Gieorgij Grieczko
| ||
![]() Gieorgij Grieczko (2011) | ||
Data i miejsce urodzenia | 25 maja 1931 Leningrad | |
Data i miejsce śmierci | 8 kwietnia 2017 Moskwa | |
Narodowość | rosyjska | |
Funkcja | inżynier pokładowy | |
Łączny czas misji kosmicznych | 134 dni 20 godzin 32 minuty i 59 sekund | |
Misje | Sojuz 17, Sojuz 26, Sojuz 27, Sojuz T-14, Sojuz T-13 | |
Inny zawód | inżynier-mechanik |
Gieorgij Michajłowicz Grieczko, ros. Георгий Михайлович Гречко (ur. 25 maja 1931 w Leningradzie, zm. 8 kwietnia 2017 w Moskwie[1]) – radziecki kosmonauta, inżynier-mechanik, Lotnik Kosmonauta ZSRR.
Spis treści
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Wykształcenie[edytuj | edytuj kod]
- 1949 – ukończył szkołę średnią w Leningradzie.
- 1 października 1954 rozpoczął pracę w 3. wydziale OKB-1 88 Instytutu Naukowo-Badawczego Ministerstwa Obrony ZSRR mającego swoją siedzibę w Kaliningradzie.
- 1955 – został absolwentem Wojskowego Instytutu Mechanicznego w Leningradzie (Ленинградский военно-механический институт) i uzyskał dyplom inżyniera-mechanika. Pracę bronił w OKB-1.
- luty 1958 – przeszedł do wydziału 17. biura projektowego Siergieja Korolowa OKB-1 (ОКБ-1), gdzie jako inżynier kontynuował ją na różnych stanowiskach do momentu przyjęcia do oddziału kosmonautów.
- 1967 – został kandydatem nauk technicznych po obronie pracy poświęconej systemom lądowania próbników księżycowych Łuna 9 i Łuna 13.
- 17 lutego 1984 – został doktorem nauk matematyczno-fizycznych.
Autor 28 publikacji naukowych.
Kariera kosmonauty[edytuj | edytuj kod]
- 1964 – był jednym z 14 kandydatów starających się o udział w charakterze kosmonauty-inżyniera w locie kosmicznym pierwszego trzymiejscowego statku Woschod 1. Do lotu nie dopuściła go komisja medyczna.
- 1965 – w grupie 12 inżynierów OKB-1 (obecnie biuro konstrukcyjne „Energia”) przeszedł, w ramach kwalifikacji do grupy kosmonautów, wszystkie etapy badań w Instytucie Problemów Medyczno-Biologicznych.
- 23 maja 1966 – został członkiem grupy kosmonautów-inżynierów OKB-1. Przez ponad trzy miesiące przechodził podstawowe przeszkolenie. W tym czasie uczestniczył m.in. w skokach spadochronowych, lotach na samolocie Tu-104, gdzie symulowano stan nieważkości czy w morskich testach makiety statku kosmicznego Sojuz. Następnie został skierowany do grupy kosmonautów, którzy szkolili się w ramach programu Sojuz. Przygotowania musiał przerwać, ponieważ podczas jednego ze skoków ze spadochronem złamał nogę.
- 1967–1969 – po powrocie do zdrowia został przydzielony do grupy, która przygotowywała się do lotu na statku kosmicznym Ł-1 (Л-1). Program misji przewidywał lot wokół Księżyca.
- luty – lipiec 1969 – był inżynierem pokładowym załóg dublerów podczas przygotowań do lotów statków kosmicznych: Sojuz 6 i Sojuz 8 – razem z Anatolijem Kuklinem oraz statku Sojuz 7 – razem z Piotrem Kołodinem i Anatolijem Kuklinem. Z końcem lata 1969 załogi zostały przeformowane i Grieczko ostatecznie został przydzielony do trzecich (rezerwowych) załóg.
- styczeń – maj 1970 – przygotowywał się do długotrwałego lotu na pokładzie statku kosmicznego Sojuz 9. Był w załodze dublerów, którą dowodził Anatolij Filipczenko.
- 1970–1971 – z grupą innych kosmonautów szkolił się w ramach programu Kontakt (cumowanie na orbicie statków kosmicznych w ramach przygotowań do radzieckiego załogowego lotu na Księżyc).
- sierpień – wrzesień 1972 – wspólnie z Aleksiejem Gubariewem przechodził szkolenie do planowanego autonomicznego lotu statku kosmicznego Sojuz. Obaj byli w trzeciej (rezerwowej) załodze. Wyprawa ta ostatecznie nie doszła jednak do skutku.
- 1971–1973 – był inżynierem pokładowym w załodze przygotowywanej do lotu na stacje orbitalne: DOS-2 (uległa awarii w czasie startu rakiety Proton K 29 lipca 1972) oraz DOS-3 (awaria stacji na orbicie – oficjalnie podano, że był to Kosmos 557). Szkolił się razem z dowódcą załogi - Aleksiejem Gubariewem.
- w lipcu 1973, ponownie z Aleksiejem Gubariewem został wyznaczony do załogi dublerów statku kosmicznego Sojuz 12.
- grudzień 1973 – został otrzymał przydział do pierwszej stałej załogi stacji orbitalnej Salut 4.
- 11 stycznia – 9 lutego 1975 – wziął udział w locie Sojuza 17 i przez blisko miesiąc pracował na stacji orbitalnej Salut 4.
- 1976 – październik 1977 – wspólnie w Władimirem Lachowem, jako trzecia (rezerwowa) załoga, przygotowywał się do lotu na stację orbitalną DOS-5 (Salut 6).
- październik 1977 – razem z Jurijem Romanienką został wyznaczony do pierwszej stałej załogi stacji orbitalnej Salut 6.
- 10 grudnia 1977 – 16 marca 1978 – wziął udział w locie statku kosmicznego Sojuz 26 i przez ponad 3 miesiące pracował na stacji orbitalnej Salut 6.
- czerwiec 1983 – marzec 1984 – w charakterze inżyniera pokładowego trenował w załodze dublerów do lotu z udziałem kosmonauty z Indii. W załodze tej razem z nim byli: Anatolij Bieriezowoj oraz Ravish Malhotra. 3 kwietnia 1984 w czasie startu Sojuza T-11 Grieczko był dublerem inżyniera pokładowego załogi podstawowej Giennadija Striekałowa.
- marzec – sierpień 1985 – przygotowywał się do lotu w podstawowej załodze statku kosmicznego Sojuz T-14. Zastąpił w niej Wiktora Sawinycha. Pozostałymi członkami załogi byli Władimir Wasiutin oraz Aleksandr Wołkow.
- 17–26 września 1985 – jako inżynier pokładowy wziął udział w locie statku kosmicznego Sojuz T-13 i przez kilka dni pracował na pokładzie załogowej stacji orbitalnej Salut 7.
- maj 1986 – Grieczko zostaje przeniesiony do Instytutu Fizyki Atmosfery Akademii Nauk ZSRR oraz do grupy kosmonautów Akademii Nauk ZSRR. Do 1 marca 1992 kierował laboratorium badań atmosfery Ziemi przy użyciu aparatury umieszczanej na pokładzie sztucznych satelitów.
Loty załogowe[edytuj | edytuj kod]
- „Sojuz 17”
10 stycznia 1975 Gieorgij Grieczko wystartował z kosmodromu Bajkonur w kierunku stacji orbitalnej Salut 4 na pokładzie statku kosmicznego Sojuz 17. Dowódcą misji był Aleksiej Gubariew. Dwa dni później 12 stycznia kosmonauci przycumowali do stacji orbitalnej i przeszli na jej pokład. Była to pierwsza stała załoga Saluta 4. Podstawowym zadaniem kosmonautów było: przetestowanie systemów pokładowych nowej stacji oraz przeprowadzenie badań astrofizycznych. Kosmonauci musieli naprawić na orbicie lustro teleskopu, aby móc dokończyć zaplanowane obserwacje. W czasie lotu szczególną uwagę poświęcono badaniom medycznym oraz ćwiczeniom fizycznym kosmonautów, które miały pomóc w zapobieganiu negatywnemu wpływowi stanu nieważkości na organizm ludzki. Kosmonauci na ruchomej bieżni (byli do niej przypięci za pomocą specjalnych szelek) przeszli ponad 100 km, a przebiegli ponad 150 km. Po wykonaniu zadań 9 lutego 1975 pomyślnie wylądowali ok. 100 km od Celinogradu. Przebieg lotu Grieczko i Gubariew utrwalili w filmie popularnonaukowym „Delegacja służbowa na orbitę” („Командировка на орбиту”).
- „Sojuz 26”
Podczas drugiego lotu w kosmos Grieczko ponownie znalazł się w składzie pierwszej stałej załogi stacji orbitalnej nowej generacji – Salut 6. Start do misji nastąpił z kosmodromu Bajkonur 10 grudnia 1977. Dowódcą załogi był Jurij Romanienko. Misja ta była pierwszą wyprawą, podczas której statek załogowy (Sojuz 26) udanie połączył się z Salutem 6. Lot poprzedniego statku Sojuz 25 w październiku 1977 zakończył się niepowodzeniem. Kosmonautom nie udało się przycumować statku załogowego do stacji.
20 grudnia 1977 kosmonauci wyszli na zewnątrz stacji orbitalnej w celu oceny stanu węzła cumowniczego, do którego nie mógł przycumować Sojuz 25. Grieczko posiadał kamerę telewizyjną i na Ziemię docierały obrazy z przebiegu prac wykonywanych przez kosmonautów. Po blisko 1,5-godzinnym pobycie poza stacją kosmonauci powrócili do Saluta 6. Przeprowadzona przez nich inspekcja nie wykazała uszkodzenia węzła i umożliwiło to w styczniu 1978 roku połączenie na orbicie (po raz pierwszy) trzech obiektów kosmicznych. Przez 5 dni razem ze stałą załogą stacji pracowali na niej również Władimir Dżanibekow oraz Oleg Makarow. Na początku marca 1978 na pokład Sojuza 28 przybyła pierwsza międzynarodowa załoga – Aleksiej Gubariew i Vladimír Remek (Czechosłowacja). 22 stycznia 1978 do zespołu orbitalnego Salut 6 – Sojuz 27 przycumował pierw szy statek transportowy Progress 1 który przywiózł kosmonautom zapasy żywności oraz zaopatrzenie dla stacji. 16 marca 1978, po ponad 96 dniach, kosmonauci szczęśliwie powrócili na Ziemię, ustanawiając nowy rekord pobytu człowieka w przestrzeni kosmicznej.
Pierwotnie na pokładzie Sojuza T-14 miała wystartować w kosmos piąta stała załoga stacji orbitalnej Salut 7: Władimir Wasiutin, Wiktor Sawinych oraz Aleksandr Wołkow. Przed startem ośrodek kontroli lotu utracił łączność z Salutem 7. Koniecznym było wysłanie ekspedycji ratunkowej. Dlatego też do tej misji wyznaczono doświadczonych kosmonautów – Władimira Dżanibekowa oraz Wiktora Sawinycha. Zaplanowano, że o ile uda się ponownie uruchomić stację orbitalną to Wiktor Sawinych pozostanie na niej razem z kolejną stałą załogą, a z Dżanibekowem powróci na Ziemię kosmonauta, który zastąpi go w składzie stałej załogi. Właśnie do tej roli wyznaczono Gieorgija Grieczkę. Tym razem przebywał on w kosmosie od 17 do 26 września 1985, wykonując zaplanowany specjalnie dla niego program badawczy. Na Ziemię powrócił na pokładzie statku kosmicznego Sojuz T-13. Dla Grieczki był to najkrótszy lot, który trwał niecałe dziewięć dni.
Po opuszczeniu oddziału kosmonautów[edytuj | edytuj kod]
Po opuszczeniu oddziału kosmonautów w 1992 pracował w Instytucie Fizyki Atmosfery Rosyjskiej Akademii Nauk. W 1997 został zastępcą prezesa rady nadzorczej „Banku Inwestycji i Oszczędności”.
Odznaczenia i nagrody[edytuj | edytuj kod]
- Medal „Złota Gwiazda” Bohatera Związku Radzieckiego – dwukrotnie (1975, 1978)
- Order Lenina – trzykrotnie (1975, 1978, 1985)
- Medal „Za zasługi w podboju kosmosu” (2011, Rosja)[2]
- Złoty Medal im. Konstantina Ciołkowskiego przyznany przez Akademię Nauk ZSRR (1975)
- Medal „Złota Gwiazda” Bohatera Czechosłowacji (1978)
- Order Klementa Gottwalda (1978, Czechosłowacja)
- Order Kirti Chakra (1984, Indie)
Wykaz lotów[edytuj | edytuj kod]
Loty kosmiczne, w których uczestniczył Gieorgij M. Grieczko | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | ||||||
2 | ||||||
3 | ||||||
Łączny czas spędzony w kosmosie – 134 dni 20 godzin 32 minuty i 59 sekund |
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Космонавт №34: в Москве скончался Георгий Гречко (ros.). TASS, 2017-04-08. [dostęp 2017-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-24)].
- ↑ Указ Президента Российской Федерации № 436 «О награждении медалью „За заслуги в освоении космоса“ иностранных граждан» (ros.). kremlin.ru, 2011-04-12. [dostęp 2017-04-24].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- spacefacts.de (ang.)