Fregaty rakietowe typu Adelaide
 HMAS Melbourne po modernizacji | |
| Kraj budowy | |
|---|---|
| Użytkownicy | |
| Wejście do służby |
1980-1993 (Australia) |
| Wycofanie |
2005-2019 (Australia) |
| Zbudowane okręty |
6 |
| Okręty w służbie |
2 (Chile) |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
4100 t |
| Długość |
138,1 m |
| Szerokość |
14,3 m |
| Zanurzenie |
6,7 m |
| Napęd |
2 turbiny gazowe, 1 śruba |
| Prędkość |
30 węzłów |
| Zasięg |
4500 mil morskich przy prędkości 20 węzłów |
| Załoga |
221 |
| Uzbrojenie |
1 armata automatyczna kalibru 76 mm |
| Wyposażenie lotnicze |
2 śmigłowce SH-60 Seahawk |
Fregaty rakietowe typu Adelaide – typ sześciu australijskich fregat rakietowych, zbudowanych w latach 1978-1992 dla Royal Australian Navy, będący zmodyfikowaną wersją amerykańskich fregat typu Oliver Hazard Perry.
Historia rozwoju[edytuj | edytuj kod]
W latach siedemdziesiątych XX wieku, dowództwo Royal Australian Navy planowało wprowadzić do służby nowy typ okrętów w celu zastąpienia przestarzałych jednostek typu Daring i typu River. Rozważano dwie opcje zakupowe, pierwszą był zakup brytyjskich niszczycieli rakietowych typu 42, a drugą amerykańskie fregaty typu Oliver Hazard Perry. Finalnie zdecydowano się zakupić i wybudować na licencji fregaty typu Oliver Hazard Perry[2].
W kwietniu 1974 roku zatwierdzona została decyzja o nabyciu od Stanów Zjednoczonych dwóch jednostek. W 1977 zamówienie rozszerzono o zakup dodatkowych dwóch okrętów. Wszystkie jednostki konstruowane były w stoczni w Seattle, w stanie Waszyngton, należącej do Todd Shipyards Corporation (obecnie Todd Pacific Shipyards Corporation)[2].
Pierwszy okręt HMAS „Adelaide” (FFG-01), którego budowa rozpoczęła się w lipcu 1977 roku zwodowano w czerwcu 1978 roku. Stępka pod drugą jednostkę położona została w marcu 1978 roku, a kadłub wodowany został w grudniu tego samego roku. W służbie we flocie australijskiej okręt otrzymał nazwę HMAS „Canberra” (FFG-02). Budowa trzeciej fregaty HMAS „Sydney” (FFG-03) rozpoczęła się w styczniu 1980 roku. Jednostka opuściła suchy dok we wrześniu tego samego roku. Powyższe okręty wybudowane zostały w wersji „krótkokadłubowej” (krótszym lądowiskiem śmigłowca)[2].
Czwarta fregata HMAS „Darwin” (FFG-04) wybudowana została od podstaw zgodnie z założeniami projektu „długokadłubowego” (dłuższym lądowiskiem śmigłowca) i stanowiła australijską, podstawową linię rozwojową, do której w późniejszym okresie przebudowano pierwsze trzy jednostki. Prace przy HMAS „Darwin” (FFG-04) ruszyły w lipcu 1981 roku. Fregata zwodowana została w marcu 1982 roku. Wszystkie cztery jednostki weszły do służby w latach 1980–1984[2].
W 1983 roku australijski rząd podjął decyzję o budowie kolejnych dwóch fregat, które tym razem miały zostać skonstruowane w Australii, zgodnie z projektem HMAS „Darwin” (FFG-04). Ostatecznie okręty zbudowano w australijskich stoczniach. Stępka pod pierwszy z dodatkowych okrętów – HMAS „Melbourne” (FFG-05) położona został w lipcu 1985, natomiast kadłub zwodowano w maju 1989 roku. Budowa drugiej jednostki HMAS „Newcastle” (FFG-06) ruszyła w lipcu 1989 roku, a wodowanie odbyło się w lutym 1992 roku. Obie fregaty weszły do służby w latach 1992–1993 i skonstruowane zostały w stoczni w Williamstown w stanie Wiktoria[2].
Modernizacja okrętów[edytuj | edytuj kod]
Od 1987 roku prowadzone były dyskusje na temat modernizacji jednostek typu Adelaide w przyszłości. W 1993 roku zainicjowano program modernizacji fregat Upgrade Project, znanego także jako program SEA 1390[3].
W 1994 roku oficjalnie rozpoczęto program modernizacyjny. W wyniku prowadzonego konkursu, wybrane zostały firmy TDS (obecnie Tenix Defence) oraz ADI Limited (obecnie Thales Australia). Firmy w latach 1995–1998 przeprowadziły pierwszą fazę projektu SEA 1390, polegającą na opracowaniu planów przebudowy okrętów typu Adelaide, m.in. poprzez wprowadzenie nowego systemu dowodzenia oraz radaru dozoru powietrznego, uzbrojenie okrętów w ulepszone pociski przeciwlotnicze oraz zainstalowanie nowych systemów hydrolokacyjnych[2].
Druga faza projektu SEA 1390 obejmowała implementację modyfikacji. W listopadzie 1998 roku firma ADI Limited wygrała przetarg na realizację tej części programu i w czerwcu 1999 roku podpisała kontrakt wart 900 milionów dolarów australijskich. Wprowadzenie nowych elementów zwiększyło wyporność do 4200 ton, co wymagało przystosowania jednostek w zakresie stabilności[3].
Prace nad drugą fazą rozpoczęły w 1999 roku. Planowano, że modernizacji poddane zostaną wszystkiefregaty. Przebudowa pierwszej jednostki miała rozpocząć się pod koniec 2002 roku, a jej powrót do służby miał nastąpić w maju 2003 roku. Ostatnia unowocześniona fregata miała zostać odebrana w grudniu 2005 roku. Po rozpoczęciu fazy implementacji ruszył etap trzeci, obejmujący przeprowadzenie studiów z zakresu możliwości zastąpienia pocisków przeciwlotniczych serii SM-1MR ulepszoną konstrukcją SM-2MR. Czwarta faza skupiała się na wprowadzeniu nowych pocisków. W lipcu 2004 roku firma ADI Limited wygrała przetarg na dostosowanie modernizowanych okrętów typu Adelaide do nowych rakiet i podpisała kontrakt wart 420,5 miliona dolarów australijskich. Modernizacja ta miała zakończyć się na początku 2009 roku[3][4]. Dodatkowo okręty te wyposażono w wyrzutnię Mark 41 Vertical Launching System[4].
W listopadzie 2003 roku, najprawdopodobniej z powodu kłopotów z realizacją programu, zdecydowano, że dwa pierwsze okręty typu Adelaide nie zostaną poddane modernizacji i przeznaczone będą do wycofania ze służby. Przebudową tym samym objęto tylko cztery okręty. Modernizacja odbywała się w latach 2002–2009[3].
Służba okrętów[edytuj | edytuj kod]
Wycofywanie fregat rozpoczęto w roku 2005, wycofując okręt HMAS „Canberra”[5]. W 2019 roku wycofano dwie ostatnie fregaty o numerach FFG-05 oraz FFG-06, które w 2020 sprzedano dla Marynarki Wojennej Chile[6]. Okręty te zostały zastąpione przez nową generację niszczycieli rakietowych typu Hobart oraz fregat rakietowych typu ANZAC.
W 2020 roku Armada de Chile przejęła dwa okręty: HMAS „Melbourne”, który 15 kwietnia 2020 wcielony do służby w tamtejszej marynarce wojennej i przemianowany na „Almirante Latorre” (FFG-14) oraz „HMAS Newcastle”, który został wcielony do służby tego samego dnia co pierwsza jednostka i przemianowany na „Capitán Prat” (FFG-11)[7].
W 2018 Polska prowadziła zaawansowane rozmowy w sprawie zakupu od Australii dwóch okrętów tego typu w celu utrzymania zdolności bojowej polskiej Marynarki Wojennej[8]. W sierpniu 2018 roku decyzją ówczesnego premiera Mateusza Morawieckiego negocjacje te zostały zerwane; w prasie fachowej okoliczności tego zostały określone jako skandaliczne i prowadzące do fiaska próby wzmocnienia polskiej floty[9].
Opis techniczny[edytuj | edytuj kod]
Uzbrojenie[edytuj | edytuj kod]
Na uzbrojenie fregat rakietowych typu Adelaide (prócz okrętów FFG-01 i FFG-02) składają się[10]:
- wyrzutnia pocisków rakietowych Mk 13 Mod. 4 GMLS (Guided Missile Launching Systems) dla:
- wyrzutnia Mk 41 dla rakiet RIM-162 Evolved Sea Sparrow;
- armata uniwersalna Mk 75 kalibru 76 mm;
- system CIWS Phalanx Block 1B;
- 2 wyrzutnie torpedowe kalibru 324 mm, dla torped Mk 32 Mod 5/Mod 7 oraz MU-90 Impact.
Systemy elektroniczne i sensory[edytuj | edytuj kod]
Na systemy fregat rakietowych typu Adelaide (prócz okrętów FFG-01 i FFG-02) składają się[10]:
- radar dozoru powietrznego AN/SPS-49A(V)1;
- radar dozoru nawodnego i nawigacyjny AN/SPS-55;
- zmodyfikowany radar AN/SPG-60 STIR (Separate Tracking and Illuminating Radar) systemu kierowania ogniem model Mk 92 kierowania ogniem armaty Mk 75 oraz rakiet Standard MR i RIM-162B ESSM;
- kadłubowa stacja hydrolokacyjna Thales Underwater Systems model UMS 4131;
- kadłubowa stacja hyfrolokacyjna Thales Underwater Systems model TSM 5424;
- system walki elektronicznej Rafael Advanced Defense C-Pearl-DV;
- 2 wyrzutnie celów pozornych kalibru 130 mm Mk 137;
- 2 wyrzutnie celów pozornych LRCR;
- 4 wyrzutnie celów pozornych Mk 234 Nulka;
- holowany, pasywny system elektro-akustyczny AN/SLQ-25 Nixie;
- sonar holowany Thales Underwater Systems Albatros.
Użytkownicy[edytuj | edytuj kod]
Australia[edytuj | edytuj kod]
| Numer
burtowy |
Nazwa | Wejście
do służby |
Wycofanie
ze służby |
Zdjęcie | Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|
| Royal Australian Navy | |||||
| FFG-01 | HMAS „Adelaide”[11] | 1980[11] | 2008[11] | 
|
Zatopiony w 2011 roku jako wrak do nurkowania[11] |
| FFG-02 | HMAS „Canberra”[5] | 1981[5] | 2005[5] | .jpg)
|
Zatopiony w 2009 roku jako wrak do nurkowania[5] |
| FFG-03 | HMAS „Sydney”[12] | 1983[12] | 2015[12] | _-_2009a.jpg)
|
|
| FFG-04 | HMAS „Darwin”[13] | 1984[13] | 2017[14] | 
|
|
| FFG-05 | HMAS „Melbourne”[15] | 1992[15] | 2019[15] | 
|
Sprzedany do Chile[7] |
| FFG-06 | HMAS „Newcastle”[16] | 1993[16] | 2019[16] | _cruises_with_USS_John_C._Stennis_(CVN_74)_as_she_conducts_plane_guard_duties.jpg)
|
Sprzedany do Chile[7] |
Chile[edytuj | edytuj kod]
| Numer
burtowy |
Nazwa | Wejście
do służby |
Wycofanie
ze służby |
Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| Armada de Chile | ||||
| FFG-11 | „Capitán Prat” | 2020 | w służbie | Ex. HMAS „Melbourne”, w służbie Royal Australian Navy w latach 1992-2019[7][15]. |
| FFG-14 | „Almirante Latorre” | 2020 | w służbie | Ex. HMAS „Newcaslte”, w służbie Royal Australian Navy w latach 1993-2019[7][16]. |
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Okręty o podobnej konfiguracji, zbudowane na bazie fregat Oliver Hazard Perry:
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jakie Adelaidy kupiła chilijska marynarka wojenna [KOMENTARZ] - Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2020-07-25].
- ↑ a b c d e f Typ Adelaide [online], web.archive.org, 5 marca 2016 [dostęp 2021-02-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05].
- ↑ a b c d Typ Adelaide - MODERNIZACJA SEA 1390 [online], okretynawodne.pl [dostęp 2021-02-23].
- ↑ a b Fregaty typu Adelaide – jaka wartość bojowa? [online], DziennikZbrojny.pl [dostęp 2021-02-23] (pol.).
- ↑ a b c d e Name=Royal Australian Navy, HMAS Canberra (II) [online], www.navy.gov.au [dostęp 2021-02-23] (ang.).
- ↑ a b c d e Maksymilian Dura: Chile wprowadza do służby fregaty. [dostęp 2020-04-20]. (pol.).
- ↑ Paweł Wojciechowski: Ministerstwo Gospodarki Morskiej przeciwko planom MON. "Zakup 30-letnich fregat z Australii zabije polskie stocznie". 2018-07-26. [dostęp 2018-08-06].
- ↑ Tomasz Dmitruk. Prognozowane wykonanie Planu Modernizacji Technicznej 2013-2022 [1]. „Nowa Technika Wojskowa”. 9/2019, s. 22, wrzesień 2019. ISSN 1230-1655.
- ↑ a b Typ Adelaide - DANE TAKTYCZNO-TECHNICZNE [online], okretynawodne.pl [dostęp 2021-02-23].
- ↑ a b c d Name=Royal Australian Navy, HMAS Adelaide (II) [online], www.navy.gov.au [dostęp 2021-02-23] (ang.).
- ↑ a b c Name=Royal Australian Navy, HMAS Sydney (IV) [online], www.navy.gov.au [dostęp 2021-02-23] (ang.).
- ↑ a b Name=Royal Australian Navy, HMAS Darwin [online], www.navy.gov.au [dostęp 2021-02-23] (ang.).
- ↑ HMAS Darwin wycofany z RAN [online], Wydawnictwo militarne ZBIAM, 9 grudnia 2017 [dostęp 2021-02-23] (pol.).
- ↑ a b c d Name=Royal Australian Navy, HMAS Melbourne (III) [online], www.navy.gov.au [dostęp 2021-02-23] (ang.).
- ↑ a b c d Name=Royal Australian Navy, HMAS Newcastle [online], www.navy.gov.au [dostęp 2021-02-23] (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Fregaty typu Adelaide na stronie Royal Australian Navy. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-19)]. (ang.).
- Fregaty typu Adelaide na stronie Współczesne okręty wojenne. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-29)]. (pol.).