Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Harbinie
Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Harbinie – polskie liceum działające w Harbinie w północnych Chinach w latach 1915–1949 (z przerwą w okresie 1944–1945).
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwotnie placówka została założona w 1912 przez proboszcza parafii harbińskiej, ks. Władysława Ostrowskiego[1][2]. Początkowo funkcjonowała jako szkoła powszechna[1][2].
Szkoła powstała 3 września 1915. W 1916 utworzono gimnazjum rozwojowe, koedukacyjne[1][2]. W latach 20. szkoła funkcjonowała od nazwą „Prywatne Gimnazjum Humanistyczne Koedukacyjne”[1]. Właścicielem pozostawał ks. Ostrowski[1][2]. Dyrektorami gimnazjum byli: Stanisław Janiszewski (ok. 1924)[1], Jan Kalinowski (ok. 1926)[2], inż. Kazimierz Grochowski (1926–1928).
Od 1917 szkoła mieściła się w dwupiętrowym budynku wzniesionym ze składek harbińskiej Polonii[3], użyczonym przez parafię[1]. Siedziba była pod adresem Wielki Prospekt nr 79[1][2].
W 1924 w zakładzie działały 3 oddziały szkoły powszechnej i 7 klas gimnazjum[1]. W 1925 odbyły się pierwsze egzaminy dojrzałości[2].
Przy szkole działało kółko polonistyczne, teatr, drużyna harcerska, organizacje samokształceniowe oraz liczne kluby sportowe (m.in. siatkarski, koszykarski, hokejowy). Od 1920 szkoła znajdowała się pod zarządem administracyjnym i patronatem Rady Opiekuńczej, podległej konsulatowi RP w Harbinie[1][3].
Szkoła została zlikwidowana 1 stycznia 1944 przez japońskie władze okupacyjne. Jej działalność wznowiono po wyzwoleniu Mandżurii przez wojska radzieckie. Od 1946 władze chińskie rozpoczęły stopniową likwidację etatów, m.in. dyrektora i bibliotekarza, a rok później przejęły budynek szkoły na cele wojskowe. Działania te wpłynęły na decyzję harbińskiej Polonii o ostatecznej likwidacji szkoły, która nastąpiła wraz z wręczeniem ostatnich świadectw maturalnych 4 maja 1949[3].
Program nauczania[edytuj | edytuj kod]
W szkole początkowo nauczano jedynie geografii oraz historii Polski, języka polskiego i polskiej literatury. W późniejszym okresie nauczano również kaligrafii, arytmetyki, chemii, fizyki, geometrii oraz przyrody, co związane było z przyjęciem w roku szkolnym 1921/1922 programu nauczania wydanego przez Ministerstwo Wyznań Publicznych i Oświecenia Publicznego w Polsce. W 1923 ministerstwo przyznało harbińskiemu gimnazjum uprawnienia szkoły państwowej, a rok później uznało wydawane w nim świadectwa maturalne[3].
Po upadku caratu w Rosji program nauczania rozszerzono o kurs orientalistyczny, w skład którego wchodziły historia, kultura i gospodarka krajów Dalekiego Wschodu. W roku szkolnym 1930/1931 wprowadzono język angielski, chiński, buchalterię i stenografię. Po japońskiej agresji na Mandżurię w 1932 roku do programu nauczania dodano język japoński oraz geografię Dalekiego Wschodu. Język japoński w 1945 zastąpiono językiem rosyjskim, dodano również przedmiot „wiedza o Polsce współczesnej”[3].
Absolwenci[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Dróżdż – odznaczony orderem Virtuti Militari, uczestnik bitwy o Monte Cassino
- Edward Kajdański – pisarz, dziennikarz, dyplomata
- Walenty Kuczyński – sportowiec (potem nauczyciel gimnazjum harbińskiego),
- Teodor Parnicki – pisarz
- Julian Samójłło – profesor górnictwa odkrywkowego na AGH w Krakowie
- Jan Sołecki – profesor ekonomii na Uniwersytecie Kolumbii Brytyjskiej w Vancouver
- Witold Świderski – porucznik Dwunastego Pułku Ułanów, zatknął flagę polską na zdobytym klasztorze Monte Cassino
- Bronisław Banderski – muzyk, pionier życia muzycznego w Szczecinie
Nauczyciele[edytuj | edytuj kod]
- Czesław Bobolewski (1907–1993) – polonista, profesor w Szkocji.
- Zbigniew Folejewski – profesor, polonista, wykładał na uniwersytetach w Szwecji, w Stanach Zjednoczonych, profesor University of British Columbia w Vancouver (Kanada), doktor honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego z 1973
- Kazimierz Grochowski – geolog
- Władysław Ostrowski – katecheta
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Lwów/Warszawa: Książnica Polska, 1924, s. 448.
- ↑ a b c d e f g Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 503.
- ↑ a b c d e Małgorzata Klimczak: Polska szkoła średnia w Harbinie – Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza (1915–1949). W: Polskie ślady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie. Andrzej Furier (red.). Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica w Szczecinie, 2008, s. 169–178. ISBN 978-83-87879-73-0.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- A. Grochowski: Nasza Rodzina, nr 11 (482) 1984, s. 32–35
- E. Kajdański: Fort Grochowski, Wydawnictwo Pojezierze Olsztyn 1982
- Edward Kajdański, Dzienniki syberyjskich podróży Kazimierza Grochowskiego 1910–1914, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1986, ISBN 83-222-0426-4, OCLC 830205911.