Gieorgij Grieczko

Gieorgij Michajłowicz Grieczko Георгий Михайлович Гречко
Gieorgij Grieczko (2011)
Data i miejsce urodzenia	25 maja 1931 Leningrad
Data i miejsce śmierci	8 kwietnia 2017 Moskwa
Narodowość	rosyjska
Funkcja	inżynier pokładowy
Łączny czas misji kosmicznych	134 dni 20 godzin 32 minuty i 59 sekund
Misje	Sojuz 17, Sojuz 26, Sojuz 27, Sojuz T-14, Sojuz T-13
Wyuczony zawód	inżynier mechanik
Odznaczenia

Gieorgij Michajłowicz Grieczko, ros. Георгий Михайлович Гречко (ur. 25 maja 1931 w Leningradzie, zm. 8 kwietnia 2017 w Moskwie) – radziecki kosmonauta, inżynier-mechanik, Lotnik Kosmonauta ZSRR.

Życiorys

Wykształcenie

• 1949 – ukończył szkołę średnią w Leningradzie.
• 1 października 1954 rozpoczął pracę w 3. wydziale OKB-1 88 Instytutu Naukowo-Badawczego Ministerstwa Obrony ZSRR mającego swoją siedzibę w Kaliningradzie.
• 1955 – został absolwentem Wojskowego Instytutu Mechanicznego w Leningradzie (Ленинградский военно-механический институт) i uzyskał dyplom inżyniera-mechanika. Pracę bronił w OKB-1.
• luty 1958 – przeszedł do wydziału 17. biura projektowego Siergieja Korolowa OKB-1 (ОКБ-1), gdzie jako inżynier kontynuował ją na różnych stanowiskach do momentu przyjęcia do oddziału kosmonautów.
• 1967 – został kandydatem nauk technicznych po obronie pracy poświęconej systemom lądowania próbników księżycowych Łuna 9 i Łuna 13.
• 17 lutego 1984 – został doktorem nauk matematyczno-fizycznych.

Autor 28 publikacji naukowych.

Kariera kosmonauty

• 1964 – był jednym z 14 kandydatów starających się o udział w charakterze kosmonauty-inżyniera w locie kosmicznym pierwszego trzymiejscowego statku Woschod 1. Do lotu nie dopuściła go komisja medyczna.
• 1965 – w grupie 12 inżynierów OKB-1 (obecnie biuro konstrukcyjne „Energia”) przeszedł, w ramach kwalifikacji do grupy kosmonautów, wszystkie etapy badań w Instytucie Problemów Medyczno-Biologicznych.
• 23 maja 1966 – został członkiem grupy kosmonautów-inżynierów OKB-1. Przez ponad trzy miesiące przechodził podstawowe przeszkolenie. W tym czasie uczestniczył m.in. w skokach spadochronowych, lotach na samolocie Tu-104, gdzie symulowano stan nieważkości czy w morskich testach makiety statku kosmicznego Sojuz. Następnie został skierowany do grupy kosmonautów, którzy szkolili się w ramach programu Sojuz. Przygotowania musiał przerwać, ponieważ podczas jednego ze skoków ze spadochronem złamał nogę.
• 1967–1969 – po powrocie do zdrowia został przydzielony do grupy, która przygotowywała się do lotu na statku kosmicznym Ł-1 (Л-1). Program misji przewidywał lot wokół Księżyca.
• luty – lipiec 1969 – był inżynierem pokładowym załóg dublerów podczas przygotowań do lotów statków kosmicznych: Sojuz 6 i Sojuz 8 – razem z Anatolijem Kuklinem oraz statku Sojuz 7 – razem z Piotrem Kołodinem i Anatolijem Kuklinem. Z końcem lata 1969 załogi zostały przeformowane i Grieczko ostatecznie został przydzielony do trzecich (rezerwowych) załóg.
• styczeń – maj 1970 – przygotowywał się do długotrwałego lotu na pokładzie statku kosmicznego Sojuz 9. Był w załodze dublerów, którą dowodził Anatolij Filipczenko.
• 1970–1971 – z grupą innych kosmonautów szkolił się w ramach programu Kontakt (cumowanie na orbicie statków kosmicznych w ramach przygotowań do radzieckiego załogowego lotu na Księżyc).
• sierpień – wrzesień 1972 – wspólnie z Aleksiejem Gubariewem przechodził szkolenie do planowanego autonomicznego lotu statku kosmicznego Sojuz. Obaj byli w trzeciej (rezerwowej) załodze. Wyprawa ta ostatecznie nie doszła jednak do skutku.
• 1971–1973 – był inżynierem pokładowym w załodze przygotowywanej do lotu na stacje kosmiczne: DOS-2 (uległa awarii w czasie startu rakiety Proton K 29 lipca 1972) oraz DOS-3 (awaria stacji na orbicie – oficjalnie podano, że był to Kosmos 557). Szkolił się razem z dowódcą załogi – Aleksiejem Gubariewem.
• w lipcu 1973, ponownie z Aleksiejem Gubariewem został wyznaczony do załogi dublerów statku kosmicznego Sojuz 12.
• grudzień 1973 – został otrzymał przydział do pierwszej stałej załogi stacji kosmicznej Salut 4.
• 11 stycznia – 9 lutego 1975 – wziął udział w locie Sojuza 17 i przez blisko miesiąc pracował na stacji kosmicznej Salut 4.
• 1976 – październik 1977 – wspólnie z Władimirem Lachowem, jako trzecia (rezerwowa) załoga, przygotowywał się do lotu na stację kosmiczną DOS-5 (Salut 6).
• październik 1977 – razem z Jurijem Romanienką został wyznaczony do pierwszej stałej załogi stacji kosmicznej Salut 6.
• 10 grudnia 1977 – 16 marca 1978 – wziął udział w locie statku kosmicznego Sojuz 26 i przez ponad trzy miesiące pracował na stacji kosmicznej Salut 6.
• czerwiec 1983 – marzec 1984 – w charakterze inżyniera pokładowego trenował w załodze dublerów do lotu z udziałem kosmonauty z Indii. W załodze tej razem z nim byli: Anatolij Bieriezowoj oraz Ravish Malhotra. 3 kwietnia 1984 w czasie startu Sojuza T-11 Grieczko był dublerem inżyniera pokładowego załogi podstawowej Giennadija Striekałowa.
• marzec – sierpień 1985 – przygotowywał się do lotu w podstawowej załodze statku kosmicznego Sojuz T-14. Zastąpił w niej Wiktora Sawinycha. Pozostałymi członkami załogi byli Władimir Wasiutin oraz Aleksandr Wołkow.
• 17–26 września 1985 – jako inżynier pokładowy wziął udział w locie statku kosmicznego Sojuz T-13 i przez kilka dni pracował na pokładzie załogowej stacji kosmicznej Salut 7.
• maj 1986 – Grieczko zostaje przeniesiony do Instytutu Fizyki Atmosfery Akademii Nauk ZSRR oraz do grupy kosmonautów Akademii Nauk ZSRR. Do 1 marca 1992 kierował laboratorium badań atmosfery Ziemi przy użyciu aparatury umieszczanej na pokładzie sztucznych satelitów.

Loty załogowe

Jurij Romanienko i Gieorgij Grieczko (z prawej) na znaczku pocztowym wydanym w ZSRR w 1978 roku

• Sojuz 17

10 stycznia 1975 Gieorgij Grieczko wystartował z kosmodromu Bajkonur w kierunku stacji orbitalnej Salut 4 na pokładzie statku kosmicznego Sojuz 17. Dowódcą misji był Aleksiej Gubariew. Dwa dni później 12 stycznia kosmonauci przycumowali do stacji orbitalnej i przeszli na jej pokład. Była to pierwsza stała załoga Saluta 4. Podstawowym zadaniem kosmonautów było: przetestowanie systemów pokładowych nowej stacji oraz przeprowadzenie badań astrofizycznych. Kosmonauci musieli naprawić na orbicie lustro teleskopu, aby móc dokończyć zaplanowane obserwacje. W czasie lotu szczególną uwagę poświęcono badaniom medycznym oraz ćwiczeniom fizycznym kosmonautów, które miały pomóc w zapobieganiu negatywnemu wpływowi stanu nieważkości na organizm ludzki. Kosmonauci na ruchomej bieżni (byli do niej przypięci za pomocą specjalnych szelek) przeszli ponad 100 km, a przebiegli ponad 150 km. Po wykonaniu zadań 9 lutego 1975 pomyślnie wylądowali ok. 100 km od Celinogradu. Przebieg lotu Grieczko i Gubariew utrwalili w filmie popularnonaukowym „Delegacja służbowa na orbitę” („Командировка на орбиту”).

• Sojuz 26

Podczas drugiego lotu w kosmos Grieczko ponownie znalazł się w składzie pierwszej stałej załogi stacji orbitalnej nowej generacji – Salut 6. Start do misji nastąpił z kosmodromu Bajkonur 10 grudnia 1977. Dowódcą załogi był Jurij Romanienko. Misja ta była pierwszą wyprawą, podczas której statek załogowy (Sojuz 26) udanie połączył się z Salutem 6. Lot poprzedniego statku Sojuz 25 w październiku 1977 zakończył się niepowodzeniem. Kosmonautom nie udało się przycumować statku załogowego do stacji.

20 grudnia 1977 kosmonauci wyszli na zewnątrz stacji orbitalnej w celu oceny stanu węzła cumowniczego, do którego nie mógł przycumować Sojuz 25. Grieczko posiadał kamerę telewizyjną i na Ziemię docierały obrazy z przebiegu prac wykonywanych przez kosmonautów. Po blisko 1,5-godzinnym pobycie poza stacją kosmonauci powrócili do Saluta 6. Przeprowadzona przez nich inspekcja nie wykazała uszkodzenia węzła i umożliwiło to w styczniu 1978 roku połączenie na orbicie (po raz pierwszy) trzech obiektów kosmicznych. Przez 5 dni razem ze stałą załogą stacji pracowali na niej również Władimir Dżanibekow oraz Oleg Makarow. Na początku marca 1978 na pokład Sojuza 28 przybyła pierwsza międzynarodowa załoga – Aleksiej Gubariew i Vladimír Remek (Czechosłowacja). 22 stycznia 1978 do zespołu orbitalnego Salut 6 – Sojuz 27 przycumował pierw szy statek transportowy Progress 1 który przywiózł kosmonautom zapasy żywności oraz zaopatrzenie dla stacji. 16 marca 1978, po ponad 96 dniach, kosmonauci szczęśliwie powrócili na Ziemię, ustanawiając nowy rekord pobytu człowieka w przestrzeni kosmicznej.

• Sojuz T-14

Pierwotnie na pokładzie Sojuza T-14 miała wystartować w kosmos piąta stała załoga stacji orbitalnej Salut 7: Władimir Wasiutin, Wiktor Sawinych oraz Aleksandr Wołkow. Przed startem ośrodek kontroli lotu utracił łączność z Salutem 7. Koniecznym było wysłanie ekspedycji ratunkowej. Dlatego też do tej misji wyznaczono doświadczonych kosmonautów – Władimira Dżanibekowa oraz Wiktora Sawinycha. Zaplanowano, że o ile uda się ponownie uruchomić stację orbitalną to Wiktor Sawinych pozostanie na niej razem z kolejną stałą załogą, a z Dżanibekowem powróci na Ziemię kosmonauta, który zastąpi go w składzie stałej załogi. Właśnie do tej roli wyznaczono Gieorgija Grieczkę. Tym razem przebywał on w kosmosie od 17 do 26 września 1985, wykonując zaplanowany specjalnie dla niego program badawczy. Na Ziemię powrócił na pokładzie statku kosmicznego Sojuz T-13. Dla Grieczki był to najkrótszy lot, który trwał niecałe dziewięć dni.

Po opuszczeniu oddziału kosmonautów

Po opuszczeniu oddziału kosmonautów w 1992 pracował w Instytucie Fizyki Atmosfery Rosyjskiej Akademii Nauk. W 1997 został zastępcą prezesa rady nadzorczej „Banku Inwestycji i Oszczędności”.

Pochowany na Cmentarzu Trojekurowskim w Moskwie.

Odznaczenia i nagrody

• Medal „Złota Gwiazda” Bohatera Związku Radzieckiego – dwukrotnie (1975, 1978)
• Order Lenina – trzykrotnie (1975, 1978, 1985)
• Medal „Za zasługi w podboju kosmosu” (2011, Rosja)
• Złoty Medal im. Konstantina Ciołkowskiego przyznany przez Akademię Nauk ZSRR (1975)
• Medal „Złota Gwiazda” Bohatera Czechosłowacji (1978)
• Order Klementa Gottwalda (1978, Czechosłowacja)
• Order Kirti Chakra (1984, Indie)

Wykaz lotów

Loty kosmiczne, w których uczestniczył Gieorgij M. Grieczko
№	Data startu	Statek kosmiczny	Data lądowania	Statek kosmiczny	Funkcja	Czas trwania
1	10 stycznia 1975	Sojuz 17	9 lutego 1975	Sojuz 17	Inżynier pokładowy	29 dni 13 godzin 19 minut i 45 sekund
2	10 grudnia 1977	Sojuz 26	16 marca 1978	Sojuz 27	Inżynier pokładowy	96 dni 10 godzin i 8 sekund
3	17 września 1985	Sojuz T-14	26 września 1985	Sojuz T-13	Inżynier pokładowy	8 dni 21 godzin 13 minut i 6 sekund
Łączny czas spędzony w kosmosie – 134 dni 20 godzin 32 minuty i 59 sekund

Zobacz też

• alfabetyczna lista kosmonautów
• grupy i oddziały kosmonautów

Linki zewnętrzne

• spacefacts.de (ang.)