Gambit królowej (miniserial)

Gambit królowej

ang. The Queen’s Gambit

Gatunek	dramat
Kraj produkcji	Stany Zjednoczone
Oryginalny język	angielski
Twórcy	Scott Frank Allan Scott na podstawie Gambit królowej Walter Tevis
Główne role	Anya Taylor-Joy Marielle Heller Bill Camp Moses Ingram Harry Melling Thomas Brodie-Sangster Jacob Fortune-Lloyd Marcin Dorociński
Liczba odcinków	7
Liczba serii	1
Produkcja
Produkcja	Flitcraft Ltd Wonderful Films
Reżyseria	Scott Frank
Scenariusz	Scott Frank Allan Scott
Czas trwania odcinka	46–67 minut
Pierwsza emisja
Kraj oryginalnej emisji	Stany Zjednoczone
Data premiery	23 października 2020
Stacja telewizyjna	Netflix
Lata emisji	2020
Status	zakończony
Strona internetowa

Gambit królowej (ang. The Queen’s Gambit) – amerykański siedmioodcinkowy miniserial stworzony przez Scotta Franka i Allana Scotta, oparty na powieści pod tym samym tytułem z 1983, autorstwa Waltera Tevisa. Wszystkie odcinki serialu udostępniono 23 października 2020 na platformie Netflix.

Tytuł

Oryginalny tytuł książki i serialu nawiązuje wprost do jednego z otwarć szachowych – Queen’s Gambit, zwanego w Polsce gambitem hetmańskim, bowiem oficjalna nazwa tej figury to hetman ("królowa" jest określeniem potocznym).

Sam termin gambit oznacza zaś otwarcie szachowe, w którym gracz poświęca jedną lub kilka bierek, w zamian za uzyskanie lepszej pozycji.

Fabuła

Akcja serialu rozgrywa się w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku, przedstawiając fikcyjną historię cudownego dziecka – Amerykanki Elizabeth „Beth” Harmon, która zmagając się z przeszłością i nałogami, pragnie zostać najlepszą szachistką świata.

Obsada

Role pierwszoplanowe

• Anya Taylor-Joy jako Elizabeth „Beth” Harmon
  • Isla Johnston jako młodsza Beth
  • Annabeth Kelly jako pięcioletnia Beth
• Bill Camp jako pan Shaibel
• Moses Ingram jako Jolene
• Christiane Seidel jako Helen Deardorff
• Chloe Pirrie jako Alice
• Marielle Heller jako Alma Wheatley
• Harry Melling jako Harry Beltik
• Jacob Fortune-Lloyd jako Townes
• Thomas Brodie-Sangster jako Benny Watts
• Marcin Dorociński jako Wasilij Borgow

Role drugoplanowe

• Sergio Di Zio jako ojciec Beth
• Patrick Kennedy jako Allston Wheatley
• Akemnji Ndifornyen jako pan Fergusson
• Rebecca Root jako panna Lonsdale
• Dolores Carbonari jako Margaret
• Matthew Dennis Lewis jako Matt
• Russell Dennis Lewis jako Mike
• Janina Elkin jako pani Borgow
• Juozas Budraitis jako starzec

Odcinki

Nr	Tytuł	Tytuł polski	Reżyseria	Scenariusz	Premiera (Netflix)
1	Openings	Debiuty	Scott Frank	Scott Frank, Allan Scott	23 października 2020
Beth Harmon, mieszkająca od 9. roku życia w sierocińcu w Lexington w stanie Kentucky odkrywa, że ma niesamowity talent do szachów – i że uzależniła się od podawanych dzieciom pigułek na uspokojenie.
2	Exchanges	Strata jakości	Scott Frank	Scott Frank, Allan Scott	23 października 2020
Nastoletnia Beth przyzwyczaja się do podmiejskiego życia, bada zachowanie rówieśników i opracowuje plan przystąpienia do turnieju szachowego.
3	Doubled Pawns	Zdublowane piony	Scott Frank	Scott Frank, Allan Scott	23 października 2020
Po turnieju w Cincinnati Beth oraz jej przybrana matka, Alma, wpadają w wir podróży i relacji prasowych. Beth przymierza się do startu w U.S. Open w Las Vegas.
4	Middle Game	Gra środkowa	Scott Frank	Scott Frank, Allan Scott	23 października 2020
Lekcje języka rosyjskiego otwierają przed Beth świat szachowej „śmietanki”. W Meksyku Beth poznaje arcymistrza Wasilija Borgowa. Alma nawiązuje romans z korespondencyjnym znajomym.
5	Fork	Podwójne uderzenie	Scott Frank	Scott Frank, Allan Scott	23 października 2020
Po powrocie do domu w Kentucky, Beth spotyka byłego przeciwnika, który proponuje, że przygotuje ją do Mistrzostw Stanów Zjednoczonych.
6	Adjournment	Partie odłożone	Scott Frank	Scott Frank, Allan Scott	23 października 2020
Po szkoleniu z Bennym w Nowym Jorku, Beth jedzie do Paryża na rewanżową rozgrywkę z Borgowem. Jednak szalona noc wpędza ją w autodestrukcyjną spiralę.
7	End Game	Gra końcowa	Scott Frank	Scott Frank, Allan Scott	23 października 2020
Wizyta koleżanki z sierocińca zmusza Beth do rozliczeń z przeszłością i przemyślenia priorytetów – podczas gdy najważniejszy mecz w jej życiu zbliża się wielkimi krokami. Szachistka wylatuje do Moskwy na największy światowy turniej arcymistrzów.

Produkcja

Okres zdjęciowy trwał od 26 sierpnia do 18 grudnia 2019; zdjęcia prowadzono w następujących miejscach:

• Cambridge w Kanadzie (26 sierpnia 2019);
• Berlin (od 3 września 2019 do 18 grudnia 2019): Ratusz w Schönebergu, Ratusz w Spandau, ulica Karl-Marx-Allee, Kino International, Ogród Zoologiczny, Friedrichstadt-Palast, Haubentaucher, Forum Roberta Kocha, Palais am Funkturm, Humana Second Hand, Dahlem Komplex, Bode Museum, CCC Studios, Villa Delvenakiotis, Cafe Grosz, Restauracja Zenner, Rias Bar.

Odbiór

Serial spotkał się z dobrą reakcją krytyków. W agregatorze recenzji Rotten Tomatoes 96% ze 102 recenzji uznano za pozytywne, a średnia ocen wystawionych na ich podstawie wyniosła 7,9 na 10. Z kolei w agregatorze Metacritic średnia ważona ocen z 28 recenzji wyniosła 79 punktów na 100.

Serial zdobył 52 nagrody, w tym 11 Primetime Emmy.

Nona Gaprindaszwili pozwała Netflix za padające w serialu nieprawdziwe stwierdzenie, iż do 1968 roku nigdy nie grała ona z mężczyznami. Gruzińska arcymistrzyni szachowa uznała tę uwagę za seksistowską i umniejszającą jej dokonania. Sąd w dwóch instancjach przyznał rację Gaprindaszwili. Ostatecznie we wrześniu 2022 pomiędzy stronami sporu doszło do ugody, której szczegółów nie ujawniono.

Kanadyjsko-amerykańska szachistka Alexandra Botez bywa porównywana przez media do bohaterki serialu, Beth Harmon.

Linki zewnętrzne

• Gambit królowej w bazie Filmweb
• Gambit królowej w bazie IMDb (ang.)