Dygowo (gmina)
| gmina wiejska | |||||||
| |||||||
| Państwo | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||
| Powiat | |||||||
| TERC |
2408022 | ||||||
| Wójt |
Grzegorz Starczyk | ||||||
| Powierzchnia |
128,52 km² | ||||||
| Populacja (31.12.2016[1]) • liczba ludności |
| ||||||
| • gęstość |
43,9 os./km² | ||||||
| Nr kierunkowy |
94 | ||||||
| Tablice rejestracyjne |
ZKL | ||||||
Adres urzędu: ul. Kolejowa 178-113 Dygowo | |||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||
| |||||||
Położenie na mapie powiatu
| |||||||
| 54°07′59″N 15°43′16″E/54,133056 15,721111 | |||||||
| Strona internetowa | |||||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||||
_location_map.png)
Dygowo – gmina wiejska w północno-zachodniej Polsce, w północnej części województwa zachodniopomorskiego, w powiecie kołobrzeskim. Siedzibą gminy jest wieś Dygowo. Według danych z 31 grudnia 2016 r. gmina miała 5646 mieszkańców[1].
Symbol gminy[edytuj | edytuj kod]
Symbolem gminy jest łosoś królewski. Znajduje się on w herbie gminy Dygowo, jak również ma postawiony pomnik-fontannę w centralnym miejscu wsi – na placu Wolności. Pomnik jest wyrazem miłości dla Parsęty z jej zasobami – łososiami[2].
Położenie i ukształtowanie terenu[edytuj | edytuj kod]
Według danych z 1 stycznia 2010 powierzchnia gminy wynosi 128,52 km²[3].
Gmina jest położona w północno-zachodniej Polsce, w północnej części województwa zachodniopomorskiego, we wschodniej części powiatu kołobrzeskiego. Gmina Dygowo leży w dorzeczu Parsęty. Położona jest w południowo-wschodniej części powiatu kołobrzeskiego, na łączeniu Wybrzeża Słowińskiego z Równiną Białogardzką, które wchodzą w skład Pobrzeża Koszalińskiego[4].
Gmina Dygowo jest w większości gminą rolniczą. Tereny leśne zajmują 17,8[5] procent powierzchni gminy (w dorzeczy Parsęty, Łosiej, Pysznicy i na torfowiskach „Stramniczka”), użytki rolne 71 procent. Gmina sąsiaduje z trzema gminami powiatu kołobrzeskiego (od południa z gminą Gościno, od zachodu z gminą Kołobrzeg i od północy z gminą Ustronie Morskie) i po jednej z powiatów: białogardzkiego (od południowego wschodu z gminą Karlino) i koszalińskiego (od wschodu z gminą Będzino)[4].
Sąsiednie gminy: Gościno, Będzino, Karlino, Kołobrzeg, Ustronie Morskie.
Pod względem powierzchni gmina w województwie zajmuje 83. miejsce, a pod względem ludności 70. Obszar gminy stanowi 17,7% powierzchni powiatu kołobrzeskiego, a zamieszkuje ją 7,4% ludności tego powiatu.
Całość obszaru jest słabo rozwinięta geologicznie. Najwyższym miejscem w gminie jest wzniesienie koło wsi Bardy, mające 46 m n.p.m. Od wsi Stramniczka, aż po Stojkowo ciągnie się pas pagórków, z których najwyższy ma 45,2 m n.p.m.[4]
Do końca 1998 roku wchodziła w skład województwa koszalińskiego.
Hydrografia[edytuj | edytuj kod]
Główną rzeką przepływającą przez gminę jest Parsęta (21 km na jej terenie), ale są tu też inne rzeczki i strumyki: Pysznica (13,3 km), Bogucinka (12,6 km), Olszynka, Łosica, Malechowska Struga, oraz inne bezimienne dopływy Parsęty[6].
Największymi jeziorami na terenie gminy są jezioro Stojkowo I (11,2 ha) oraz Stojkowo II (4,5 ha)[6].
Gleby[edytuj | edytuj kod]
Największą część gminy zajmują gleby strefowe. Po nich drugą pozycję zajmują gleby brunatnoziemne, które od wschodu i południa otaczają Wrzosowo. Na wzniesieniach morenowych od Stramnicy do Stojkowa, oraz koło wsi Jazy, Czernin, Dębograd i Bardy występują gleby brunatne kwaśne. W górnym biegu Pysznicy, oraz w dolinie Parsęty są gleby bielicowe należące do gleb bielicoziemnych.
Lokalnie występują gleby bagienne i mady (w dnach dolin rzecznych), gleby torfowisk niskich i przejściowych (na zachód od Dygowa, koło Świelubia, na zachód od Czernina), gleby torfowisk wysokich (na terenie torfowiska Stramniczka)[6].
Surowce mineralne[edytuj | edytuj kod]
Gmina na swoim obszarze ma część 560-hektarowego obszaru górniczego ze złożami ropy naftowej i gazu ziemnego „Daszewo” (część jest w gminie Karlino). Szacuje się, że zasobność złoża wynosi 1114,5 tysiąca ton ropy. Na obszarze gminy są też złoża gazu i ropy „Wrzosowo”. Obszar ten ma jednak zaledwie 11 hektarów. Oprócz tego na terenie gminy wydobywa się kruszywa: obszar górniczy Włościbórz, Bardy i Miechęcino[7].
Przyroda[edytuj | edytuj kod]
Na terenie gminy utworzony został rezerwat przyrody Stramniczka, a dodatkowo planuje się stworzenie dwóch obszarów chronionego krajobrazu: dolina Parsęty i Dolina Pysznicy. Torfowisko w Gąskowie pełni funkcje użytku ekologicznego.
Na terenie gminy zarejestrowanych jest 20 pomników przyrody, m.in. Dąb Barnim w Kłopotowie oraz aleja dębowa we Włościborzu[5].
W gminie występuje kilka zespołów roślinnych:
- w dolinie Parsęty, w okolicach Wrzosowa zespół roślinności źródliskowej (rzeżucha gorzka oraz śledziennica skrętolistna),
- w okolicach Czernina, Stojkowa i Gąskowa występuje roślinność torfowioskowa, w tym torfowiska wysokie kopułowe bałtyckie,
- torfowisko Stramniczka
- koło Bardów skupiska czyżni (śliwa tarnina, głóg, róże)
- w okolicach Jazów zarośla żarnowca z udziałem jeżyn i głogów
- parki podworskie: w Kłopotowie, Skoczowie, Włościborzu, Piotrowicach, Wrzosowie, Pustarach, i Miechęcinie (oprócz ostatniego wszystkie pod opieką Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków).
Klimat[edytuj | edytuj kod]
Gmina położona jest w strefie klimatu bałtyckiego, charakteryzującego się chłodnym latem, łagodną zimą i stosunkowo znaczną ilością opadów atmosferycznych. Klimat w mikroregionie kształtuje powietrze napływające znad oceanu Atlantyckiego[6]. W gminie są łagodne zimy, późne i chłodne wiosny, chłodne lata oraz długie, ciepłe jesienie[6].
Przeciętna roczna temperatura w gminie wynosi około 7,5 °C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec (średnia ok. 17 °C), najzimniejszym styczeń (średnia ok. –1,5 °C). Przeciętnie w ciągu roku notuje się zaledwie dziesięć dni gorących[8] (w tym tylko dwa dni upalne)[6]. Liczba dni mroźnych również równa jest około dziesięciu. Notuje się około 15–20 dni burzowych, a pokrywa śnieżna utrzymuje się około 45 dni. Roczna suma opadów wynosi około 675 mm. Na terenie gminy dominuje wiatr północny i północno-zachodni, a jego średnia prędkość wynosi 5,3 m/s[6].
Transport[edytuj | edytuj kod]
Przez gminę Dygowo prowadzi droga wojewódzka nr 163 Kołobrzeg-Wałcz łącząca Dygowo z Kołobrzegiem (11 km) oraz przez Karlino (18 km) z Białogardem (26 km).
Dygowo uzyskało połączenie kolejowe w 1859 r. po wybudowaniu odcinka z Kołobrzegu do Białogardu, w latach późniejszych powstały kolejne odcinki przez Szczecinek, Piłę do Poznania. W latach 1988–1990 linia została zelektryfikowana. Na terenie gminy istniała także kolej wąskotorowa z Karlina Wąskotorowego do Włościborza otwarta w 1915 roku. W latach 50. XX w. została zamknięta, a wkrótce potem rozebrana. Obecnie w gminie czynne są 3 stacje: Dygowo, Jazy i Wrzosowo.
W gminie czynne są 2 urzędy pocztowe: Dygowo (nr 78-113) i Wrzosowo k. Białogardu (nr 78-114).
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Przez teren gminy przechodzi odcinek czerwonego szlaku Solnego (Czernin-Bardy-Włościbórz-Piotrowice-Kłopotowo-Wrzosowo-Łykowo i dalej w kierunku Karlina). Jest tu także Szlak Śladami Historii Ziemi Dygowskiej. Rozpoczyna się on w Dygowie. Biegnie do Bardów, Mięchęcina, przez Świelubie do Pustar. Dalej pokrywa się ze szlakiem solnym i przebiega przez Piotrowice, Kłopotowo i Wrzosowo. Dalej samodzielnie do Skoczowa, gdzie się kończy.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Według danych z 31 grudnia 2016 r. gmina miała 5646 mieszkańców, co stanowi 7,1% ludności powiatu[1]. Gęstość zaludnienia wynosi 43,9 osoby na km².
Dane z 31 grudnia 2016 r.[1]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 5646 | 100 | 2863 | 50,71 | 2783 | 49,29 |
- Piramida wieku mieszkańców gminy Dygowo w 2014 roku[9].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Kościół filialny pw. Wniebowzięcia NMP, gotyk, XIV–XV w., częściowo rozbudowany w XVII-XIX w., wyposażenie kościoła stanowią cenne zabytki ruchome
- chałupy ryglowane z I poł. i II poł. XIX w.
- chałupa, ryglowana, I poł. XIX w.
- Kościół parafialny pw. Wniebowstąpienia Pańskiego, neoromański z 1880 r., murowany z cegły, na kamiennej podmurówce, wieża od zachodu, trzykondygnacyjna z blendami zakończona ceglanym hełmem w kształcie ostrosłupa;
- chałupy i stodoły ryglowane z I i II połowy XIX w.
- kościół poewangelicki z przełomu XV/XVI w., gotyk
- pałac z 1911 roku, położony na terenie parku
- dwór z XIX w. leżący na terenie parku
- chałupa ryglowana z I połowy XIX w.
- neoklasyczny pałac z XIX w. leżący na terenie parku
- pałac z pocz. XIX w. położony na terenie parku
- budynek mieszkalno-gospodarczy ryglowany, z I poł. XIX w.
- kościół gotycki, poewangelicki z XV–XVI w.
- stodoła ryglowana z II poł. XIX w.
- pałac z XIX w. – obecnie Dom Pomocy Społecznej
- kościół filialny pw. Przemienienia Pańskiego we Wrzosowie, XV w., styl gotycki, wyposażenie kościoła stanowią cenne zabytki ruchome
- chałupy ryglowane z I i II poł. XIX w.
Na terenie Gminy Dygowo znajdują się liczne stanowiska archeologiczne: osady oraz cmentarzyska z okresu średniowiecza. Obiekty te znajdują się w miejscowościach:
- Bardy:
- osada przyzagrodowa, położona bezpośrednio na zachód i północny zachód od grodziska w Bardach. Chronologia VIII/IX -X w.
- osada położona bezpośrednio na południowy zachód od pn. skraju wsi, ok. 50 m na zachód od drogi prowadzącej z Bard w kierunku Pobłocia. Chronologia: II połowa XI–XII w.
- cmentarzysko kurhanowe – położone 0,4 km na północny zachód od grodziska w Bardach oraz 1,7 km od drogi prowadzącej z Bard do Pobłocia. Chronologia: wczesne średniowiecze.
- Dygowo:
- osada otwarta o wymiarach 80x50 cm położona na terenie żwirowni w odległości 1 km na północny wschód od zabudowań wsi, o 100 m od drogi Dygowo – Wrzosowo.
- Kłopotowo:
- grodzisko nizinne położone na nieznacznym wzniesieniu przylegającym do doliny rzeki Parsęty, usytuowanym w odległości 1,5 km na wschód od zabudowań we wsi Kłopotowo. Wymiary 40-50 × 120 m, wysokość 5–7 m. Chronologia: II poł. IX-X w.
- cmentarzysko kurhanowe położone 1,5 km na wschód od zabudowań wsi Kłopotowo, bezpośrednio na południowy wschód od grodziska. Chronologia: wczesne średniowiecze.
- Piotrowice:
- osada leżąca na lewym brzegu Parsęty, ok. 2 km na północ od północnego skraju zabudowań wsi i 0,7 km na południowy zachód od wsi Pyszka. Chronologia IX-X w.
- Pustary:
- grodzisko stożkowate, położone na wzgórzu, bezpośrednio na północ od drogi prowadzącej z Bogucina do Pustar. Wymiary: podstawa 30 x33 m, wysokość 3,5–4,0 m. Chronologia XII-XIV w.
- Świelubie:
- grodzisko nizinne z X w. w kształcie nieregularnego owalu, położone w dolinie Parsęty nad prawym brzegiem rzeki, wymiary 50x80 m, wysokość 3 m
- cmentarzysko kurhanowe z IX w. z ciekawymi zabytkami skandynawskimi leżące na zachód od drogi prowadzącej z Bard do Pobłocia
- osada leżąca przy prawym brzegu Parsęty z X-XII w.
- Włościbórz:
- trzy osady z okresu wczesnego średniowiecza leżące w pobliżu wsi
- kurhan leżący przy drodze leśnej w odległości 1 km od zabudowań wsi Chronologia: VII- poł. IX w.
Administracja i samorząd[edytuj | edytuj kod]
W 2016 r. wykonane wydatki budżetu gminy Dygowo wynosiły 23,6 mln zł, a dochody budżetu 23,4 mln zł. Zobowiązania samorządu (dług publiczny) według stanu na koniec 2016 r. wynosiły 13 mln zł, co stanowiło 55,4% poziomu dochodów[10].
Gmina jest obszarem właściwości Sądu Rejonowego w Kołobrzegu. Sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz sprawy gospodarcze są rozpatrywane przez Sąd Rejonowy w Koszalinie[11]. Gmina jest obszarem właściwości Sądu Okręgowego w Koszalinie[12]. Gmina (właśc. powiat kołobrzeski) jest obszarem właściwości miejscowej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie[13].
Mieszkańcy gminy Dygowo razem z mieszkańcami gminy wiejskiej Kołobrzeg i gminy Ustronie Morskie wybierają 4 radnych do Rady Powiatu w Kołobrzegu, a radnych do Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego w okręgu nr 3. Posłów na Sejm wybierają z okręgu wyborczego nr 40, senatora z okręgu nr 99, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu nr 13.
Gmina Dygowo utworzyła 15 jednostek pomocniczych, będących sołectwami
- Sołectwa
- Bardy, Czernin, Dębogard, Dygowo, Gąskowo, Jazy, Łykowo, Miechęcino, Piotrowice, Pustary, Skoczów, Stramniczka, Stojkowo, Świelubie i Wrzosowo.
| Nr okręgu | Granice okręgu | Liczba radnych |
|---|---|---|
| 1 | Dygowo[a] | 1 |
| 2 | Dygowo[b], Lisia Góra, Pyszka | 1 |
| 3 | Dygowo[c] | 1 |
| 4 | Dygowo[d] | 1 |
| 5 | Stojkowo, Stramniczka, Miechęcino | 1 |
| 6 | Gąskowo | 1 |
| 7 | Wrzosowo (od nr 1 do nr 51) | 1 |
| 8 | Wrzosowo (od nr 52 do nr 70) | 1 |
| 9 | Jazy, Jażdże, Łykowo, Połomino | 1 |
| 10 | Skoczów | 1 |
| 11 | Włościbórz | 1 |
| 12 | Piotrowice, Kłopotowo | 1 |
| 13 | Czernin | 1 |
| 14 | Pustary | 1 |
| 15 | Bardy, Dębogard, Świelubie | 1 |
Miejscowości[edytuj | edytuj kod]
Na obszarze gminy Dygowo znajduje się 22 miejscowości.
- Wsie
- Bardy, Czernin, Dębogard, Dygowo, Gąskowo, Jazy, Łykowo, Miechęcino, Piotrowice, Połomino, Pustary, Skoczów, Stojkowo, Stramniczka, Świelubie, Wrzosowo
- Osady
- Jażdże, Kłopotowo, Lisia Góra, Pyszka, Stojkówko, Włościbórz
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2016 r. (Stan w dniu 31 XII 2016 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 30 maja 2017, ISSN 2451-2087.
- ↑ Wacław Florek: Położenie i środowisko fizycznogeograficzne gminy Dygowo. W: Materiały pod redakcją Andrzeja Chludzińskiego: Dygowo i okolice: szkice z dziejów wsi pomorskiej. Dygowo/Gdynia: Urząd Gminy w Dygowie, 2007, s. 32c. ISBN 978-83-60437-43-8. (pol. • niem.).
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.
- ↑ a b c Wacław Florek: Położenie i środowisko fizycznogeograficzne gminy Dygowo. W: Materiały pod redakcją Andrzeja Chludzińskiego: Dygowo i okolice. Szkice z dziejów wsi pomorskiej. Dygowo/Gdynia: Urząd Gminy w Dygowie, 2007, s. 21–22. ISBN 978-83-60437-43-8. (pol. • niem.).
- ↑ a b Wacław Florek: Położenie i środowisko fizycznogeograficzne gminy Dygowo. W: Materiały pod redakcją Andrzeja Chludzińskiego: Dygowo i okolice: szkice z dziejów wsi pomorskiej. Dygowo/Gdynia: Urząd Gminy w Dygowie, 2007, s. 33–34. ISBN 978-83-60437-43-8. (pol. • niem.).
- ↑ a b c d e f g Wacław Florek: Położenie i środowisko fizycznogeograficzne gminy Dygowo. W: Materiały pod redakcją Andrzeja Chludzińskiego: Dygowo i okolice: szkice z dziejów wsi pomorskiej. Dygowo/Gdynia: Urząd Gminy w Dygowie, 2007, s. 27–28. ISBN 978-83-60437-43-8. (pol. • niem.).
- ↑ Wacław Florek: Położenie i środowisko fizycznogeograficzne gminy Dygowo. W: Materiały pod redakcją Andrzeja Chludzińskiego: Dygowo i okolice: szkice z dziejów wsi pomorskiej. Dygowo/Gdynia: Urząd Gminy w Dygowie, 2007, s. 32. ISBN 978-83-60437-43-8. (pol. • niem.).
- ↑ Temperatura powyżej 25 °C.
- ↑ Gmina Świdwin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-09-03], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Działalność informacyjno-szkoleniowa » Analizy budżetów jednostek samorządu terytorialnego » Archiwum » 2016 r. » Analizy budżetów JST » Wykonanie budżetów jst IV kwartał 2016 r. /Tabele: 5, 6, 7. Regionalna Izba Obrachunkowa w Szczecinie. [dostęp 2017-08-19].
- ↑ Zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 czerwca 2012 r. w sprawie utworzenia wydziałów w sądach rejonowych (Dz. Urz. Min. Sprawiedliwości z 2012 r. poz. 95, s. 19).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 października 2012 r. ws. ustalenia siedzib i obszarów właściwości sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych (Dz.U. z 2012 r. poz. 1223).
- ↑ Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2003 r. ws. obszarów właściwości miejscowej samorządowych kolegiów odwoławczych (Dz.U. z 2003 r. nr 198, poz. 1925).
- ↑ Uchwała Nr XXI/141/12 Rady Gminy Dygowo z dnia 28 września 2012 r. w sprawie podziału Gminy Dygowo na okręgi wyborcze, ustalenia ich granic i numerów oraz liczby radnych wybieranych w każdym okręgu wyborczym (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2012 r. poz. 2290).
