Giorgio Napolitano
Giorgio Napolitano (2006) | |
Data i miejsce urodzenia |
29 czerwca 1925 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
22 września 2023 |
Prezydent Republiki Włoskiej | |
Okres |
od 15 maja 2006 |
Poprzednik | |
Następca | |
Minister spraw wewnętrznych Włoch | |
Okres |
od 17 maja 1996 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Przewodniczący Izby Deputowanych | |
Okres |
od 3 czerwca 1992 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Odznaczenia | |
Giorgio Napolitano (wym. [ˈdʒɔrdʒo napɔliˈtaːno]; ur. 29 czerwca 1925 w Neapolu, zm. 22 września 2023 w Rzymie[1]) – włoski polityk i prawnik. Wieloletni działacz komunistyczny, parlamentarzysta krajowy i eurodeputowany, przewodniczący Izby Deputowanych XI kadencji, minister spraw wewnętrznych, senator dożywotni, w latach 2006–2015 prezydent Republiki Włoskiej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Jego ojciec, Giovanni, był eseistą, poetą i adwokatem, zaś matka Carolina Bobbio pochodziła z mieszczańskiej rodziny[2]. W 1947 ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie w Neapolu.
Od 1942 był członkiem Gruppo universitario fascista[2], faszystowskiej organizacji przymusowo skupiającej wszystkich włoskich studentów. W 1945 został członkiem Włoskiej Partii Komunistycznej (PCI). Był członkiem władz partyjnych różnych szczebli (w tym komitetu centralnego). Do tego ugrupowania należał aż do jego rozwiązania w 1991 i powołania przez jej bardziej umiarkowane skrzydło Demokratycznej Partii Lewicy. Z tą ostatnią w 1998 współtworzył Demokratów Lewicy.
Od 1946 do 1948 pracował w sekretariacie włoskiego centrum gospodarczego na rzecz południowych Włoch (tzw. Mezzogiorno). Działał też w ruchu na rzecz rozwoju tego regionu (wł. Movimento per la Rinascita del Mezzogiorno). W 1953 z ramienia komunistów został po raz pierwszy wybrany do Izby Deputowanych II kadencji. W 1956 popierał interwencję ZSRR na Węgrzech[2]. Uzyskał reelekcję w 1958 na III kadencję, którą zakończył w 1963. W 1968 powrócił do niższej izby krajowego parlamentu, zasiadał w niej od tej pory nieprzerwanie do 1996 jako poseł V, VI, VII, VIII, IX, X, XI i XII kadencji. Każdorazowo startował z okręgu wyborczego w rodzinnym Neapolu. W parlamencie od 1981 do 1986 stał na czele frakcji poselskiej PCI. Od czerwca 1992 do kwietnia 1994 przewodniczył Izbie Deputowanych XI kadencji.
W maju 1996 w rządzie Romano Prodiego objął urząd ministra spraw wewnętrznych, pełniąc także obowiązki koordynatora obrony cywilnej. Funkcje te wykonywał do października 1998[3].
W 1989 został wybrany do Parlamentu Europejskiego III kadencji, był członkiem grupującej ugrupowania komunistycznej Grupy Zjednoczonej Lewicy Europejskiej. Zrezygnował po trzech latach z mandatu[4] (w związku z objęciem stanowiska przewodniczącego Izby Deputowanych). Po raz drugi został europosłem w wyniku wyborów w 1999. Należał do frakcji socjalistycznej, przewodniczył przez całą kadencję Komisji Spraw Konstytucyjnych. Mandat eurodeputowanego V kadencji wykonywał do 2004[4].
23 września 2005 za zasługi społeczne prezydent Carlo Azeglio Ciampi mianował go dożywotnim senatorem[5]. Po wygranych przez centrolewicową koalicję Unia wyborów parlamentarnych w 2006 jego kandydatura została wysunięta na urząd prezydenta Włoch. 10 maja 2006, w czwartym głosowaniu, został wybrany na to stanowisko, otrzymując 543 głosów spośród 1009 elektorów[6]. Urzędowanie rozpoczął 15 maja 2006, rezygnując w rezultacie z mandatu senatora.
Ze względu na zaawansowany wiek wykluczał ubieganie się o reelekcję w wyborach w 2013[7]. Jednakże przedłużający się pat polityczny i idący za tym brak wyboru nowego prezydenta podczas pięciu głosowań, skłoniły polityka do wyrażenia zgody na kandydowanie z poparciem m.in. PD, PdL i SC[8]. 20 kwietnia 2013 podczas szóstego głosowania Giorgio Napolitano zdobył 738 głosów. Został tym samym wybrany na drugą kadencję jako pierwszy prezydent w historii Włoch[9].
Jako prezydent był określany przydomkiem Il principe rosso[10] („Czerwony książę”), co stanowi aluzję do jego wieloletniej komunistycznej przeszłości.
14 stycznia 2015 oficjalnie zrezygnował z urzędu prezydenta Włoch. Z urzędu powrócił do Senatu jako senator dożywotni, aktywnie uczestnicząc w pracach tej izby. W kwietniu 2018 został hospitalizowany, przeszedł zakończoną powodzeniem operację tętniaka aorty[11]. Mandat senatora wykonywał do czasu swojej śmierci w 2023[1].
26 września 2023 został pochowany w Rzymie[12].
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Wielki Mistrz Orderu Zasługi Republiki Włoskiej – ex officio (2006–2015)
- Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (1998)[13]
- Wielki Mistrz Orderu Wojskowego Włoch – ex officio (2006–2015)
- Wielki Mistrz Orderu Zasługi za Pracę – ex officio (2006–2015)
- Wielki Mistrz Orderu Gwiazdy Solidarności Włoskiej – ex officio (2006–2011)
- Wielki Mistrz Orderu Gwiazdy Włoch – ex officio (2011–2015)
- Wielki Mistrz Orderu Vittorio Veneto – ex officio (2006–2010)
- Order Podwójnego Białego Krzyża I klasy (2007, Słowacja)[14]
- Order za Wybitne Zasługi (2011, Słowenia)
- Order Orła Białego (2012, Polska)[15]
- Krzyż Wielki Legii Honorowej (2012, Francja)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Sylwia Wysocka: W wieku 98 lat zmarł były prezydent Włoch Giorgio Napolitano. wnp.pl, 22 września 2023. [dostęp 2023-09-22].
- ↑ a b c Piotr Kowalczuk: Na kłopoty 88-latek. rp.pl, 27 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-27].
- ↑ Skład pierwszego rządu Romano Prodiego na stronie Rządu Republiki Włoskiej. [dostęp 2011-03-21]. (wł.).
- ↑ a b Profil na stronie Parlamentu Europejskiego. [dostęp 2011-03-21].
- ↑ Carlo Azeglio Ciampi (le nomine). quirinale.it. [dostęp 2011-03-21]. (wł.).
- ↑ Napolitano elected Italy’s leader. bbc.co.uk, 10 maja 2006. [dostęp 2011-03-21]. (ang.).
- ↑ Prezydent Włoch nie chce reelekcji. rp.pl, 15 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-20].
- ↑ Napolitano zgadza się na reelekcję. rp.pl, 20 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-20].
- ↑ Druga kadencja prezydenta Włoch. rp.pl, 20 kwietnia 2013. [dostęp 2013-04-20].
- ↑ Intervista del Presidente della Repubblica Giorgio Napolitano al Frankfurter Allgemeine. quirinale.it, 16 lipca 2006. [dostęp 2011-03-21]. (wł.).
- ↑ Włochy: 92-letni były prezydent przeszedł operację serca – Serwis Kardiologia. rynekzdrowia.pl, 25 kwietnia 2018. [dostęp 2018-04-26].
- ↑ Włochy: Świecka ceremonia pogrzebowa byłego prezydenta Giorgio Napolitano w parlamencie. wnp.pl, 26 września 2023. [dostęp 2023-09-26].
- ↑ Cavaliere di Gran Croce Ordine al Merito della Repubblica Italiana. quirinale.it, 28 października 1998. [dostęp 2012-01-23]. (wł.).
- ↑ Rad Bieleho dvojkríža, I. trieda. prezident.sk. [dostęp 2012-01-23]. (słow.).
- ↑ M.P. z 2012 r. poz. 873.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Giorgio Napolitano. quirinale.it. [dostęp 2011-03-21]. (ang.).
- Giorgio Napolitano na stronie Senatu XV kadencji. [dostęp 2011-03-21]. (wł.).
- Absolwenci i studenci Uniwersytetu w Neapolu
- Działacze Włoskiej Partii Komunistycznej
- Ministrowie spraw wewnętrznych Republiki Włoskiej
- Odznaczeni Orderem Gwiazdy Solidarności Włoskiej
- Odznaczeni Orderem Gwiazdy Włoch
- Odznaczeni Orderem Izabeli Katolickiej
- Odznaczeni Orderem San Marino
- Odznaczeni Orderem Orła Białego (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Orderem Podwójnego Białego Krzyża
- Odznaczeni Orderem Wojskowym Włoch
- Odznaczeni Orderem za Wybitne Zasługi (Słowenia)
- Odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Włoskiej
- Odznaczeni Orderem Zasługi za Pracę
- Politycy Demokratów Lewicy
- Prezydenci Włoch
- Włoscy parlamentarzyści (od 1946)
- Włoscy posłowie do Parlamentu Europejskiego
- Włoscy senatorowie
- Ludzie urodzeni w Neapolu
- Urodzeni w 1925
- Zmarli w 2023