Franciszek Walewski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Franciszek Walewski
Mrok, Stryjek
Ilustracja
ppor. Franciszek Walewski
kapitan piechoty kapitan piechoty
Data i miejsce urodzenia

21 września 1912
Szumsk

Data i miejsce śmierci

14 stycznia 1979
Pyszkowo

Przebieg służby
Lata służby

1935–1945

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
ZWZ-AK

Jednostki

14 pułk piechoty

Stanowiska

dowódca plutonu
dowódca kompanii
II adiutant pułku
szef wyszkolenia i z-ca komendanta Rejonu Skarżysko ZWZ
komendant Podobwodu I Skarżysko-Kamienna AK
komendant Obwodu Końskie AK

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa
(kampania wrześniowa)

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (od 1941) Krzyż Armii Krajowej
Promocja SPP w 1935 roku. Od lewej stoją: ppor. Zbigniew Czerniak, ppor. Franciszek Walewski, ppor. Jan Przedlacki, gen. bryg. Włodzimierz Raczyński-Maxymowicz, ppłk Franciszek Sudoł, por. Jan Wiśniewski, ppor. Henryk Karasiewicz, ppor. Mieczysław Nejman
Por. Franciszek Walewski wraz z kompanią ckm 14 pp (Zaolzie 1938).
Grób kpt. Franciszka Walewskiego na włocławskim cmentarzu komunalnym.
Tabliczki żołnierzy Armii Krajowej na grobie kpt. Franciszka Walewskiego i jego żony Henryki.

Franciszek Walewski ps. „Mrok”, „Stryjek” (ur. 21 września 1912 w Szumsku, zm. 14 stycznia 1979 w Pyszkowie) – kapitan piechoty Wojska Polskiego i Armii Krajowej, komendant Podobwodu I Skarżysko-Kamienna („Morwa”) w Obwodzie Iłża Inspektoratu Starachowickiego Armii Krajowej (Okręg Radom-Kielce), komendant Obwodu Końskie Inspektoratu Starachowickiego AK.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn Jana (rolnika) i Czesławy z domu Pająk. Ukończył Państwowe Seminarium Nauczycielskie Męskie w Bydgoszczy.

Absolwent Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej-Komorowie. Promowany na stopień podporucznika został ze starszeństwem z dnia 15 października 1935 roku oraz 215. lokatą w korpusie oficerów piechoty[1], po czym skierowano go do służby w 14 pułku piechoty we Włocławku. Na dzień 21 września 1936 r. zajmował stanowisko młodszego oficera w 3. kompanii strzelców w I batalionie 14 pp[2], a w dniu 16 marca 1938 r. stanowisko dowódcy plutonu w 1. kompanii c.k.m. tegoż pułku[3]. W październiku 1938 roku wziął udział w operacji zaolziańskiej – jako oficer kompanii ckm zbiorczego batalionu wystawionego przez 14 pp (zajmował stanowisko zastępcy dowódcy tej kompanii, którym był por. Czesław Rolecki). Do stopnia porucznika awansowany został ze starszeństwem z dnia 19 marca 1939 roku i 212. lokatą wśród oficerów piechoty[4]. Na dzień 23 marca 1939 roku pełnił funkcję dowódcy plutonu w 2. kompanii ckm 14 pułku piechoty[5]. Następnie objął stanowisko dowódcy kompanii ckm.

Zgodnie z przydziałem mobilizacyjnym został II adiutantem 14 pułku piechoty[6]. Razem z włocławskim pułkiem wziął udział w walkach toczonych na obszarze korytarza pomorskiego i w bitwie nad Bzurą. Został ciężko ranny w płuca w dniu 18 września 1939 r. w lesie Budy Stare (w pobliżu Białej Góry nad Bzurą)[a][6][7][8]).

Uniknął niewoli i do 1 maja 1940 r. leczył się - początkowo w szpitalu, następnie w domu. Z początkiem 1940 roku przeniósł się do Skarżyska-Kamiennej. Od 1 sierpnia 1940 r. działał w konspiracji – w Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej, początkowo w stopniu porucznika, a następnie kapitana (rozkazem Komendanta Głównego Sił Zbrojnych w Kraju został awansowany do rangi kapitana służby stałej ze starszeństwem od 11 listopada 1943 roku). Używał pseudonimów „Mrok” i „Stryjek”. Od 15 sierpnia 1940 r. zajmował stanowisko szefa wyszkolenia i zastępcy komendanta Rejonu Skarżysko w Obwodzie Kielce ZWZ, a od października 1940 r. objął prawdopodobnie obowiązki komendanta tego Rejonu[9]. Od wiosny 1942 r. do czerwca 1943 roku pełnił funkcję zastępcy komendanta Podobwodu I Skarżysko-Kamienna w Obwodzie Iłża Armii Krajowej (komendantem był wówczas por. Stanisław Ciaś ps. „Osman”, „Fiszer”)[10]. Został ranny w przedramię 26 marca 1943 roku podczas akcji w Skarżysku[b].

Od czerwca 1943 r. do października 1944 roku zajmował stanowisko komendanta Podobwodu I Skarżysko-Kamienna (kryptonim „Morwa”)[c] w Obwodzie Iłża Inspektoratu Starachowickiego AK – wchodzącego w struktury Okręgu Radom-Kielce[10]. Pod koniec lipca 1944 roku Inspektorat Starachowicki AK wystawił bataliony 3 pułku piechoty Legionów AK[d]. Franciszek Walewski „Stryjek” objął wówczas dowództwo batalionu sformowanego w rejonie Skarżyska (II batalion 3 pp Leg. AK)[e][12]. Aresztowany przez Niemców, zbiegł[f] i od listopada 1944 r. przeszedł do pracy konspiracyjnej w Obwodzie Końskie Armii Krajowej[10], którego był komendantem aż do rozwiązania Armii Krajowej (19 stycznia 1945 r.)[g].

Okres powojenny[edytuj | edytuj kod]

Po wojnie zamieszkał we Włocławku, używał wówczas nazwiska Stryjek-Walewski. Nie został przyjęty do służby w Ludowym Wojsku Polskim. Pracował jako leśniczy lasów komunalnych (mieszkał między innymi w leśniczówce Dąbrówka we Włocławku).

Franciszek Walewski był zapalonym myśliwym. Zmarł na atak serca w dniu 14 stycznia 1979 r. podczas polowania prowadzonego w okolicach miejscowości Pyszkowo. Pochowany został na włocławskim Cmentarzu Komunalnym – sektor 44A, rząd 1, grób 13.

Jego żoną była Henryka Sodólska, córka Stanisława i Józefy (ur. 11 lipca 1913 r. we Włocławku, zm. 26 lipca 1992 r. w Górze Kalwarii) - żołnierz Armii Krajowej, łączniczka Komendy Głównej AK, odznaczona Krzyżem Armii Krajowej. Mieli syna Andrzeja (ur. ok. 1945 r.), a ich przysposobioną (w roku 1954) córką była Krystyna (ur. 5 lipca 1948 r. w Mostkach, zm. 8 maja 1996 r. w Otwocku).

Awanse[edytuj | edytuj kod]

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. W tym samym starciu został ranny również w łokieć.
  2. Wg części dokumentów ranę tę otrzymał 8 marca 1944 roku.
  3. Podobwód I Skarżysko-Kamienna przyłączony został do Obwodu Iłża z Obwodu Kielce w roku 1941 – na podstawie rozkazu Komendy Okręgu. Podobwód ten dzielił się na placówki, których zasięg terytorialny pokrywał się z granicami poszczególnych gmin.[10]
  4. W ramach planu mobilizacji Komendy Głównej AK Okręg Radom-Kielce wystawiał między innymi 2 Dywizję Piechoty Leg. AK, w skład której wchodził 3 pp Leg. AK z obwodów koneckiego i iłżeckiego AK.[11]
  5. W momencie koncentracji ogólnej 3 pp Leg. AK posiadał dwa bataliony, żadnym z nich nie dowodził wówczas Franciszek Walewski.[12]
  6. Aresztowany został przez Gestapo w październiku 1944 r., uciekł z aresztu w następnym miesiącu.
  7. Używał wówczas pseudonimu „Drogosław”.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]