Gąska zielonożółta
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gąska zielonożółta |
| Nazwa systematyczna | |
| Tricholoma sejunctum (Sowerby) Quél. Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 76 (1872) | |
.JPG)
.JPG)
Gąska zielonożółta (Tricholoma sejunctum (Sowerby) Quél.) – gatunek grzybów należący do rodziny gąskowatych (Tricholomataceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1799 r. James Sowerby nadając mu nazwę Agaricus sejunctus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1872 r. Lucien Quélet, przenosząc go do rodzaju Tricholoma[1]. Synonimy[2]:
- Agaricus leucoxanthus var. sejunctus (Sowerby) Pers. 1828
- Agaricus sejunctus Sowerby 1799
- Gyrophila sejuncta (Sowerby) Quél. 1896
- Gyrophila sejuncta (Sowerby) Quél. 1896 var. sejuncta
- Melanoleuca sejuncta (Sowerby) Murrill 1914
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r., dawniej w polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten miał nazwę gąska oddzielona lub bedłka oddzielona[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 3-8 cm, kształt początkowo półkolisto łukowaty podwiniętym brzegiem, później płasko łukowaty z wyprostowanym brzegiem. Często posiada na środku wybrzuszenie. Powierzchnia pokryta przylegającymi włókienkami. Ma barwę żółtawą, zieloną, oliwkową, czasami z brązowym lub szarym odcieniem. W warunkach wilgotnych jest lepki[4]. Szczyt kapelusza zazwyczaj bywa ciemniejszy[5].
Dość gęste, szerokie, wykrojone ząbkiem, białe z żółtawymi ostrzami[4].
Wysokość 4-9 cm, grubość 1-3 cm. Jest walcowaty, często zakrzywiony, u podstawy rozszerzony. Powierzchnia pokryta przylegającymi włókienkami, biaława, czasami z żółtym lub żółtozielonym zabarwieniem[4].
Białawy, tylko pod skórką kapelusza żółtawy. Nie zmienia barwy po uciśnięciu. Smak i zapach ogórkowo-mączny lub gorzkawy[4].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników biały. Zarodniki o rozmiarach 5-7.5 × 4-6 μm, elipsoidalne lub owalne, gładkie, nieamyloidalne. Cystydy nie występują, na strzępkach brak sprzążek[6].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Jest szeroko rozprzestrzeniony w Ameryce Północnej i Europie. W innych rejonach świata jego rozprzestrzenienie jest mało znane, podano jego występowanie tylko w Japonii, Korei i Kostaryce[7]. W Polsce częściej występuje na niżu, niż w górach[5] i jest rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[8]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Danii, Anglii, Holandii[3].
Rośnie głównie w lasach iglastych (pod sosnami i świerkami)[9] oraz liściastych – pod grabami, dębami, bukami. Owocniki wytwarza od sierpnia do października[4].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb mikoryzowy[3]. W większości atlasów grzybów wymieniony jest jako grzyb trujący[4][5].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
- gąska zielonka (Tricholoma equestre). Ma blaszki intensywnie żółte i rośnie głównie na piaszczystym podłożu pod sosnami,
- gąska mydlana (Tricholoma saponaceum). Niektóre jej formy są podobne do gąski zielonożółtej, ale odróżnia się czerwonawym miąższem i zapachem mydlanym[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-04-30].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2015-04-30].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Tricholoma sejunctum [online], MushroomExpert [dostęp 2015-04-30].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-04-08].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 74. ISBN 83-7404-513-2.