Fryderyk Wilhelm II Pruski
król Prus Elektor Brandenburgii | |
Okres |
od 17 sierpnia 1786 |
---|---|
Poprzednik | |
Następca | |
Dane biograficzne | |
Dynastia | |
Data urodzenia | |
Data śmierci | |
Ojciec | |
Matka | |
Żona |
Elżbieta Krystyna Ulryka z Brunszwiku-Wolfenbüttel |
Fryderyk Wilhelm II, niem. Friedrich Wilhelm II von Hohenzollern (ur. 25 września 1744 w Berlinie, zm. 16 listopada 1797 w Poczdamie) – król pruski i elektor brandenburski od 1786 r., bratanek i następca Fryderyka II Wielkiego, wolnomularz[1].
Najstarszy syn księcia Augusta Wilhelma Hohenzollerna (1722–1758) i Luizy Amelii z Brunszwiku-Wolfenbüttel (1722–1780).
Przed objęciem władzy
[edytuj | edytuj kod]Jego stryj, król Fryderyk II nie darzył następcy wielkim szacunkiem. Obwiniał jego ojca za klęski w trzeciej wojnie śląskiej. Różnili się też w kwestiach charakteru. Król był człowiekiem o ascetycznym trybie życia, mało religijnym racjonalistą, kochającym sztukę i doświadczonym w polityce. Książę koronny natomiast interesował się głównie francuskimi wzorami życia dworskiego – obok głębokiej religijności cenił sobie wielkie uczty, wystawne życie i kochanki. Był przy tym też człowiekiem inteligentnym i oczytanym, a przede wszystkim o wiele serdeczniejszym niż Fryderyk II, czym zaskarbił sobie popularność podwładnych jeszcze przed objęciem władzy.
Fryderyk II aż do końca nie wprowadzał swojego następcy w sprawy państwowe. Nie interesował się przygotowaniem go do roli władcy[2] Tak oto pisał o Fryderyku Wilhelmie II: Życie na dworze stanie się bardzo wesołe. Mój kuzyn roztrwoni skarb, pozwoli zdemoralizować się wojsku. Pod rządami kobiet państwo upadnie[3].
W 1780 roku z polecenia króla książę Fryderyk Wilhelm złożył wizytę cesarzowej Katarzynie II, aby zapobiec zawarciu sojuszu rosyjsko-austriackiego. W Sankt Petersburgu książę spotkał się z chłodnym przyjęciem i lekceważeniem. Katarzyna pisała o nim: Zupełnie nie można się zorientować, co w nim siedzi. Nie umie prowadzić rozmowy, czasem tylko milczy – tak że nic z tego nie wychodzi. Jego wstrzemięźliwość stawia w niezręcznej sytuacji każdego, kto ma z nim do czynienia. Powiadają, że umie myśleć. To nawet prawdopodobne: to samo można powiedzieć i o indyku, ale nie zawsze jest dobrze być indykiem, czy nawet grać jego rolę. Basta[4]. Mimo złego przyjęcia Fryderyk Wilhelm zaprzyjaźnił się z Wielkim Księciem Pawłem. Obiecali sobie wzajemne dochowanie dozgonnej przyjaźni[5].
Król Prus
[edytuj | edytuj kod]Sprawy zagraniczne powierzył Ewaldowi von Hertzbergowi, który na początku kontynuował politykę antyhabsburską Fryderyka Wielkiego. W 1790 roku zawarł sojusz z Polską, który skierowany był przeciwko Rosji i Austrii. Jednak w czasie wybuchu rewolucji we Francji swoją politykę skierował ku Austrii i zawarł z nią układy w Reichenbach (1790)[6] oraz w Pillnitz (1791). W 1792 roku monarcha zdymisjonował Hertzberga. Prusy rozpoczęły wówczas wojnę z Francją. Po przegranej bitwie pod Valmy (20 września 1792) król wycofał się z wojny i w 1795 roku zawarł separatystyczny pokój w Bazylei. Fryderyk Wilhelm II wziął udział w II i III rozbiorze Polski. Król pruski uważał, że należy mu się odszkodowanie za trudy poniesione w kampanii francuskiej. Nakazał swym wojskom pod dowództwem Möllendorfa wkroczenie do Polski[7]. Wspomagał również Rosję w zbrojnym tłumieniu insurekcji kościuszkowskiej w 1794 roku. Osobiście dowodził w bitwie pod Szczekocinami, gdzie pobił korpus Tadeusza Kościuszki.
W 1795 roku, tuż po upadku Pierwszej Rzeczypospolitej i wkroczeniu wojsk pruskich do Krakowa, zaplanował grabież skarbca koronnego na Wawelu[8]. Skradziono wówczas 19 najcenniejszych polskich insygniów, w tym Koronę Chrobrego. Zgodnie z jego rozkazem wszystkie przedmioty przetopiono. Uzyskane złoto wykorzystano w roku 1811 na wybicie monet, a klejnoty sprzedano.
W polityce wewnętrznej starał się naśladować swoich poprzedników. Zainicjował rozbudowę Berlina i sprowadził do stolicy utalentowanych architektów. Wówczas powstała m.in. Brama Brandenburska (architekt i budowniczy: Carl Gotthard Langhans). Był też mecenasem sztuki, w szczególności interesowała go muzyka barokowa i teatr. Król pasjonował się spirytualizmem. Był zwolennikiem różokrzyżowców, a szczególnym zaufaniem darzył Johanna Wöllnera, który był szarą eminencją dworu pruskiego, składającego się z faworytów króla.
Za jego panowania w 1794 wszedł w życie tzw. Landrecht pruski (Allgemeines Landrecht für die Königlich Preussischen Staaten), co było nie tyle zasługą Fryderyka Wilhelma II, co jego poprzedników. W szczególności jego stryj Fryderyk II dążył do stworzenia jednolitego kodeksu prawa cywilnego. Landrecht sprawdził się i obowiązywał w Prusach do 1900 roku.
Potomstwo
[edytuj | edytuj kod]14 sierpnia 1765 roku ożenił się z Elżbietą Krystyną Ulryką z Brunszwiku-Wolfenbüttel (1746–1840):
- Fryderyka Charlotta (1767–1820) – żona Fryderyka, księcia Yorku i Albany,
Małżeństwo zostało rozwiązane w 1769 roku, gdy pod presją Fryderyka Wielkiego Elżbietę Krystynę oskarżono o cudzołóstwo. 14 sierpnia 1769 roku ożenił się z Fryderyką Luizą z Hesji-Darmstadt (1751–1805):
- Fryderyk Wilhelm III (1770–1840) – król Prus w latach 1797–1840,
- Fryderyka Krystyna (1772–1773),
- Fryderyk Karol Ludwik (1773–1796),
- Wilhelmina Luiza (1774–1836), żona Wilhelma I, króla Niderlandów,
- Augusta Krystyna (1780–1841), żona Wilhelma z Hesji-Kassel
- Karol Henryk (1781–1846),
- Fryderyk Wilhelm (1783–1851)
Dzieci ze związków morganatycznych
- ze związku z Wilhelminą Enke, której nadał tytuł hrabiny von Lichtenau: syn Alexander von der Mark (1779–1787) i Marianne Wilhelmine von der Mark (1780–1814), której drugim mężem był Kacper Miaskowski, oficer wojsk polskich.
- ze związku z hrabianką Julianą von Dönhoff (1768–1837) wywodzili się hrabiowie von Brandenburg. Ich syn Friedrich Wilhelm von Brandenburg (1792–1850) był premierem Prus. Rodzina wygasła w drugim pokoleniu wraz ze śmiercią hr. Gustawa w 1909 r.
- ze związku z Julią von Voss, której nadał tytuł hrabiny von Ingenheim, miał syna Gustawa Adolfa (1789–1855), protoplastę rodu hrabiów von Ingenheim.
Genealogia
[edytuj | edytuj kod]Prapradziadkowie |
elektor Brandenburgii |
elektor Hanoweru |
Jerzy Wilhelm z Brunszwiku-Lüneburga |
August II z Brunszwiku-Lüneburga |
Fryderyk Hessen-Eschwege |
Antoni Ulryk z Brunszwiku-Wolfenbüttel |
Albert Ernest I Oettingen | |
Pradziadkowie |
Król w Prusach |
król Wielkiej Brytanii |
Ferdynand Albrecht I z Brunszwiku-Lüneburga |
Ludwik Rudolf z Brunszwiku-Lüneburga | ||||
Dziadkowie |
Król w Prusach |
Ferdynand Albrecht II z Brunszwiku-Lüneburga | ||||||
Rodzice |
August Wilhelm Hohenzollern | |||||||
Fryderyk Wilhelm II Hohenzollern (1744–1797), król Prus |
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wolnomularstwo w świetle encyklopedyj. Wypisy, Warszawa 1934, s. 6.
- ↑ Stanisław Salmonowicz, Fryderyk Wielki, Wrocław 2006, s. 250
- ↑ Martha Schad, Hohenzollernowie, Warszawa 2004, s. 43
- ↑ Władysław A. Serczyk, Katarzyna II, Wrocław 2004, s. 243-244
- ↑ Władysław A. Serczyk, op. cit., Wrocław 2004, s. 244
- ↑ Władysław A. Serczyk, op. cit., Wrocław 2004, s. 291
- ↑ Władysław A. Serczyk, op. cit., Wrocław 2004, s. 294
- ↑ Krzysztof Jóźwiak: Korona przetopiona na monety. uwazamrze.pl, 9 maja 2013. [dostęp 2014-04-12].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Sebastian Haffner: Prusy bez legendy: Zarys dziejów. Warszawa: Oficyna Historii XIX i XX wieku, 1996. ISBN 83-905989-3-0.
- Stanisław Salmonowicz, Fryderyk Wielki, Wrocław 2006.
- Władysław A. Serczyk, Katarzyna II, Wrocław 2004.
- Stanisław Salmonowicz, Prusy: dzieje państwa i społeczeństwa, Warszawa 1987.
- Martha Schad, Hohenzollernowie, Warszawa 2004.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- List gratulacyjny Fryderyka Wilhelma II do Stanisława Augusta Poniatowskiego z 23 V 1791 roku. dziedzictwo.polska.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-08)].
- Fryderyk Wilhelm II Pruski – dokumenty w bibliotece Polona