Gmach I Oddziału ZUS w Poznaniu
 nr rej. 308 z 10.04.1987[1]
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
Poznań |
| Adres |
ul. J. H. Dąbrowskiego 12/16 |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Ukończenie budowy |
1931 |
Położenie na mapie Poznania  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
 52°24′39,56″N 16°54′39,42″E/52,410989 16,910950
| |
Gmach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu – awangardowy, modernistyczny biurowiec w Poznaniu, zbudowany w 1931 według projektu Mariana Andrzejewskiego.
Architektura i historia
[edytuj | edytuj kod]Obiekt znajduje się przy ul. J. H. Dąbrowskiego 12/16 (narożnik ul. A. Mickiewicza) i został od razu zbudowany dla Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych. W 1931 w gmachu mieścił się także Bank Rolny (związany z położoną po drugiej stronie ulicy siedzibą Izby Rolniczej) oraz handel i inne biura.
Całość założenia zakładała podział na centralną, 7-kondygnacyjną część urzędową od strony narożnika ulic oraz niższe skrzydła z mieszkaniami pracowniczymi po bokach. Wewnątrz założenia umieszczono podwórze-ogród z małą architekturą rekreacyjną. O charakterze budynku decyduje niecodzienne, bardzo awangardowe rozwiązanie elewacji – ujednoliconej i akcentowanej rytmem monumentalnych lizen. W momencie oddania do użytku był to jeden z najnowocześniejszych biurowców w mieście (potem, w 1937, oddano do użytku równie zaawansowany Budynek Oddziału 1 PKO BP w Poznaniu). Gmach łączył w sobie dwie tendencje:
- nowoczesną – poprzez nawiązanie do architektury biurowców lat 20. i początku 30. XX w., realizowanych w USA i Niemczech,
- tradycyjną – lizeny kończyły się rytmem krenelażu, przywodzącym na myśl średniowieczne zamki.
Nałożenie tych dwóch tendencji mogło powodować u widza (klienta) wrażenie zarówno solidności, jak i nowoczesnego podejścia do zarządzania majątkiem.
Kolejne ciekawe elementy wystroju zawierały wnętrza, w których umieszczono stiukowe ornamenty, związane z tradycją polskiego art déco.
W latach powojennych w budynku działała pracownia architektoniczna Stanisława Pogórskiego, w której zatrudnieni byli lub, z którą współpracowali m.in. Jan Wellenger, Aleksander Lendzion, Lech Sternal, Bogdan Cybulski, Stefan Słoński, Tadeusz Płończak, Leonard Tomaszewski, Roman Pękalski, Jerzy Tuszowski, Sylwester Pajzderski i Roger Sławski. Powstały tu m.in. projekty Wieżowca Miastoprojektu (pierwotnie część niezrealizowanej koncepcji Urzędu Wojewódzkiego), gmachu Urzędu Skarbowego przy ul. Libelta, rozbudowy Biblioteki Uniwersyteckiej, a także budynków mieszkalnych na ul. Rolnej, Kościuszki i Stalingradzkiej[2].
Czerwiec 1956
[edytuj | edytuj kod]Obiekt odegrał ważną rolę w czasie walk ulicznych podczas poznańskiego czerwca w 1956. Na dachu budynku znajdowała się stacja zagłuszająca radiostacje zachodnie. 28 czerwca demonstranci z ulic Dąbrowskiego i Kochanowskiego wdarli się na dach i zrzucili te urządzenia na bruk. Miało to ważny symboliczny wymiar dla walczących[3].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]W pobliżu:
- Zespół rezydencji na Jeżycach w Poznaniu,
- kamienica przy ul. Dąbrowskiego 8,
- Szpital im. Franciszka Raszei w Poznaniu,
- Dom Tramwajarza w Poznaniu,
- Rynek Jeżycki,
oraz:
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolska [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
- ↑ Projekt – Miasto. Wspomnienia poznańskich architektów 1945-2005, Henryk Marcinkowski i inni, Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2013, s. 41, ISBN 978-83-7768-069-8, OCLC 871701842.
- ↑ Piotr Frydryszek, Zachowane w dźwięku – czyli Poznański Czerwiec '56 w archiwum Radia Merkury SA, w: Kronika Miasta Poznania, nr 2/2006, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2006, ss.140-142, ISSN 0137-3552
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Dorota Leśniewska, Ulica Jana Henryka Dąbrowskiego, w: Kronika Miasta Poznania nr 2/2000, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2000, s.129, ISSN 0137-3552
- Atlas architektury Poznania, Janusz Pazder (red.), Aleksandra Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 104, ISBN 978-83-7503-058-7, OCLC 316600366.
- Poznań – atlas aglomeracji 1:15.000, wyd. CartoMedia/Pietruska & Mierkiewicz, Poznań, 2008, ISBN 978-83-7445-018-8
