Popieliczka japońska
| Glirulus japonicus[1] | |||
| (Schinz, 1845) | |||
| Okres istnienia: środkowy plejstocen–dziś | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
popieliczka japońska | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Popieliczka japońska[3] (Glirulus japonicus) – gatunek gryzonia z rodziny popielicowatych, występujący endemicznie w Japonii[2][4].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek został opisany naukowo w 1845 roku przez H.R. Schinza jako Myoxus javanicus[5]. Autor omyłkowo nadał mu epitet gatunkowy odnoszący się do Jawy, nie Japonii. Zostało to skorygowane w 1906 roku przez O. Thomasa, który ponadto umieścił zwierzę w monotypowym rodzaju Glirulus[6][7] (popieliczka[3]). Popieliczka japońska jest obecna na Wyspach Japońskich co najmniej od środkowego plejstocenu. Co najmniej dwie współczesne populacje tego gatunku mogą być w rzeczywistości odrębnymi gatunkami[4].
Polska nazwa została ustalona przez publikację „Polskie nazewnictwo ssaków świata” wydaną przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk[3], wcześniej stosowana była nazwa pilch japoński[8].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Popieliczka japońska występuje na Honsiu, Sikoku, Kiusiu i Wyspach Oki. Jest spotykana od 400 do 1800 m n.p.m., od dolnego piętra lasów po piętro subalpejskie. Żyje w dojrzałych lasach pierwotnych i wtórnych[2].
Wygląd[edytuj | edytuj kod]
Jest to mały gryzoń, wielkości myszy. Ciało z głową ma długość od 105 do 135 mm, masa ciała zwierzątka to od 14 do 40 gramów. Obie płci wyglądają podobnie. Ma gęste, miękkie, orzechowo–brązowe futro z szeroką ciemnobrązową lub czarną pręgą wzdłuż grzbietu. Ogon jest puszysty, spłaszczony grzbietobrzusznie. Stopy są wyposażone w miękkie poduszki i krótkie pazury, przednie stopy mają pięć, a tylne cztery palce. Budowa stóp pozwala im szybko biegać po spodniej stronie gałęzi[9].
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Prowadzi samotny, nocny tryb życia, jest wysoce przystosowana do życia nadrzewnego. Areał osobniczy samców jest bardzo rozległy i często obejmuje areały kilku samic, ale także areał osobniczy samicy jest dosyć duży jak na gryzonia tego rozmiaru. Zwierzę zapada w długi sen zimowy. Na wolności żyje od 3 do 5 lat, najstarszy znany osobnik przeżył 6 lat[9].
Dla popieliczki bardzo ważnym zmysłem jest węch; gniazda są oznaczane moczem, aby wskazać własność terytorium. Dotyk jest kluczowy dla poruszania się nocą po drzewach[9].
Popieliczka japońska jest wszystkożerna. Żywi się owadami, nasionami, owocami, jajami ptaków i małymi zwierzętami. Gromadzi zapasy w pobliżu gniazd. Przyczynia się do rozprzestrzeniania nasion, a zjadając duże ilości owadów, w tym szarańczaków, pełni ważną rolę regulacyjną w ekosystemie[2][9].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
W maju, po przebudzeniu ze snu zimowego, gryzonie wydają głośne dźwięki, które pomagają im zlokalizować potencjalnych partnerów. Ssaki te są poligyniczne, samiec kopuluje z kilkoma samicami. Sezon rozrodczy trwa od późnej wiosny do wczesnego lata. Ciąża trwa około miesiąc, między czerwcem a lipcem samica rodzi średnio cztery młode. Samiec nie uczestniczy w opiece nad młodymi. Matka zaprzestaje karmienia mlekiem po około 18 dniach, mając od 4 do 6 tygodni młode usamodzielniają się. Stają się dojrzałe płciowo mając rok[9].
Gryzonie te budują złożone gniazda z porostów i kory[9].
Populacja i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
Popieliczka japońska ma duży obszar występowania, ale nie jest liczna. Gęstość populacji jest oceniana w niektórych obszarach na 0,8 na hektar[2]. Małe zagęszczenie populacji i skryty tryb życia sprawiają, że nie jest ona ważnym źródłem pokarmu dla drapieżników[9]. Nie są znane większe zagrożenia dla tego gatunku[2]. W Japonii zwierzątko jest znane pod nazwą Yamane (jap. 山鼠) (dosł. „górski szczur”) i ma znaczenie w religii Shintō[9]. W 1975 roku Japonia uznała ten gatunek za pomnik przyrody i objęła ochroną obszary jego występowania[2][9]. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje popieliczkę japońską za gatunek najmniejszej troski[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Glirulus japonicus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g h F. Cassola, Glirulus japonicus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2017-3, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2016-2.RLTS.T9246A22222495.en [dostęp 2018-02-08] (ang.).
- ↑ a b c W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska, A. Jasiński, W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 265. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ a b Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Glirulus japonicus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2018-02-06]
- ↑ Heinrich Schinz: Systematisches Verzeichniß aller bis jetzt bekannten Säugethiere oder Synopsis mammalium nach dem Cuvier’schen System. T. 2. Solura: Jent & Gaßmann, 1845, s. 530.
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Glirulus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2018-02-08]
- ↑ Olfield Thomas. 3. The Duke of Bedford’s Zoological Exploration in Eastern Asia – I. List of Mammals obtained by Mr. M. P. Anderson in Japan. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1905 (2), s. 347–348, 1906.
- ↑ E. Keller, prof. dr. J. H. Reichholf, G. Steinbach i inni: Leksykon zwierząt: Ssaki. Cz. 2. Warszawa: Horyzont, 2001. ISBN 83-7227-614-5.
- ↑ a b c d e f g h i Matthew Shaw: Glirulus japonicus, Japanese dormouse. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. University of Michigan, 2009. [dostęp 2018-02-08].