Gewürztraminer
 Gewürztraminer w atlasie Viali i Vermorela | |
| Gatunek |
winorośl właściwa |
|---|---|
| Inne nazwy |
gewurztraminer, traminer aromatico, traminer rot |
| Pochodzenie | |
| Ważne regiony uprawy | |
| Identyfikator VIVC |
12609 |
| Przeznaczenie owoców |
wino |
| Kolor skórki |
szaraworóżowy |
| Charakterystyczne aromaty |
muszkatel, liczi, płatki róż |
| Cechy uprawowe | |
| Klimat uprawy |
chłodniejszy |
Gewürztraminer, traminer aromatico, korzenny traminer – szczep winorośli właściwej, mutant odmiany savagnin rose, popularny w chłodniejszych regionach winiarskich[4][3]. Wyróżnia go szaraworóżowa skórka oraz charakterystyczna woń, która znajduje swoje odzwierciedlenie w nazwie zarówno niemieckiej, jak i włoskiej[4][3][6]. Zapach wynika z wysokiej zawartości terpenów w skórce[7][8]. Skórka nadaje winu, w porównaniu z białymi odmianami wyrazisty kolor, niekiedy z miedzianą obwódką[3][6]. Winiarze chętnie pozostawiają grona na krzewie do lekkiego przejrzenia (auslese, vendanges tardives), co sprzyja większej koncentracji aromatów i nabraniu oleistości[4]. Przy uprawie w gorącym klimacie typowe cechy odmiany ulegają zatraceniu[3][9]. Tradycyjnie kojarzony z Alzacją[7][10].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pochodzenie szczepu jest dyskusyjne, a wśród możliwych ojczyzn podaje się Włochy[1], Austrię[2] i Niemcy[3]. Najczęściej w źródłach podaje się pochodzenie nazwy od wsi Tramin w Tyrolu Południowym, gdzie szczep ten miał być obecny od XV wieku[11], choć ostatnio pochodzenie to bywa kwestionowane[12]. Pierwsze pisane wzmianki o odmianie pod nazwą gewürztraminer pochodzą z roku 1827 i sugerowały zasięg szczepu ograniczony do Niemiec[3]. Odmiana jest mutantem o nutach aromatycznych odmiany traminer rose[3].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Odmiana daje stosunkowo niskie plony, ale wymaga pełnej dojrzałości do ujawnienia pełnej charakterystyki[4]. Podatna na choroby wirusowe, choć udało się wyselekcjonować kilka odporniejszych klonów[3].
Wina[edytuj | edytuj kod]
Wina z gewürztraminera mogą osiągnąć w sprzyjających warunkach wysoki poziom alkoholu (14% i więcej)[4][3]. Winiarze unikają obniżającej poziom kwasów fermentacji jabłkowo-mlekowej, która w przypadku tego szczepu pogarsza jego charakterystykę[3]. Wina z dobrze prowadzonych winnic w lepszych latach charakteryzują się pełnym aromatem, z nutami płatków róż[4][3][6][7], muszkatu[4][8], liczi[3][6] i lekką oleistością, natomiast w gorszych albo przy przedwczesnym zbiorze są dość neutralne[3]. Odmiana nadaje się do leżakowania pod warunkiem wystarczającego poziomu kwasowości[10].
Rozpowszechnienie[edytuj | edytuj kod]
Europa[edytuj | edytuj kod]
Odmiana jest uprawiana we wszystkich chłodniejszych regionach winiarskich w Europie. We Francji niemal całość spośród 3038 ha w 2009 przypada na Alzację, gdzie nazwa jest pozbawiona umlautu i zajmuje 19% winnic[4][3]. W Niemczech uprawy traminera zajmowały w 2012 881 ha, przy czym statystyki nie uwzględniają podziału na poszczególne warianty traminerów[3][13]. We Włoszech uprawy (560 ha w 2000) skupiają się w północnych, chłodniejszych regionach kraju, przede wszystkim w dolinie górnej Adygi (m.in. apelacje Alto Adige DOC i Trentino DOC)[2][3]. W zachodniej Europie gewürztraminera można napotkać jeszcze w Hiszpanii (Aragonia i Katalonia), austriackiej Styrii, przy czym winnice są stosunkowo niewielkie i w Luksemburgu[3].
Znaczące obszary upraw znajdują się w Europie Środkowej i Wschodniej: na Węgrzech, w Czechach (600 ha w 2009, głównie na Morawach), na Słowacji, w Rumunii (m.in. Siedmiogród) i w Słowenii[3].
Wśród polskich winnic winnice obsadzone gewürztraminerem założono w okolicach Kazimierza Dolnego[14], na Dolnym Śląsku[15] oraz na ziemi lubuskiej[16].
Ameryka Północna i Południowa[edytuj | edytuj kod]
W Stanach Zjednoczonych odmiana jest uprawiana w chłodniejszych lokalizacjach w nadmorskich stanach, m.in. w Kalifornii, Waszyngtonie i w Oregonie[4][3]. Wyróżniające się nasadzenia istnieją w Kolumbii Brytyjskiej[4][3].
Niewielkie, lecz wyróżniające się jakością winnice istnieją w Chile (182 ha w 2008), a także w Argentynie i w Brazylii[4][3].
Australia i Nowa Zelandia[edytuj | edytuj kod]
Gewürztraminer jest chętnie uprawiany w Australii, gdzie szczyt jego popularności przypadł na lata 60. i 70. XX wieku[3]. Duże znaczenie ma jako odmiana do wzbogacania win z mniej wyrazistych odmian[3]. Liczne pomyłki utrudniają podanie dokładnego obszaru upraw[3].
Klimat Nowej Zelandii sprzyja rozwinięciu wystarczającego poziomu kwasowości do zrównoważenia gamy aromatycznej[3]. Powstają liczne wina na wzór alzackich gewurztraminerów vendanges tardives (z opóźnionego zbioru)[3].
Inne państwa[edytuj | edytuj kod]
Wśród innych krajów, gdzie uprawia się gewürztraminera statystyki uwzględniają m.in. Republikę Południowej Afryki (122 ha w 2008), Japonię i Izrael[3].
Zestawienia kulinarne[edytuj | edytuj kod]
Pełny aromat pozwala gewürztraminerowi towarzyszyć m.in. pasztetom o wyrazistym smaku[10][17] oraz awokado, daniom kuchni chińskiej lub z sosem winegret, strudlowi i ostrym w smaku serom[17].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Traminer rot w bazie danych Instytutu Hodowli Winorośli Geilweilerhof (ang.). [dostęp 2014-01-26].
- ↑ a b c Tutto vino. Guida complete ai vini d’Italia. Florencja: Giunti Editori, 2008, s. 54. ISBN 978-88-440-3610-2. (wł.)
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab Jancis Robinson, Julia Harding, José Vouillamoz: Wine Grapes. HarperCollinsPublishers, 2012, s. 966–968. ISBN 978-0-06-220636-7. (ang.)
- ↑ a b c d e f g h i j k l André Dominé, Eckhard Supp, Dunja Ulbricht: Historia wina. W: André Dominé: Wino. Wyd. 2. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 84. ISBN 978-83-7626-712-8. (pol.)
- ↑ Tom Stevenson: The Sotheby’s Wine Encyclopedia. Wyd. 4. Londyn: Dorling Kindersley, 2005, s. 13. ISBN 0-7566-1324-8. (ang.)
- ↑ a b c d Hugh Johnson, Jancis Robinson: Wielki atlas świata win. Buchmann, 2008, s. 21. ISBN 978-83-7670-164-6. (pol.)
- ↑ a b c Tom Stevenson: The Sotheby’s Wine Encyclopedia. Wyd. 4. Londyn: Dorling Kindersley, 2005, s. 37. ISBN 0-7566-1324-8. (ang.)
- ↑ a b Glen L. Creasy, Leroy L. Creasy: Grapes. Wallingford: CABI, 2009, s. 56–57. ISBN 978-1-84593-401-9. (ang.)
- ↑ George Kerridge, Angela Gackle: Vines for Wines. Collingwood: CSIRO, 2005, s. 88. (ang.)
- ↑ a b c Stuart Walton, Brian Glover: The Ultimate Encyclopedia of Wine, Beer, Spirits and Liqueurs. Hermes House, 1998, s. 51. ISBN 978-1840380859. (ang.)
- ↑ Gewürztraminer, www.suedtirol.info [dostęp 2021-05-03] (pol.).
- ↑ Jancis Robinson, Julia Harding, José Vouillamoz: Wine Grapes. HarperCollinsPublishers, 2012, s. 962. ISBN 978-0-06-220636-7. (ang.)
- ↑ Deutscher Wein Statistik 2013/2014, Deutscher Weininstitut, Mainz 2013 [dostęp 2015-08-07] [zarchiwizowane z adresu 2015-08-07] (niem. • ang.).
- ↑ Wawro 2011 ↓, s. 56.
- ↑ Wawro 2011 ↓, s. 72–82.
- ↑ Wawro 2011 ↓, s. 96.
- ↑ a b Tom Stevenson: The Sotheby’s Wine Encyclopedia. Wyd. 4. Londyn: Dorling Kindersley, 2005, s. 619–622. ISBN 0-7566-1324-8. (ang.)
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ewa Wawro: Winnice w Polsce. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2011. ISBN 978-83-7763-043-3.