Gaje Wielkie
49°31′10″N 25°38′39″E/49,519444 25,644167
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Rejon | |||||
| Powierzchnia |
6,325 km² | ||||
| Wysokość |
340 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2001) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+380 352 | ||||
| Kod pocztowy |
47722 | ||||
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego  | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
| 49°31′10″N 25°38′39″E/49,519444 25,644167
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Gaje Wielkie (ukr. Великі Гаї, Wełyki Haji) – wieś na Ukrainie, w obwodzie tarnopolskim, w rejonie tarnopolskim. W 2001 roku liczyła 3683 mieszkańców[1], co czyni ją jedną z największych wsi w obwodzie tarnopolskim. Do 1937 w granicach Tarnopola.
We wsi jest 1294 gospodarstw i 40 ulic. Miejscowość leży 4 km na południowy wschód od Tarnopola. Mieszkańcy utrzymują się z pracy w rolnictwie, kilku przedsiębiorstwach, w rzemiośle i usługach. Ozdobą wsi jest kompleks parkowy Gaj Kobzara, w którym znajduje się pomnik Tarasa Szewczenki. W miejscowości znajdują się także szkoła, biblioteka, świetlica, cerkiew greckokatolicka, trzy cmentarze[2] oraz dwa przystanki kolejowe Gaje Wielkie i 1338 km, położone na linii Podwołoczyska – Tarnopol.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka w dokumentach o Gajach Wielkich pojawia się w 1785 roku[3].
W 1896 roku w Gajach Wielkich urodził się Jakym Seńkiwski, późniejszy duchowny greckokatolicki, męczennik i błogosławiony katolicki[4].
Przed II wojną światową wieś miała mieszany, ukraińsko-polsko-żydowski skład narodowościowy[3][5]. Do 31 maja 1937 Gaje Wielkie były częścią Tarnopola[6][3], potem jako wyodrębniona wieś sołecka należały do gminy Borki Wielkie w powiecie tarnopolskim województwa tarnopolskiego[7].
Od września 1939 roku pod okupacją radziecką, od 1941 roku pod okupacją niemiecką.
W lipcu 1943 r. w miejscowej cerkwi greckokatolickiej odbyły się religijno-nazistowskie uroczystości, na które zjechało się wielu ukraińskich księży. Pod cerkwią dokonano poświęcenia broni przeznaczonej do mordowania Polaków[8].
Po II wojnie światowej tereny wsi przyłączono do ZSRR, do Gajów Wielkich przesiedlono Ukraińców z Polski[9].
W grudniu 1944 oraz 27 marca 1945 roku UPA zabiła w Gajach Wielkich łącznie 78 Polaków[7].
W 1979 roku wieś zgazyfikowano a w 1987 roku poprowadzono linię telefoniczną[2].
Związani z miejscowością[edytuj | edytuj kod]
- Kornel Posacki – nauczyciel, kierownik miejscowej publicznej szkoły powszechnej[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ с Великі Гаї, Тернопільська область, Тернопільський район. Офіційний портал Верховної Ради України. [dostęp 2015-03-01]. (ukr.).
- ↑ a b Інформація про село Великі Гаї Тернопільського району. Oficjalna strona Gajów Wielkich. [dostęp 2015-03-01]. (ukr.).
- ↑ a b c ВЕЛИКІ ГАЇ В МИНУЛОМУ. Oficjalna strona Gajów Wielkich. [dostęp 2015-03-01]. (ukr.).
- ↑ Блаженний Яким Сеньківський, Ієромонах, ЧСВВ (1896 – 1941). Oficjalna strona Gajów Wielkich. [dostęp 2015-03-01]. (ukr.).
- ↑ Grzegorz Rąkowski: Przewodnik krajoznawczo-historyczny po Ukrainie Zachodniej: Podole. books.google.pl. [dostęp 2015-03-01]. (pol.).
- ↑ Tarnopolski Dziennik Wojewódzki. 1937, nr 9, poz. 49
- ↑ a b Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 387-388, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487.
- ↑ Henryk Komański, Szczepan Siekierka, „Ludobójstwo... dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946”, Wrocław 2006, ISBN 83-89684-61-6, s. 387.
- ↑ Володимир Кіцак: Депортовані з рідної землі. Oficjalna strona Gajów Wielkich. [dostęp 2015-03-01]. (ukr.).
- ↑ Dziennik Urzędowy Rady Szkolnej Krajowej we Lwowie. 2, s. 80, 28 lutego 1938.