Gadożer kongijski
| Circaetus spectabilis | |||
| (Schlegel, 1863) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
gadożer kongijski | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Gadożer kongijski[4] (Circaetus spectabilis) – gatunek ptaka drapieżnego z podrodziny jastrzębi (Accipitrinae) w rodzinie jastrzębiowatych (Accipitridae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Gadożer kongijski występuje w zależności od podgatunku[5][6]:
- C. spectabilis spectabilis – Sierra Leone na wschód do południowej Nigerii i zachodniego Kamerunu.
- C. spectabilis batesi – południowy Kamerun na wschód do zachodniej Ugandy i Sudanu Południowego oraz na południe do Gabonu, Konga i południowo-środkowej Demokratycznej Republiki Konga, północno-zachodnia Angola.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1863 roku niemiecki ornitolog Hermann Schlegel, nadając mu nazwę Astur spectabilis[1]. Holotyp pochodził z St George Elmina na Złotym Wybrzeżu (obecnie Ghana)[1]. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza ten gatunek w rodzaju Circaetus[6].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Circaetus: gr. κιρκος kirkos ‘jakiś rodzaj jastrzębia’, tu powiązany z błotniakiem; αετος aetos‘orzeł’[7].
- spectabilis: łac. spectabilis „znakomity, efektowny”, do spectare „obserwować”, od specere „patrzeć na”[8].
- batesi: George Latimer Bates (1863–1940), amerykański plantator, ornitolog, kolekcjoner z Gabonu, Kongo Francuskiego i Kamerunu Brytyjskiego w latach 1895–1928[9].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 50–60 cm, rozpiętość skrzydeł 94–106 cm; samica jest średnio tylko o 3% większa od samca[5]. Grzbiet gadożera kongijskiego jest ciemnobrązowy, brzuch i klatka piersiowa – biała z brązowymi plamkami i paskami. Głowa ma odcień jasnobrązowy, urozmaicony ciemnymi smugami wzdłuż policzków i gardła. Oczy są żółto-brązowe, skrzydła ciemne, a ogon jasnobrązowy z sześcioma prostopadłymi, białymi pasami.
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Żyją w gęstych, nizinnych lasach, pomiędzy równoleżnikami 9°N a 9°S, głównie na wysokościach od 0 do 900 m n.p.m. Gadożery kongijskie żywią się wężami, jaszczurkami, płazami i małymi ssakami. Okres godowy trwa od października do grudnia w Gabonie i od czerwca do listopada w Demokratycznej Republice Konga. Wydają odgłosy zbliżone do miauczenia kotów.
Status
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje gadożera kongijskiego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c H. Schlegel. Description de deux espèces inédites d’Autour du sous-genre Herpetotheres. „Nederlandsch Tijdschrift voor de Dierkunde”. 1, s. 131, ryc. 6, 1863. (fr.).
- ↑ R.B. Sharpe. On further collections of birds from the Efulen District of Camaroon, West Africa. „The Ibis”. Eighth Series. 4, s. 601, 1904. (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Dryotriorchis spectabilis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2018-1 [dostęp 2018-08-04] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Circaetini Sundevall, 1836 (wersja: 2024-07-07). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-07-22].
- ↑ a b A.C. Kemp & G.M. Kirwan: Congo Serpent-eagle (Dryotriorchis spectabilis). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2017. [dostęp 2018-08-04]. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-13]. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Circaetus [dostęp 2024-07-22].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Spectabilis [dostęp 2018-08-04].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Batesi [dostęp 2018-08-04].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Dryotriorchis spectabilis. [w:] The Eagle Directory [on-line]. [dostęp 2014-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-29)]. (ang.).
- J. Ferguson-Lees, David A. Christie: Raptors of the World. Christopher Helm, 2001. ISBN 0-7136-8026-1. (ang.).
- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).