. Zielecki 1995 ↓, s. 378.
  26. Edward Zając: Obywatele Honorowi Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2002, s. 37, 41. ISBN 83-909787-8-4.
  27. Księga uchwał Rady miejskiej od sierpnia 1883 do grudnia 1887. T. IX. sanockabibliotekacyfrowa.pl. s. 353. [dostęp 2022-02-05].
  28. a b Księga uchwał Rady miejskiej od 1887 do stycznia 1892. T. X. sanockabibliotekacyfrowa.pl. s. 71. [dostęp 2022-02-05].
  29. Sanok. „Dziennik Lwowski”. Dodatek do nr 160, s. 2, 14 października 1867. 
    Galizisches Provinzial-Handbuch für das Jahr 1868. Lwów: 1868, s. 399-400.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1869. Lwów: 1869, s. 274-275.
  30. Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 353.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1870. Lwów: 1870, s. 281.
  31. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1871. Lwów: 1871, s. 279, 280.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1872. Lwów: 1872, s. 272, 273.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1873. Lwów: 1873, s. 271.
  32. Sanok. „Czas”. Nr 93, s. 2, 24 kwietnia 1874. 
    Wynik wyborów do Rad powiatowych. „Gazeta Lwowska”. Nr 92, s. 2, 23 kwietnia 1874. 
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1874. Lwów: 1874, s. 295, 296.
  33. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1875. Lwów: 1875, s. 294-295.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1876. Lwów: 1876, s. 301.
  34. Wiadomości urzędowe. Mianowania. „Przegląd Sądowy i Administracyjny”. Nr 41, s. 335, 10 października 1877. 
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1877. Lwów: 1877, s. 279.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1878. Lwów: 1878, s. 266-267.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1879. Lwów: 1879, s. 255, 256.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1880. Lwów: 1880, s. 261.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1881. Lwów: 1881, s. 261-262.
  35. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1882. Lwów: 1882, s. 263-264.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1883. Lwów: 1883, s. 268.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1884. Lwów: 1884, s. 247.
  36. Kronika. Sanok. „Dziennik Polski”. Nr 166, s. 2, 19 lipca 1884. 
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1885. Lwów: 1885, s. 247.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1886. Lwów: 1886, s. 247.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1887. Lwów: 1887, s. 247.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1888. Lwów: 1888, s. 247.
  37. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1889. Lwów: 1889, s. 273-274.
  38. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1890. Lwów: 1890, s. 273.
  39. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1891. Lwów: 1891, s. 273-274.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1892. Lwów: 1892, s. 273-274.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1893. Lwów: 1893, s. 273-274.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1894. Lwów: 1894, s. 273-274.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1895. Lwów: 1895, s. 273-274.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1896. Lwów: 1896, s. 273-274.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1897. Lwów: 1897, s. 273-274.
  40. Obwieszczenie. „Kurjer Lwowski”. Nr 232, s. 9, 17 września 1877. 
  41. Piętnaste sprawozdanie roczne z czynności Krajowego Stowarz. Czerwonego Krzyża mężczyzn i dam w Galicyi za rok 1894. Lwów: 1895, s. 75.
  42. Sprawozdanie Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego z czwartego roku jej istnienia, tj. 1888-1889 złożone przez zarząd na walnem zgromadzeniu 14 grudnia 1889. s. 7.
    Sprawozdanie Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego z siódmego roku jej istnienia tj. 1892 złożone przez Zarząd na walnem zgromadzeniu dnia 21 stycznia 1893. s. 12.
    Sprawozdanie Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego z ósmego roku jej istnienia tj. 1893 złożone przez zarząd na walnem zgromadzeniu dnia 17 marca 1894. s. 10.
    Sprawozdanie Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego z dziesiątego roku jej istnienia tj. 1895 złożone przez zarząd na walnem zgromadzeniu dnia 14 marca 1896. s. 9.
    Sprawozdanie Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego za czas od 31 stycznia do 15 września 1897 (dwunasty rok istnienia) złożone przez zarząd na walnem zgromadzeniu dnia 18 grudnia 1897. s. 8.
  43. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1895. Lwów: 1895, s. 650.
  44. Sprawozdanie Wydziału Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku za rok administracyjny 1898. Sanok: 1899, s. 4.
  45. Aleksander Nowolecki: Pamiątka podróży cesarza Franciszka Józefa I po Galicyi i dwudziesto-dniowego pobytu jego w tym kraju. Kraków: Wydawnictwo Czytelni Ludowej H. Nowoleckiego, 1881, s. 227.
  46. a b Kronika. „Gazeta Sanocka”. Nr 16, s. 3, 21 lipca 1895. 
  47. Nasz jubilat / Kronika. Obchód jubileuszowy. „Gazeta Sanocka”. Nr 19, s. 1-2, 3, 11 sierpnia 1895. 
  48. Zając 2002 ↓, s. 63.
  49. Zielecki 1995 ↓, s. 382.
  50. Kronika. Wręczenie dyplomu. „Gazeta Sanocka”. Nr 51, s. 3, 22 marca 1896. 
  51. Kronika. Rzadka uroczystość. „Kurjer Lwowski”. Nr 224, s. 4, 14 sierpnia 1895. 
  52. Kronika. Wiadomości kościele. „Gazeta Lwowska”. Nr 183, s. 4, 11 sierpnia 1895. 
  53. Zmarli. „Kurjer Lwowski”. Nr 252, s. 4, 11 września 1898. 
  54. Sołtys 1995 ↓, s. 444.
  55. Zając 2002 ↓, s. 65.
  56. Zając 1998 ↓, s. 164.
  57. Zając 1998 ↓, s. 165.
  58. Zielecki 1995 ↓, s. 472-473.
  59. a b Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 284 (poz. 142).
  60. Kronika. Zmarli. „Nowa Reforma”. Nr 209, s. 2, 14 września 1898. 
  61. Grzywna 2012 ↓, s. 5.
  62. Edward Zając: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. W stulecie konsekracji 1897-1997. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1997, s. 72-73. ISBN 83-905046-4-2.
  63. Oberc 1998 ↓, s. 33-34.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]