50°27′52″N 19°33′04″E/50,464444 19,551111Birów
| ||
 Góra Birów ze zrekonstruowanym grodem | ||
| Państwo |  Polska
| |
| Pasmo | Wyżyna Krakowsko-Częstochowska | |
| Wysokość | 461 m n.p.m. | |
Położenie na mapie gminy Ogrodzieniec  | ||
Położenie na mapie Polski  | ||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | ||
Położenie na mapie powiatu zawierciańskiego  | ||
| 50°27′52″N 19°33′04″E/50,464444 19,551111
| ||
Birów (461 m) – skaliste wzgórze na Wyżynie Częstochowskiej we wsi Podzamcze koło Ogrodzieńca[1]. Znajduje się po północnej stronie zabudowanego obszaru tej miejscowości i jest bezleśne. Dzięki temu rozciąga się z niego panorama widokowa obejmująca cały horyzont[2]. Ze wzgórza widoczny jest m.in. pobliski, położony na Górze Janowskiego Zamek Ogrodzieniec wraz z najwyższym wzniesieniem Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej – skałą Czubatką, a także Zamek w Smoleniu i wzgórze Suchy Połeć[3].
Birów posiada charakterystycznie zwieńczenie w postaci niecki otoczonej licznymi ostańcami skalnymi tworzącymi strome urwiska[2]. Dzięki takiemu ukształtowaniu terenu posiadała bardzo dobre cechy obronne i było miejscem osadnictwa wielu różnych kultur. Archeolodzy znaleźli tutaj resztki drewnianego Grodu na Górze Birów pochodzącego prawdopodobnie z końca XIII wieku i spalonego w pierwszej połowie XIV wieku podczas walk Władysława Łokietka z Czechami. W latach 2007–2008 gród odbudowano na nowo i udostępniono do zwiedzania jako jedną z atrakcji turystycznych. Prace prowadzone przez archeologów wykazały, że wzgórze Birów było zasiedlone przez ludzi już pod koniec neolitu, a także później, w epoce brązu. Archeolodzy znaleźli dowody zamieszkiwania tutaj przez ludzi kultury łużyckiej. Ślady wskazują, że ich osada być może padła łupem Scytów. Później wzgórze zamieszkiwane było w okresie późnorzymskim (II – V w n.e.), oraz w późnym średniowieczu[3].
Wspinaczka[edytuj | edytuj kod]
Skałki na Górze Birów są rejonem atrakcyjnym dla wspinaczy. Znajduje się tu kilkadziesiąt dróg wspinaczkowych wyposażonych w stałą asekurację. Przeważają drogi trudne, o stopniu trudności przekraczającym VI w skali Kurtyki. Dzięki inicjatywie Michała Czubaka, poparciu gminy Ogrodzieniec, Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego, sponsorów prywatnych oraz instytucjonalnych, w latach 2008–2009 przeprowadzono tu kompleksową wymianę asekuracji oraz wycinkę drzew i krzewów zasłaniających skały[4][5].
Wyróżnia się dwie grupy skał:
- skały północne udostępnione do wspinaczki: Okiennik Birowski, Wielki Mur, Cynamonowa Płyta, Filar Birowa (Wielki Filar), Turnia nad Obozem, Deszczowa Skała (Lipie)[6][7].
- skały południowe. Dostępna do wspinaczki jest tylko ich część wschodnia, pozostałe skały znajdują się na terenie prywatnym i wspinaczka wymaga uzyskania zgody właściciela terenu. Są to skały: Kamień Tylny, Szafka, Płetwa, Szara Płyta, Ściana Archeo, Bajkowy Ogródek[6].
W północnych ścianach znajduje się kilka schronisk: Okno Skalne w Górze Birów, Schronisko w Górze Birów koło Podzamcza Północne, Schronisko w Górze Birów koło Podzamcza Wschodnie, Schronisko w Górze Birów koło Podzamcza Zachodnie[8].
Rekonstrukcja grodziska na Górze Birów
Zrekonstruowane mury obronne grodu
Wspinaczka w Kominie Kursantów na Górze Birów
Skały na wzgórzu
Fragment rekonstrukcji grodu
Skały w północnej grupie
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Mapa. Jura Krakowsko-Częstochowska. Część północna 1:52 000, Warszawa: ExpressMap, 2015, ISBN 978-83-88112-71-3.
- ↑ a b Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna [dostęp 2018-06-03].
- ↑ a b Na podstawie tablic informacyjnych w obrębie grodu i broszury informacyjnej wydawanej wraz z biletem wstępu do grodu
- ↑ Góra Birów – Park Wspinaczkowy (informacja o rozpoczęciu działań) [dostęp 2021-06-26].
- ↑ Skalne Miasto Podzamcza – podsumowanie. [dostęp 2021-06-26].
- ↑ a b Grzegorz Rettinger, Jura Środkowa. Przewodnik wspinaczkowy, wyd. 3, Kraków: wspinanie.pl, 2019, ISBN 978-83-947825-3-5.
- ↑ Baza topo portalu wspinaczkowego [dostęp 2020-07-03].
- ↑ Jaskinie Polski, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2020-07-03].