Gmach poczty w Katowicach
 Gmach poczty od strony ulicy Dworcowej (2006) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
Ul. Pocztowa 9, |
| Typ budynku |
budynek Urzędu Pocztowego Katowice 1 Poczty Polskiej |
| Styl architektoniczny |
modernizm z elementami neoklasycyzmu |
| Kondygnacje |
4+1 |
| Powierzchnia użytkowa |
5 944,95 m² |
| Rozpoczęcie budowy |
czerwiec 1892 |
| Ukończenie budowy |
grudzień 1893 |
| Ważniejsze przebudowy |
1904; 1913; 1930–1932; 1937 |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°15′29,1″N 19°01′13,3″E/50,258083 19,020361
| |
Gmach poczty w Katowicach – budynek poczty, położony przy ulicy Pocztowej 9 w Katowicach, w dzielnicy Śródmieście. Jest on siedzibą Urzędu Pocztowego Katowice 1 Poczty Polskiej.
Gmach ten powstał w latach 1892–1893 w miejscu budynku szkoły. Wzniesiono go w stylu neorenesansowym z charakterystyczną wieżyczką. Budynek ten kilkukrotnie przebudowano, a współczesny modernistyczny wygląd gmach ten uzyskał po przebudowie z 1937 roku. Wpisany jest on do gminnej ewidencji zabytków.
Historia[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Zanim wybudowano gmach poczty przy dzisiejszej ulicy Pocztowej, na działce znajdował się budynek pierwszej katowickiej szkoły otwartej w 1827 roku[1]. Gmach Cesarskiego Urzędu Poczty (niem. Kaiserliches Postamt[2]), został wzniesiony na działce zakupionej od miasta Katowice[3]. Działka o powierzchni prawie 2,5 tys. m² została zakupiona 9 maja 1891 roku za cenę 57 tys. marek[4]. Projekt gmachu powstał w Berlinie i został zatwierdzony 30 maja 1892 roku[1].
Budowa budynku poczty rozpoczęła się 9 czerwca 1892 roku[1], zaś jego uroczyste otwarcie nastąpiło 3 grudnia 1893 roku[2]. Nowo wybudowany gmach poczty architektonicznie charakteryzował się formą neorenesansową z wieżyczką i elewacją w kolorze rdzawym[5]. W 1904 roku oddano do użytku tylne skrzydło gmach poczty[5], a także nadbudowano jedno piętro do starego gmachu. Zlikwidowano wówczas także wieżę z telegrafem[2].
W 1913 roku gmach poczty został przebudowany, w ramach prac nadano mu wówczas cechy modernistyczne[5]. Powstała także kolumnada, a tylne prostopadłe skrzydło uzyskało świetliki dachowe[2]. Obiekt w tym czasie należał do Urzędu Pocztowego Rzeszy (niem. Reichspostverwaltung)[6].
W okresie międzywojennym w budynku mieściła się jedna z ośmiu polskich Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów, Urząd Pocztowo-Telekomunikacyjny Katowice 1 i Rejonowy Urząd Telefoniczno-Telegraficzny[6]. W latach 1930–1932 najwyższe piętra gmachu przebudowano pod pomieszczenia centrali telefonicznej, na parterze wybito dwa nowe okna, zaś na pierwszym i trzecim piętrze po jednym[6]. W 1937 roku gmach poczty przebudowano do współczesnej formy w stylu modernistycznym[5].
W maju 2014 roku Poczta Polska przygotowała do sprzedaży gmach poczty przy ulicy Pocztowej. Wówczas to gmach ten wyceniono na 15 mln złotych, a placówka Poczty polskiej miała nadal działać w tym samym budynku[7]. 19 czerwca 2015 roku odbyła się trzecia licytacja gmachu Poczty Polskiej, przy której obniżono cenę z 15 na 13,5 mln złotych. Wcześniejsze dwie licytacje z 28 listopada 2014 i 30 stycznia 2015 roku odwołano z uwagi na brak chętnych na kupno gmachu[8]. Poczta Polska w 2019 roku zrezygnowała z planów sprzedaży gmachu[9], a na początku października tego samego roku powiadomiła o planach odnowienia gmachu. 2 października 2019 roku został podpisany list intencyjny pomiędzy Pocztą Polską a Polskim Holdingiem Nieruchomości w sprawie wspólnego zagospodarowania budynku. Planowano wówczas połączenie funkcji pocztowej z działalnością edukacyjno-kulturalną, a mieszkańcy Katowic mieli także decydować o funkcji gmachu[10].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Gmach poczty położony jest przy ulicy Pocztowej 9 w Katowicach, w granicach dzielnicy Śródmieście. Znajduje się on w zachodniej pierzei ulicy, w zwartym kwartale zabudowy[11], w pobliżu katowickiego Rynku, siedziby Urzędu Miasta Katowice i głównego dworca kolejowego[10]. W gmachu tym działa całodobowo Urząd Pocztowy Katowice 1 Poczty Polskiej[12].
Powierzchnia użytkowa gmachu Poczty Polskiej wynosi 5944,95 m²[11], z czego na potrzeby Urzędu Pocztowego Katowice 1 wykorzystywanych jest około 2,5 tys. m² powierzchni[10]. Powierzchnia zabudowy budynku wynosi 1684 m². Ma on cztery kondygnacje nadziemne i jedną podziemną[11].
Obecny wygląd gmachu pochodzi z 1937 roku i architektonicznie ma on styl modernistyczny z elementami neoklasycystycznymi[5] i charakteryzuje się dziewiętnastoosiową[1] fasadą w białawych odcieniach[5]. Fasada na poziomie pierwszej kondygnacji jest boniowana. Na parterze w rejonie wejście znajduje się osiem kolumn. Brama wjazdowa na podwórze zlokalizowana jest na pierwszej i drugiej osi[1].
Na wysokości trzech środkowych osi wysuwa się pseudoryzalit z lizenami, który został zwieńczony tympanonem. Fasada ma także zdobienia w formie medalionów pomiędzy oknami drugiej i trzeciej kondygnacji, nad oknami zaś w pseudoryzalicie znajdują się półokrągłe przyczółki, które wypełniono płaskorzeźbami przedstawiającymi muszlę i pocztową trąbkę sygnałową. Nad trzecią kondygnacją pociągnięto zaś gzyms koronujący[1].
We wnętrzu gmachu zachowały się dwie dwubiegowe klatki schodowe z kutą balustradą ze zdobieniami o motywach roślinnych. Główna klatka schodowa powstała w okresie międzywojennym. Na półpiętrze umieszczono płaskorzeźbę z godłem Polski[1].
Gmach wpisany jest do gminnej ewidencji zabytków[13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Bulsa, Grzegorek i Witaszczyk 2013 ↓, s. 50.
- ↑ a b c d Bulsa, Grzegorek i Witaszczyk 2013 ↓, s. 51.
- ↑ 150 lat Katowic. Pocztowe skrzynki były nawet w autobusie. katowice.wyborcza.pl, 2015-08-14. [dostęp 2022-10-05]. (pol.).
- ↑ Bartosz T. Wieliński: Dzieje katowickiej poczty. katowice.wyborcza.pl, 2004-07-02. [dostęp 2022-10-05]. (pol.).
- ↑ a b c d e f Bulsa 2018 ↓, s. 189.
- ↑ a b c Bulsa, Grzegorek i Witaszczyk 2013 ↓, s. 52.
- ↑ Justyna Przybytek: Poczta w Katowicach będzie zlikwidowana. Poczta Polska chce zlikwidować budynek przy Pocztowej. dziennikzachodni.pl, 2014-05-30. [dostęp 2022-10-05]. (pol.).
- ↑ Justyna Przybytek: Gmach Poczty w Katowicach po raz 3. na sprzedaż. Cena niższa – 13,5 mln zł. katowice.naszemiasto.pl, 2015-06-09. [dostęp 2022-10-05]. (pol.).
- ↑ Justyna Przybytek-Pawlik: Poczta Polska rezygnuje z planów sprzedaży gmachu w Katowicach. Budynek zostanie zrewitalizowany. dziennikzachodni.pl, 2019-10-02. [dostęp 2022-10-05]. (pol.).
- ↑ a b c Daniel Witowski: PHN odnowi zabytkowy budynek Poczty Polskiej w Katowicach. media.poczta-polska.pl, 2019-10-02. [dostęp 2022-10-05]. (pol.).
- ↑ a b c Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Urząd Miasta Katowice. [dostęp 2022-10-06]. (pol.).
- ↑ Poczta Polska: Wyszukiwarka placówek Poczty Polskiej. placowki.poczta-polska.pl. [dostęp 2022-10-05]. (pol.).
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Gminna Ewidencja Zzbytków. Wyszukiwanie Zabytku Nieruchomego. bip.katowice.eu. [dostęp 2022-10-06]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Michał Bulsa, Ulice i place Katowic, wyd. trzecie, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2018, ISBN 978-83-63780-28-9 (pol.).
- Michał Bulsa, Grzegorz Grzegorek, Beata Witaszczyk, Domy i gmachy Katowic, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2013, ISBN 978-83-63780-00-5 (pol.).